Кэкен Аханов грамматика теориясының негіздері ж о га р ы оку оры ндары ны ц филология ф акульт ет т еріне арналган оқу цүралы
А.И . Смирницкий, Морфология английского языка, стр. 150
жүктеу/скачать 5,78 Mb. Pdf көрінісі
|
file-4107 3
| 1 А.И . Смирницкий, Морфология английского языка, стр. 150.
2 Бұл да сонда, 150-151-бет. 182 тілдеріне Караганда, орыс тілінде сөз түрлендіру жүйесінің сөз таптарын бір-бірінен ажыратушы белгі ретіндегі қызметі басым деп тұжырымдауға эбден болады. Мысалы, орыс тіліндегі сын есімдер мен зат есімдер сөздердің кұрамындағы грамматикалык көрсеткіштер арқылы {болъш-ой, книг-а ) ашық айқын ажыраты- лады. Мұндай көрсеткіштері жоқ тілдерде, мысалы, ағылшын тілі (Ъі§ - «үлкен», Ьоок - «кітап») мен түркі тілдерінде (мысалы, казақша үлкен және кітап) сөздердің магыналары (анығырақ айтканда, сөз таптарының жалпы категорияльды магыналары) мен синтаксистік қызметі басты белгілер ретінде негізге алынады. Ағылшын тілінде зат есімдер жапа-тармагай септеле бермейді, зат есімдердің септелу шеңбері тар; сын есімдерде септелу жүйесі де, орыс тіліндегідей тек (род) категориясы бойынша түрлену жүйесі де жоқ. § 108. Осыған орай, зерттеушілер сөз таптарын ажыратуда агылшын тілінде синтаксистік белгі шешуші роль аткарады деп есептейді: «Сөз таптарының жалпы грамматикалык сипаттама- сында олардың морфологиялык белгілері (бір сөз табындагы сөзді басқа сөз табындагы сөзден ажырататын грамматикалык формалардың белгілі бір жүйесі) мен синтаксистік ерекшеліктері (белгілі бір сөз табына қатысты сөздердің сөйлемдегі қызметі мен олардың синтаксистік тіркесімі) бірдей маңызды қызметке ие болады. Бірақ синтаксистік белгі жалпылама ортак болып саналады да, сөздің грамматикалык сипаттамасында бірінші орынга ие болады. Мүның езі морфология тұргысынан сездердің барлық топтары бір-бірінен жеткілікті дәрежеде айқын ажыраты- ла бермейтіндігімен байланысты, ал синтаксистік түргыдан олар әбден айқын ажыратылады. М орфологиялык жагынан түрленбейтін сөздер, мысалы, одағайлар мен үстеулер, сөздердің эр басқа грамматикалык сипаттамасы бар, эр басқа топтары ретінде синтаксистік түргыдан гана керінеді»'. «Агылшын тілінде морфологиялық белгінің сөз таптарының көпшілігін айқындауда көмекші қызмет атқаратыны белгілі. Демек, оларды екі түрлі белгінің негізінде: магыналык (категорияльды магына) жэне жүктеу/скачать 5,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|