Жас өседі, жетіледі, кемелденеді. Сөйтіп, кейбір Алланың нұры түскен адамдар ұлтының ұраны болып, ірі саяси

11

№27-28 (1285-1286) 

10 – 22 шілде 

2015 жыл

АНА ТІЛІ

Астана. «Фолиант» баспасы, 2015 жыл)

ДƏУІР ДАУЫСЫ

оны қабылдап, т л с зге айналдырған. Теңге 

– таңга – тіллә – талер – доллар.

Бұл с з менің әлі есімде. Сондықтан да 

дәйектеме ретінде осы бір сәтті оқырман біле 

жүрсін деген ниетпен жазып отырмын. 

1993 жылдың 15-қарашасынан бастап 

бүкіл Қазақстан аумағында теңге енгізіліп, 

Ұлттық валютамыз әлемдегі ақша айналы-

мына қосылды.

Егемендіктің елең-алаң шағының үлкен 

саяси белестері бар. Ол Қазақстан Қарулы 

Күштерін құру, жаңа тұрпаттағы Сыртқы істер 

министрлігін жасақтау, егемен елдің Консти-

туциясын жасау және қабылдау, әлемге тары-

дай шашырап кеткен қандастарымызды туған 

жерге шақыру сияқты ұлан-ғайыр жұмыстар 

атқарылды. Бұл оңайлықпен келген жоқ, 

оңайлықпен жүзеге асырылған жоқ. Оны 

оқырман осы тараулардан біле алады.

Кеңес Одағы тұсында Қазақстан ядролық 

сынақтар алаңына айналып еді. Бірінші атом 

бомбасы да Семей полигонында жарылды. 

Одан кейін де қаншама жарылыстар болды. 

Қазақ адам т згісіз экологиялық апатқа тап 

болды. Бірақ туған жерін, кіндік қаны тамған 

жерді қазақ тастай ала ма? Полигон зардапта-

рын к ре жүріп, халық сол  ңірде  мір сүрді. 

Жер, ауа ғана емес, адам мен мал да сол сынақ 

нысанына айналғандай. Гендік  згеріске 

ұшыраған мал мен жан ше? Не істеу керек? 

Осы кезеңде ақын О.Сүлейменов құрған 

«Семей-Невада» қозғалысы жұмысын 

бас тады. Бірақ бұл мәселелер алаулатып-

жалаулатқан шерулермен шешілмейтін. Бұған 

тек қана саяси шешім қажет еді. Сол шешімді 

ел Президенті 1991 жылдың 29-тамызында 

жариялады.  з Жарлығымен Н. .Назарбаев 

Семей полигонын жапты. Бұл кезде Одақ 

әлі «тірі» еді. Орталық омақаса құлады. 

Мұндай шешімге келу үшін жүрек қана емес, 

білек те, тілек те қажет-тін. Сондықтан да 

Н. .Назарбаевтың Семей полигонын жабуы 

әлемде теңдесі жоқ оқиға болды. 

Кітапта Семей полигоны неге таңдалғаны 

ж нінде құнды ақпарат бар. Осы күнге 

дейін мұның саяси астарын бағамдағанмен, 

геофизикалық-географиялық астарын білген 

емеспін. Және ондай ақпаратты бұрын-

соңды оқып к рмеппін. Білсе, миллионның 

бірі білген шығар. Осы себептен « мір 

ткелдеріндегі» деректі оқырман назарына 

ұсынамын.

«...ең бастысы – болашақ полигон 

орнының алып құрлықтың ортасында болуы. 

Нақты айтқанда, полигон тұрған жер Тынық 

мұхит жағынан да, Солтүстік мұзды мұхит 

жағынан да, Еуропа беттегі НАТО әскери 

кешендері жағынан да ең қашық жерде, 

континентаралық ядролық зымырандар жете 

алмайтын жерде болуға тиіс еді.  лемдік 

мұхиттарда атом сүңгуір қайықтарының 

жағалауға жақындап келе алатыны, кемеден 

ядролық зымырандарды ата алатыны белгілі. 

Семей жері полигон үшін солай таңдалған. 

Мұның  зі баяғы Наполеонның «Елдің саяса-

ты үшін оның тарихынан да г рі географиясы 

к бірек маңызды» деген с зінің дұрыстығын 

к рсетеді. Мәскеудегілер осындай ойдың 

зін халықтан жасыратын. Ондағылар бұл 

жер Кеңес Одағының ең адам аз қоныстанған 

жері еді, оның үстіне негізгі коммуникация 

желілерінен оншалықты қашық емес еді деген 

сияқты с здерді алдымен к лденең тартатын. 

С йтіп, облыс орталығынан небәрі жүз елу 

шақырым жерді таңдап алыпты. 

...Ядролық жарылыс жасалатыны ж нінде 

сондағы халыққа ескерту 1953 жылдан ғана 

басталған. Соған дейін, яғни тұтастай т рт 

жыл бойы адамдарға алдын ала хабарлау 

да, оларды жарылыс орны нан алыс жерге 

уақытша алып кету де ойластырылмаған. 

сіресе алғашқы жарылыстың зардабы 

ерекше болған. Радио активті заттектер сол 

маңайдағы барлық елді мекендерді жауып 

қалған. Не болып, не қойып жатқанынан 

атымен хабары жоқ ауылдардағы тұрғындар 

радиациялық сәуленің  те үлкен дозасын 

алған. Сұмдық емес пе?».

Иә, сұмдық... Сол сұмдықтың үнін 

жапқан Н. .Назарбаевты қалай ұлтжанды, 

басын бәйгеге тіге алатын тұлға демеске?! 

Енді Абай,  уезов, Шәкәрім, Козы К рпеш – 

Баян сұлу, Еңлік-Кебек елінің тыныштығын 

бейбітшілік, келісім бесігі тербетіп тұр.

Бірақ бұл оңайлықпен келген жоқ. Сынақ 

жабылғанмен мол ядролық қару ды не істеу 

керек? Міне, осы тұста Н. .Назарбаевтың 

нағыз кемел саясаткерлігі к рінді. Ол 

Қазақстанның ядролық қарудан бас тарту 

үшін, ядролық қаруы бар елдердің Қазақстан 

қауіпсіздігіне кепілдік берілуін талап етті. 

Міне, осындай ядролық державадан бас тарту 

мәселелерінің қалың жұртқа мәлім-беймәлім 

тұстарын білгісі келетін оқырманды осы тара-

уларды талдап оқуға шақырамын.

...« мір  ткелдерінде» Президент пен 

Жоғарғы Кеңес арасындағы «кикілжің», 

« т е к е т і р е с »   д е г е н   т е ң е у л е р г е   т о л ы 

мақалаларға, пікірлерге де жауап алуға бо-

лады. Жоғарыда Жоғарғы Кеңестің XIII 

шақырылымы туралы, ондағы жұмыс бары-

сы туралы оқырманды хабардар еткенмін. 

Дегенмен, күні бүгінге дейін оппозициялық 

басылымдарда сол кезеңнің саясат «серкесі» 

Серікболсын  бділдиннің мақалаларында, 

сұхбаттарында басы ашылмаған мәселелер ту-

ралы к птеген пікірлер айтылып жатады. Осы 

кітапта Н. .Назарбаев саяси біліктілік, қазақы 

азаматтық ұстаным танытып, аға жағасына 

жармаспай, сол «текетірес» туралы байыпты 

ой қозғайды. Мәселе жаңа Конституциядағы 

Президенттің, Парламенттің, Үкіметтің 

құзыретіне байланысты туындағаны белгілі. 

Бақсақ, келіспеушілік мында екен...

«...Қазақстанның бүкіл халқы атынан 

билік жүргізуге республика Жоғарғы Кеңесі 

мен Президентінің ғана құқы бар екенін 

жазу арқылы Парламент елдің сипатын 

парламенттік-президенттік республика 

түрінде белгілеген болатын. Бұл арада мәселе 

«Кім бастық?» дегенде емес. Мәселе Жоғарғы 

Кеңестің Президентке және Үкіметке 

реформаларды, әсіресе экономикалық 

сипаттағы реформаларды жүргізу ісінде 

кедергі келтіретін орынсыз кең биліктілігі 

ж нінде. Мұны кейінге қалдырмай шешу 

керектігіне к п ұзамай-ақ к зім жетті. 

Ол кездегі ай сайын құбылып тұрған 

экономикалық күрделі жағдай кей заңдарды 

шұғыл қабылдауды қажет ететін...»

Расы осы. Мен сол кездегі Жоғарғы 

Кеңес депутаты ретінде Президент с зін 

растаймын. Сондықтан да к зі қарақты 

оқырманды сол күндердің қарым-қатына-

сын, саяси күштердің ара салмағын білу үшін 

Н. .Назарбаев кітабының осы тұстарына 

кеңірек назар аударуға кеңес берер едім.

Бәрін білгің келеді. Бәрінен хабардар 

болғың келеді. Тәуелсіз елдің бекемдігі оның 

шекарасының мықтылығына байланысты 

екендігі даусыз. Мұны Н. .Назарбаев қадап 

айтады.

«...тәуелсіз елдің басты белгісі – заңды 

түрде белгіленген  з территориясы болуы. 

Бәрі де осыдан басталады. Демократиялық 

қағидаттар халықаралық қарым-қатынастар-

да орныға қоймаған  ткен замандарда бір 

елдің бір елге басып кіруі, сол жерді  з 

иелігіне айналдыра салуы қалыпты жайға 

айналып кеткен. Есте жоқ ескі кезеңдерді 

қозғамай-ақ қояйық, бергі уақыттың  зінде 

шекаралас елдердің арасында жер үшін 

қаншама қанды қырқыс болғанын білеміз. 

Сондықтан да мен 1992 жылдың  зінде-

ақ, Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына 

мүше болғаннан кейінгі Бас Ассамблеяның 

алғашқы сессиясында қалыптасқан шекара-

ларды қайта қарауға шақырудың қандайлық 

зардаптары болуы мүмкін екенін айтқан 

едім».

И

ә, шекара мәселесі оңтайлы 

шешілді. Бірақ бұл оңайлықпен 

келген жоқ. Атақты жазушы 

Солженицынның, Ресей Думасының депу-

таты Жириновскийдің с здері әлі ұмытыла 

қойған жоқ. Осы ретте бүгінгі Сенат т рағасы 

Қасым-Жомарт Тоқаевтың с зі кітапқа  те 

икемді кіргізілгенін ескерте кеткім келеді.

«...Ұзындығы 13 мың шақырымнан 

артық мемлекеттік шекараны делимитация-

лау мен демаркациялау – Елбасымыздың 

стратегиялық тұрғыдан ойлау қасиетінің 

тағы бір дәлелі. Шекараның халықаралық- 

қ ұ қ ы қ т ы қ   т ұ р ғ ы д а н   р е с і м д е л у і   ж ә н е 

Қытаймен, Ресеймен,  збекстанмен және 

басқа да к ршілес елдермен шарттарға 

қол қойылуы әлемдегі қазіргі жағдайды 

ескере келгенде жер к лемі бойынша 

дүниежүзіндегі тоғызыншы орында тұрған 

біздің мемлекетіміздің аумақтық тұтастығы 

мен қауіпсіздігі тұрғысынан ерекше маңызға 

ие. Тәуелсіздік алғаннан кейін-ақ Пре-

зидент дипломатиялық қызметтің алдына 

стратегиялық тұрғыдан маңызды міндетті – 

шектес мемлекеттердің бәрімен шекаралық 

шептерді анықтап, құжаттау міндетін қойды. 

Нұрсұлтан  бішұлы бұл міндетті қойып 

қана қойған жоқ, бұл жұмысты  зі басқарды, 

рыш 

шыны ты?!

шыны ты?!

газетінің тілшісімен жастар баспас зінде 

қызмет істеген жылдары таныс едім. Соның 

аузынан естідім. Біз күні бойы Кремльде 

саудырап жүрдік те қойдық. Бір кезде қос 

Президент журналистерге шықты. Мен 

«Егемен Қазақстанның» бас редакторы едім. 

Бірінші болып сұрақ қойып үлгердім.

− Сіздер күрмеуі қиын жіптің түйінін 

шеше алдыңыздар ма?

Борис Николаевичке бұл сұрақ ұнаған 

болуы керек. 

−  Қазақстанның Нұрсұлтан Назарбаевтай 

табанды Президенті болса, мәселе шешілмей 

қалушы ма еді? Шештік. Енді біз «нольдік» 

жағдайда жұмыс істейміз.

Ду қол шапалақталды. Бұл Қазақстанның 

Ресейге, Ресейдің Қазақстанға берешегі жоқ, 

шекарасы да осы қалыпта қалады деген с з 

еді.

− Борис Николаевич бәрін айтты ғой, 

− деп Н. .Назарбаев Қазақстаннан барған 

журналистермен қол алысып амандасты. Бұл 

Президенттің де, біздің де бақытты шағымыз 

еді...

Сыртқы саясат – ел Президентінің ең 

басты жұмыс бағыты. Мемлекеттің ішкі және 

сыртқы саясаты үйлесім тауып жатқанда ғана 

кез келген мемлекеттің әлемдік саясаттағы 

орны айқындалатыны белгілі. 

Н. .Назарбаев болашақты болжайтын, 

ткенді ойлайтын ірі саяси тұлғаға айналды. 

Оның с зіне Батыс пен Шығыс, Еуропа 

құлақ түреді. Терезесі тең, керегесі кең Қазақ 

елі тыңнан түрен жол салды. Қазақтың 

есіктегі басы т рге шықты. Бұл қалай мүмкін 

болды?! 

Мұны бағамдау үшін Н. .Назарбаевтың 

« мір  ткелдері» кітабының «Сыртқы саясат 

соқпақтары» б ліміне соқпай кете алмай-

сыз.  йткені бұл Қазақстанның сыртқы 

саясатының шарықтау шегі ғана емес, 

бағамдар тұсы да. ЕҚЫҰ-ға жетекшілік ету 

ілуде бір мемлекеттің басына ғана қонады. 

55 жылда бір айналып келетін жетекшілікке 

әлемнің қай мемлекетінің қолы жете береді?! 

Ал Астана саммиті Қазақстан Сыртқы 

саясатының үлкен жеңісі ғана емес, толайым 

табысы да болды. 

1 9 9 9   ж ы л ы   Н .

. Н а з а р б а е в   Б Ұ Ұ 

мінберінен А СШК шақыру туралы бас-

т а м а   к т е р д і .   О л   А з и я   қ ұ р л ы ғ ы н д а ғ ы 

қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталды. 

«...А СШК-ні құруға бастамашылық ету 

арқылы біз осы заманғы сынақтарға қарсы 

тұрудың жаһандық жүйесінің ажырағысыз 

б лігін жасауға шешуші үлес қостық» де-

ген с здердің астарында қаншама мағына 

бар. Бейбітшілік, келісім деген ұғымдарды 

жаһандық жанжалдарды к ргенде түйсіне 

түсесің. Азия – үлкен құрлық. Жер шары 

халқының жартысы осында тұрып жатыр. 

Қазір Н. .Назарбаев ұсынысымен құрылған 

бұл беделді халықаралық ұйым 21 елдің басын 

біріктірді. Проблемалары да аз емес. «Жалғыз 

Ауғанстан проблемасының  зі жетеді» деген 

Н. .Назарбаев с зінің астарында жаһандық 

к кейкесті мәселелер тұр.

Еуразиялық экономикалық одақ идея-

сы бұл күнде іс жүзіне асты. Мұны бұра 

тартып жүрген топтар да аз болған жоқ. 

А л   ш ы н д ы ғ ы н д а   б ұ л   О д а қ   Қ а з а қ с т а н 

нарығына сыртқа шығу мүмкіндігін берді. 

Қазақстанның ішкі нарығы байыды.  нім 

сапасы артты. Бәсекелі орта қалыптаса баста-

ды. Осы идеяның Ұлыбританияда басталып, 

Мәскеуде  рнектеліп жүзеге асу жолындағы 

іркілістері мен үдерістері туралы Президент 

зі әңгімелейді. Сол қалтарысы к п саясат 

жолындағы атқарылған істер Елбасының 

имиджін ғана емес, Қазақстанның әлемдік 

имиджін қалыптастырды. Бұл да оқырманды 

бейжай қалдырмасы анық. Мұны Президент 

с зімен түйіндейік: «...мемлекетіміздің алды-

нан 170 миллион адамдық байтақ нарық ашып 

беретіндігінің  зі оның болашағы жарқын 

екенін к рсетеді».

Лайым солай болсын!

Қазақстан жолы қандай жол? Президент 

с зімен айтсақ, «Тар жол, тайғақ кешу». 

Неге? Осы сауалдар қызықтырып отырады. 

Сондықтан да бұл жол «Нұрлы жолға» қалай 

апарады? Қандай мәселелерді зердеге тоқу ке-

рек деген оймен бұл тарауды да зер сала оқып, 

мынандай ойға келдік. Мұнда Н. .Назарбаев 

Қазақстанның тәуелсіздік жылдарындағы бес 

зекті жолын сипаттайды.

«Біріншіден, кітапты оқи отырып, жас-

тар мемлекеттік стратегия ұстанымдары 

қалыптасуының, сондай-ақ  з бетінше және 

экономикалық тұрғыдан белсенді әрекет 

етуге қабілетті азаматтың тұлғалану барысын 

қадағалай алады. Екіншіден, онда шешім 

қабылдаудың президенттік сатылас биліктің 

бюрократияның күні  ткен және басы артық 

буындарынан арылатындай тиімді жүйесінің 

эволюциясы мен осы жолдағы ұдайы ізденіс 

туралы әңгімеленеді. Үшіншіден, егемен 

Қазақстанның жүріп  ткен жолы бір кезде 

аса ірі әлемдік державаның шет аймағы 

саналған елдің дағдарыстан шығуының 

жарқын мысалы. Т ртіншіден, ол кітап елдің 

экономикалық  су үрдісін қолмен қойғандай 

айқын к рсетеді. Бесіншіден, кітапта 

адамдардың жеке қарым-қатынастарының 

кейбір хикаялары да  з к рінісін тапқан».

Міне, осы сауалдарға Н. .Назарбаев 

ерекше ыждағаттылықпен жауап береді. 

Бүкіл Қазақстанның мемлекет ретінде 

қалыптасуының биіктері мен белестері, 

еңістері мен етектері туралы бүкпесіз 

әңгімеленеді. Бұл сыйласу мен сырласудан 

тұратын  мір  ткелдері емес,  мір сабақтары.

Ш и к і з а т қ а   т ә у е л д і л і к т е н   қ ұ т ы л у , 

жекешелендіру саясаты тұсындағы қарама-

қайшылықты жою, нарық реформасының тай-

таласы, зейнетақы реформасының орнығуы, 

Ұлттық қор құру идеясы және оны жүзеге 

асыру жолдары туралы жүрекжарды с здер 

ешкімді бейжай қалдырмайды. Осы жолдарды 

саралай, сараптай келе, Н. .Назарбаев мы-

нандай түйінді ойға келеді:

«Осының бәрі –  мір. Онда жақсы да 

болады, жаман да болады. Бірақ  мірде 

жамандықтан жақсылық к п. Анағұрлым к п. 

мірде жаман адамдардан жақсы адамдар к п. 

Анағұрлым к п. Соның арқасында  сіп-  ніп, 

ркендеп отырмыз. Маған жамандық ойлаған 

адамдардың  зіне кекшілдікпен қараған кезім 

жоқ. Олардың к бін мына  тпелі кезеңдегі 

ткінші жағдайлар адастырды деп ойлаймын.

Бәріне салауат. Ең бастысы – ел аман, 

жұрт тыныш. Еліміз әлемдік к штің кеуде 

тұсына ілігіп келеді. К шіміз к лікті бола 

берсін деп тілейік».

« мір  ткелдері» –  негелі  мір жолы. 

Кітаптың қорытынды б лімі. «Астана – елдік 

ерлігі» деп аталуы бірден к ңілге қонымды 

екенін айтуға тиіспіз. Мен осы идеяның 

алғашқы күндерінен бастап Астанаға айналған 

сәтінің куәсімін және қатысушысымын. 

...XIII шақырылған Қазақстан Респуб-

ликасы Жоғарғы Кеңесінің кезекті мәжілісі 

еді. Бұл 6-шілде болатын. Президенттің 

туған күні. Спикер –  .Кекілбаев. Мәжіліске 

Н. .Назарбаев келген. Ол Астананы Алатау-

дан Сарыарқаға к шіру ж нінде Жоғарғы 

Кеңестен келісім сұрады. Талас басталды да 

кетті. «Сұрықсыз», «жері сортаң», «масасы 

қаптаған» ен далада қала салуды бюджет 

к термейді. Талай с здер айтылды. Қатты 

кеткендері бар, жұмсақтап, «бәрібір жүзеге 

аспайтын жоба, қолдайық» дегендер де та-

былды. Бір депутат: «Бүгін Президенттің туған 

күні ғой. Сыйлық болсын, қолдайық, бәрібір 

Астана ширек ғасырсыз к шпейді» деді. Оның 

алдында Президент: «Астананы салуға бюд-

жеттен бір тиын да шықпайды» деп мәлімдеген 

еді. Осылай дауысқа салып, Жоғарғы Кеңес 

Президент Н. .Назарбаев ұсынысын қолдаған 

болатын.

...Ақмола еркін аймағы қоры құрылды. 

Оған 20 миллион доллардай ақша жиналды. 

Инвестиция  тартылып, астана құрылысы 

басталып кеткенін білеміз. Астана салу, оны 

орныққан Алматыдан к шіру неге қажет бол-

ды? Н. .Назарбаев кітабынан:

«...Астана – елдің болашаққа салған к пірі. 

Жаңа қоғамның символы. Біз іс жүзінде жаңа 

мемлекет орнатуды астанамызды жаңадан са-

лудан бастадық десек те артықтығы жоқ. 

Жаңа қоғамды жаңа идея ғана құра алады».

И ә ,   и д е я   ж ү з е г е   а с т ы .   Қ а з а қ с т а н 

Президенті ресми сапармен к к континент 

– Австралияға барды. Сол топтың ішінде 

болдым. Бұл континент  з тарихында 4-5 

рет астанасын ауыстырған екен. Мельбурн, 

Сидней. Канберра қаласына келгенде бәріміз 

таңғалдық. Гүлге оранған шағын қала екен. 

Президенттен сұхбат алып тұрғанмын.

− Біздің жаңа астанамыз да осындай гүлге 

оранған к кжелек қала болады, − деді де 

Президент сұхбатын үзіп, Үкімет басшысына 

хабарласты.

− Астананы Ақмолаға к шіруді бастаңдар!

Ұлы к ш басталды. 

А қ м о л а   а т а у ы   д а   к п   т а л қ ы л а у ғ а 

ұшырады. «Мола» деген с зден бәрі қашты. 

Газеттер жамырай жазып жатты. «Ақмол», 

«Бозақ» болсын дегендер де табылды. Бұл 

пікірталасқа да Н. .Назарбаев  зі соңғы 

нүктесін қойды. Мен Республикалық 

о н о м а с т и к а   к о м и с с и я с ы н ы ң   м ү ш е с і 

едім. Бразилияның астанасы – Бразза-

виль. Қазақстан Астанасы Астана болсын. 

«Құлаққа жағымды, шетелдік азаматтардың 

айтуына да жеңіл» деген Н. .Назарбаевтың 

сәлемін алдық та, бір кісідей дауыс бердік.

Қазақстан елордасы – Астана бүгінде 

Президент ойластырған әсем де к кжелек, 

гүлзар, сәулетіне дәулеті сай қала болды. Осы 

Астана т рінен Елбасы, Қазақстанның тұңғыш 

Президенті Қазақ елінің мәртебесін к теріп, 

Қазақстан халқының абыройын асқақтатып, 

қызмет етеді. Тәуелсіздік туы Астана т рінде 

желбіреп тұр.

Астананы Алматыдан к шірудің саяси-

стратегиялық мәні бар екенін бәріміз 

Н. .Назарбаевтың:

«Ашығын айтайын, бұл шешімнің біздің 

ұлттық қауіпсіздігімізге тікелей қатысы 

бар. Мыңдаған жылдар бойы ата-бабала-

рымыз мекен еткен қасиетті қазақ жерінің 

бір б лігін – аяулы Сарыарқаны сая-

си саудаға салып, дарқан даламызды дау-

дамайға айналдырғысы келетіндер бар кезде, 

солтүстіктегі шұрайлы  ңірге суық к зінің 

сұғын қадайтындар бар кезде біз мына жылы 

жерде, әсем қала – Алматыда тыныш отыра 

алмас едік. 

Біз Алатаудың бауырына сыймай кеткен 

жоқпыз, қайта жер жаннаты Жетісуды қимай-

қимай кеттік. Тарихтың қатал талабы осын-

дай» деген с здерінен кейін ғана ұққандаймыз. 

Ал баяғыда Жоғарғы Кеңесте байбалам салған 

к п қайраткер қазір Астанада тұрады, қызмет 

істейді. Олардың к зқарасын  згерткен де 

Президенттің ерік-жігері, болашақты болжай-

тын қасиеті.

«Қаланы мемлекет салады, ол идеяны 

құрылысшылар орындайды, архитекторлар, 

зауыттар, тағы басқалар жұмылады бұл іске. 

Бірақ оны іске асыру үшін бір адам – елдің 

басшысы бар жауапкершілікті  з мойнына 

артып, табандылық пен жігер к рсетуі керек. 

Астана ауыстыруға тоқтағанда қандайлық 

тәуекелге бел байлағанымды айқын түсіндім. 

Осы шешімім арқылы мен  мір бойы жинаған 

абырой-беделімнің бәрін де бәйгеге тігетінімді 

анық ұқтым. Бұл идеямның жүзеге асыры-

луы к ңілдегідей шықпаған жағдайда бүкіл 

мірімнің бәсі басқаша бағаланары талассыз 

еді. Ел тағдырына эксперимент жасауға бол-

майды. Бәрін де жеті рет емес, жетпіс жеті рет 

лшеп барып, бір-ақ кесуге тура келеді. Мен 

сол қадамға тәуекел еттім».

Міне, кітаптың соңғы парақтары оқылды. 

« мір  ткелдері»  зімнің де ширек ғасырлық 

ғұмырыма саяхат жасатқан тәрізді. Мен 

Президенттің ашық әңгімесінің біразын ғана 

ақ қағазға сыйдырғандаймын. Мұнда қаншама 

деректер бар десеңші! Кітап шынайылығымен 

баурап алады.  йткені Президент жазған 

алып  згерістерді  зіміз к рдік, куәсі болдық. 

Түркі әлемінің ақсақалы атанып, әлемдік 

саяси лидерлер тобының алдында тұрған 

Н. .Назарбаевтың « мір  ткелдерінде» ізгілік 

ізі жатыр. Құрыштың қалай шыныққанын 

жүрекке тоқыдық.

әрбір детальға мән беріп, жоғары деңгейдегі 

келісс здер кезінде табандылық танытты, 

әр мәселе бойынша біздің к зқарасымызды 

сенімді түрде негіздеп отырды. Шекараны де-

лимитациялау ісінің аяқталуының Қазақстан 

үшін маңызына с з жетпейді.

...Сыртқы саясат – толықтай Мемлекет 

басшысының құзыретіндегі іс. Президенттің 

б ұ л   с а л а ғ а   ж а с а ғ а н   қ а м қ о р л ы ғ ы н ы ң 

арқасында тәуелсіздіктің таңсәрі шағында-

ақ Қазақстанның дауысы барлық к пжақты 

форумдарда естіле бастады. Кеңестік кезеңде 

Қазақстанда дипломатия іс жүзінде болмаған 

да еді. Республикалық СІМ тек консулдық 

және хаттамалық шаруаларды ғана атқаратын. 

Т ә у е л с і з   м е м л е к е т т і ң   С ы р т қ ы   і с т е р 

министрлігі Қазақстанның Сыртқы саясат 

тұжырымдамасының негізгі қырларын тал-

дап-жасау барысында ең алдымен Нұрсұлтан 

Назарбаевтың «Қазақстанның егемен мем-

лекет ретінде қалыптасуы мен дамуының 

стратегиясы» атты іргелі еңбегінде Президент 

елдің сыртқы саясатының бағыттарын да 

айқындап берген болатын». 

 «Дәуір тудырған Елбасы», 

«Егемен Қазақстан», 2014, 4-шілде».

Бұл с здерге 100 пайыз қосыламын. 

йткені Қазақстан мен  збекстан, Қазақ-

стан – Қырғызстан, Қазақстан – Қытай 

шекараларының географиялық нүктесін 

анықтау ж ніндегі заң жобаларын Парла-

мент Мәжілісінде жүргізген депутат едім. 

Президент «қазақтың бір шаршы метр 

жері шетке кетпесін» деген талап қойды. 

Және соған  зі бар күшін салып қорғады. 

Үлкен саясатта келісімдер болып тұрады. 

Бірақ ол ел мүддесіне қайшы болмауы тиіс. 

збекстанмен жер алмасуы болды, бірақ одан 

қазақ мемлекеті еш ұтылған жоқ.  йткені 

айырбасқа қазақтар жиі қоныстанған шекара-

лас елді мекендер тең к лемде алмас тырылды. 

Сол күндерде Парламентте қас қарайғанша 

жатып жұмыс істеген марқұм Мұрат Атанов-

ты, Жер комитетінің сол кездегі т рағасы 

Бақыт Оспановты ерекше ілтипатпен еске 

аламын. 

Тіпті, мына дерек те оқырманды бейжай 

қалдырмас. Ұмытпасам, 1996 жыл еді. 

Мәскеуде, Кремльде Қазақстан Президенті 

Н. .Назарбаев пен Ресей Федерациясының 

Президенті Б.Н.Ельцин арасында келісс з 

жүрді. Таңертеңнен басталған келісс з қас 

қарая бітті. Небір алып-қашпа с здерді 

естідік. «Қазақстан мен Ресей мемлекеттері 

арасындағы  қалыптасқан мәселеде екі ел 

Президенттері бір шешімге келе алмапты» 

деген с з тарады. «Комсомольская правда» 

жүктеу/скачать 31,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: