Келеді деме, қайдан мұң?



Pdf көрінісі
бет7/19
Дата12.03.2017
өлшемі31,05 Mb.
#8977
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19

Әлсейіт ОСПАН

жазушы

АЛМАТЫ


О

сыларды айтқанда, өзіміздің 

б а л а   к е з і м і з   –   ө т к е н 

ғасырдың 80-жылдарына 

тұспа-тұс келген кездегі діни ахуал 

еріксіз еске түседі. Қазіргі кезеңмен 

салыстырып қарағанда, арасы жер мен 

көктей.


К о м м у н и с т і к   и д е о л о г и я н ы ң , 

тоталитарлық жүйенің қыспағы қанша 

тегеурінді болса да ауылдағы қалың 

қауым иманын, намазын, оразасын 

ұмытқан жоқ.

С о н ы ң   а й ғ а ғ ы н д а й   ө з і м   т у ы п -

ө с к е н   О ң т ү с т і к   Қ а з а қ с т а н   о б л ы -

сы, Арыс ауданындағы Арыс өзені 

бойындағы 30 шақты үй қоныс тепкен 

«Онтам» ауылындағы ақсақалдардың, 

ү л к е н д е р д і ң   н а м а з   о қ ы п ,   о р а з а 

ұстаған, ауызашар берген сәттері әлі 

де көз алдымда. Марқұм өз әкем – 

Құрманбектің жасы – сол кезде елудің 

үстінде болса керек. Ал қазір менің де 

жасым сол шамада.

Он-он екі жастағы баламын. Әлі 

есімде, Рамазан айы келгенде ауылға 

үлкен бір мереке келгендей көтеріңкі 

көңіл күй қалыптасатын. Үйме-үй ауыз-

ашар беріледі. Отыз үй оразаның отыз 

күніне жобалайды. Ықылас-ниеттің 

күштілігі сондай, жұрт кәдімгідей ке-

зекке тұрысады. Ауызашар берген 

үйдегі отырыстың соңынан әркімнің 

жағдайына қарай келесі үйдің кезегі 

б е л г і л е н е д і .   А у ы з а ш а р д ы   б і з д е р 

«үптәр» дейміз. Негізгі арабшасы – 

«ифтар» ғой. Ауылдың молдасы – 

діни  сауаты жоғары, Құранды көсілте 

оқитын Мәміш молда атамыз.  

де қызу тірліктің ортасынан табылады. 

Ертең қалағанымызды ішіп-жейтін 

болдық қой дейтін балаң көңіл де бар 

көкейде.

Әкей жарықтық үй ішін Ораза келе 

жатқанын екі-үш ай бұрын құлаққағыс 

қылып отырады. Қорадағы қойының 

семіздеуін ауызашарға белгілеп қояды.

 Ауызашар болатын күні ерте таң 

намазын оқып болған соң шайын ішіп, 

ауызашарға арналған қой сояды. Ет 

мүше-мүшеге бөлініп қазанға салуға 

дайын етіп қойылады. Көрші үйлерден 

жеті-сегіз самаурын жиналады. Оған 

жағылатын жыңғыл, томар алдын ала 

бұталады. Тегеш-тегеш қоңыр қызыл 

бауырсақтар пісіріледі.  Қазанға ет са-

лынып, астына тезек қаланып баппен 

бүлк-бүлк қайнайды. Кішкентай бала-

лар  ас үйден ошаққа қарай бауырсаққа 

кесілген қамырды тасиды, қайтарда 

піскен бауырсақты алып қайтады 

зыр жүгіріп. Ара-арасында піскен 

бауырсақтан ауыздарына салып алып 

ұрттары толып жүргендері. Көздері 

күлімдеп, жүздері жайнаң-жайнаң 

қағады. Ауызашар мезгіл жақындаған 

кезде қызу қарбалас енді басталады. 

Күн батар алдында Мәміш молда, Сар-

ман, Қабыштай, Сатан, Әбілда, Әбжан 

ата, Батанбай, Жүсіпқұл, Әліпбек, 

Отарқұл, Сарыпбек аталармыз ақ 

сәлделері, қалпақтары, шапандары 

а ғ а р а ң д а п   а т т ы л ы - ж а я у ,   е с е к п е н 

қырдан түсіп келе жатады. Біздер, 

балалар алдарынан жүгіре шығып 

амандасып көліктерін байлаймыз. Ол 

кісілер жүздері жайраң қағып: «Мол-

Ауылдағы 

ауызашар

.Жолдасбеков атындағы Студент-

тер сарайында «G-Time Corporation» 

компаниясының құрылғанына үш жыл 

толуына арналған мерекелік шара  тті. 

Ш а р а н ы ң   а ш ы л у   с а л т а н а т ы н -

д а   к о м п а н и я н ы ң   П р е з и д е н т і   Ж а н а т 

Ж ұ м а ғ ұ  л о в а   к о р п о р а ц и я н ы ң   ж е т к е н 

жетістіктеріне кеңінен тоқталып, барша 

қазақстандықтарды Астана мерекесімен 

құттықтады. Ұйымның  кілдері Ғалия 

Дәулетбаева, Денис Юрченко, Марат 

Мәженов корпорацияда атқарылып жатқан 

жұмыстар ж нінде баяндады.  ртүрлі ата-

лым бойынша жетістікке жеткен мамандар 

марапатталды. 

Бұдан басқа еліміздің әр  ңірінде 

корпорацияның дамуына үлес қосқан отызға 

жуық қазақстандық азаматқа Ж.Жұмағұлова 

Түркияның Кемер қаласына жеті күнге 

демалуға арналған жолдама тапсырды. 

Кеш барысында белгілі әншілер Бүркіт пен 

Аиша, «Ұшар» ансамблі, «Мистериоз» тобы 

әннен шашу шашты. 

Бүгінде «G-Time Corporation» компани-

ясы 100 мыңнан  астам серіктесі бар, 62-ге 

жуық шетелмен қарым-қатынас орнатқан. 

Елімізге сәнді брендтік қолсағаттарды 

жеткізетін ұйым отандық  німнің дамуына 

үлес қосуды жоспарлауда. Бұл елімізге сәнді 

әрі бірегей қолсағаттарды жеткізетін жалғыз 

компания болып табылады. 

Сағаттар атақты Швейцария, Ресей, 

Белоруссияның зауыттарынан әкелінеді. 

Корпорация бұл  німдерді тек Қазақстан 

мен Орталық Азияға ғана сатуға құқылы. 

німдер қатарында кварцты, механикалық 

сағаттар бар.  ркімнің қалауына байланыс-

ты сағаттардың бағасы мен сапасы әртүрлі 

болып келеді. Жаһұт пен минерал әйнектен 

жасалған сағаттардың құны бір-бірінен 

ерекшеленеді. 15 мыңнан басталып 150 

мыңға дейін бағаланады. Ұжым мүшелері 

туризм саласын да дамытуды к здейді. 

Шетелдің кез келген жеріне саяхаттау үшін 

www.gtime.kz сайты арқылы әуебилеттері 

мен турларды сатып алуға мүмкіндік 

жасалған. Компанияға серіктес тұлғалар 15 

пайыз жеңілдікке ие болады. Биылғы жыл-

дан бастап корпорация экологиялық таза 

німдерді шығаруды қолға алған. Бүгінде 

корпорацияның  німдері жоғары сұранысқа 

ие.  

 Нұрлан ҚҰМАР


8

№27-28 (1285-1286) 

10 – 22 шілде 

2015 жыл


АНА ТІЛІ

МƏЊГІЛІК  ХАТЫ

МƏЊГІЛІК  ХАТЫ

ТІЛ МЕН ТҰЛҒА

сақталуының  зекті арналарын атап к рсетеді: 

фольклор мен әдебиет; фольклор мен театр; 

фольклор мен кәсіби музыка; фольклор 

мен кино; фольклор мен бейнелеу  нері. 

Зерттеуші рухани мәдениет салаларының 

барлығында да фольклор дәстүрі сақталуының 

тарихи-генетикалық ықпалдылық болмы-

сын тиянақты тұжырымдарымен ғылыми 

дәлелдеген.

Ғалым еңбектерінің к рнекті бір саласы 

– ауызша авторлық және жазбаша әдебиеттің 

зекті поэтикалық мәселелері. Ғалымның 

қазақ әдебиеті тарихы кезеңдеріндегі 

мұраларды жаңаша жүйемен қарастыруы 

қазіргі Тәуелсіз Қазақ Елінің бұрынғы-соңғы 

рухани құндылықтарын жаңаша қарастыруға 

теориялық-методологиялық соны серпін 

әкелді. Тәуелсіз мемлекетіміздің ғылыми-

зерттеу бағдарламасын жүзеге асыру жолын-

да «Қазақстан тарихы» жаңа 5 томдығының 

2-томындағы тарауларды (Т ртінші та-

рау. § 1. XVII–XV ғғ. Қазақстанның руха-

ни мәдениеті; Жетінші тарау. § 1. Рухани 

мәдениет) академик С.А.Қасқабасовтың 

жазғаны ұлттық тарихымыздағы  тек с з 

нері мұраларын жаңа к зқарас аясында 

зерделеудің тиянақты бағдарын айқындады. 

Ғалым фольклор, ауызша авторлық және 

жазбаша-кітаби әдебиет және музыкалық-

поэтикалық  нер дәстүрлерінің ғасырлар 

бойы сақталып, дамып келе жатқан тарихи-

б а с ы м   ж ы р л а у д ы ң   о р н ы н а   а қ ы н д а р 

туындыларында тұрмыс, салт-сана, әдет-

ғұрып мәселелеріне к бірек арналатыны, 

бұрынғы ұйқаспен ырғақ аралас  рімнің 

орнына тұрақты ұйқастың (ааба), 7-8 

буынмен басым жырланатын толғаулық 

лшем азайып, 11 буындық үлгі басым 

бола бастағаны айтылады. Зерттеуші 

авторлық поэзия поэтикасындағы дәстүр 

мен жаңашылдық сабақтастығына шынайы 

анықтама берген: «...жыраулық поэзиядағы 

қаһармандық мәндегі эпикалық сипат та 

бірте-бірте лирикалық сарынға ойысады, 

адамның сыртқы іс-әрекетінен г рі ойы, 

к ңіл күйі к рсетіле бастайды.

Академик С.А.Қасқабасовтың жеке 

зіндік ғылыми-зерттеулері еңбек  тілі жыл-

дарындағы мемлекеттік бағдарламаларды 

жү зе ге асыру жұмыстарымен тығыз байланыс-

тылығымен ерекшеленеді. 2001 жылдан бері 

ҚР БЖҒМ Ғылым комитеті М.О. уезов 

атындағы  дебиет және  нер институтының 

директоры қызметін қазіргі заманғы уақыт 

талабына сай атқарды. Атап айтқанда, 

Қазақ  стан  Республикасының  Прези денті 

Н. .Назарбаевтың тікелей баста ма сымен 

ұйым дастырылып, бірінші (2004-2008 жж.), 

екінші (2009-2011 жж.) кезең деріндегі «Мәде-

ни мұра» стратегиялық ұлттық жобаның жүзеге 

асуында М.О. уезов атындағы  де биет және 

нер институты жүзеге асырып жатқан еңбек 

нәтижелері халықтың к ңілін к ншітуде. 100 

томдық «Бабалар с зі» топтамасының қазақ 

фольклорының, ауызша әдебиетінің маңызды 

мәтіндерін қамтыған кітаптарының, « лемдік 

фольклортанудың» 3 томдығының, «Қазақ 

әдебиеті тарихының» 10 томдығының, қазақ 

нерінің тарихы мен қазақ музыкасының 

антологиясының, 20 томдық « деби жәдігер-

лер» топтамалары кітаптарының жарыққа 

шығуында, т.б. шығармашылық еңбек нәти-

же лерінің жүзеге асуында, әрине, ғұлама 

басшының білікті ұйымдастырушылық-

қайраткерлік қызметі танылды.

Ғылыми жетекшілігімен фольклортану, 

әдебиеттану,  нертану ғылымдары сала-

ларында ондаған докторлық, кандидаттық 

диссертациялардың қорғалуы да ұстаз-

ғалымның рухани мәдениетке қосқан сүбелі 

үлесінің маңыздылығын айқындай түседі.

Ұстаз-ғалымның фольклортану мен 

әде биеттану ғылымдары салаларындағы 

ғы лыми-теориялық тұжырымдары қазір гі 

заманғы еуропалық және азиялық халық-

тардың филология, түркітану, шығыс та-

ну, этнография,  нертану, мәде ниет тану 

салаларындағы зерттеушілеріне теориялық-

методологиялық бағдар, к мек беріп 

келе жатқаны мәлім. Бұл –  бунәсір әл-

Фара бидан басталған қазақ ғылымының 

әлем  ркениетіндегі мәртебелі жолы 

жалғасуының к рінісі.

ХХІ ғасыр – Қазақ Елінің әлем  рке-

ниеті кеңістігіндегі  зіндік ұлттық-мемлекет-

тік тұрпатымен танылу дәуірі. Бұл орай-

да, отандық және әлемдік фольклортану, 

әдебиеттану,  нертану, тарихнама, этногра-

фия, мәдениеттану ғылымдары салала рын-

дағы іргелі зерттеулерімен қазақ ғылы мының 

классикалық деңгейін жаңаша да мытқан, 

қалыптастырған к рнекті ғалым, ҚР Ұлттық 

Ғылым академиясының академигі, ҚР Мем-

лекеттік сыйлығының лауреаты, филология 

ғылымының докторы, профессор Сейіт 

Асқарұлы Қасқабасовты әлем  ркениеті 

кеңісті гіндегі дара дарындар қатарында баға-

лаймыз.

Сейіт Асқарұлы – шығармашылық 



талантын, дарын қуатын туған халқының, 

қазақ ұлтының  су,  ркендеуіне арнаған 

қайраткер. Ол игерген ғылыми жетістіктерін 

жалғастыратын шәкірттерінің, қазіргі және 

болашақ ұрпақтың уақыт сынақтарына 

т теп беруін, қазақтың ұлттық дамуының 

тиянақты бағдарда болуын тілейді.

Қорыта айтқанда, Қазақ Елінің ежелгі 

дәуірлерден біздің заманымызға жеткен 

энциклопедиялық білім иелері дәстүрінің 

осын дай ғалымдар мұрасымен болашаққа 

ұласуы арқылы ұлттық  рлеу  ркендерінің 

ж а л ғ а с т ы ғ ы н   к р е м і з .   Б ұ л   –   қ а з а қ 

ркениетінің мәңгілік даму жолы.



Темірхан ТЕБЕГЕНОВ,

филология ғылымының докторы, 

профессор,

Абай атындағы Қазақ ұлттық 

педагогикалық университеті 

Қазақ әдебиеті кафедрасының 

меңгерушісі

к ркемдік сипаты (қарапайым және к ркем 

проза); прозалық шығармаға айтушы мен 

тың даушының қатысы (ел сенетін және ел 

сенбейтін фольклорлық проза); прозалық 

жанрлардың шығу мерзімі (баяғыда пайда 

болып, қалыптасқан және бұрын да, қазір де 

туатын жанрлар). Ғалым отандық және әлемдік 

фольклортанудағы жанрлар теориясына сүйене 

отырып, қазақтың халық прозасын екі үлкен 

топқа б леді: «Бірі – аңыздық проза, екіншісі 

– ертегілік проза. Бұлардың әрқайсысы ішкі 

жанрларға жіктеледі. Аңыздық проза миф, хи-

кая (быличка), аңыз (предание), әпсана – хи-

каят (легенда) – жанрларын қамтиды. Ертегілік 

прозаға жануарлар жайындағы, қиял-ғажайып, 

батырлық, новеллалық және сатиралық ертегі-

лер жатады» (Қасқабасов С. Қазақтың халық 

прозасы. – Алматы: Ғылым, 1984. – 272 б.; 

57-58-бб.).

Ғалымның осы монографиясы қазақ 

ертегілері мен аңыздары поэтикасын 

әлемдік фольклортану теориясына сәйкес 

бағалаудың жаңа мектептік бағытын 

қалыптастырды. Зерттеушінің «... «халық 

прозасы» деген ұғым әлемдік фольклор-

тану ғылымының  зінде бертін (1950-60 

жылдардан бастап), яғни «Халық прозасын 

зерттеушілердің  халық  аралық  қоғамы» 

құрылғаннан кейін қолданыла бастады» 

(Қасқабасов С. Қазақтың халық прозасы. – 

Алматы: Ғылым, 1984. – 272 б.; 3-б.) – деп 

айтқанындай, аталған еңбегінің жалғасы 

«Казахская несказочная проза» (1990) атты 

кітабымен толықты.

Зерттеушінің «Родники искусства: фоль-

клористические этюды» (1986) атты кітабы 

да жаңашылдығымен құнды. Онда қазақтың 

халықтық драмалық шығармашылығы мен 

театр сахнасына арналған трагедиялық 

туын  дылардың фольклорлық негізі және 

оның к ркем шындыққа ұштастырылуы, 

фольклордағы байырғы мұраларды (т рт 

түлік, Наурыз  леңдері, жарапазан жырлары, 

батырлық және ғашықтық эпос, ақындар 

айтысы, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, 

жаңылт паштар, термелер, толғаулар, бе-

ташар, жоқтау, т.б.) сақтаушылар, айту-

шылар (ақындар, жыршылар, ертекшілер, 

леңшілер, әңгімешілер) туралы фольклор-

тану,  нертану, этнография, әдебиеттану 

мәселелері тоғысындағы ғылыми бағалаулар, 

сипаттамалар жасалған.

Кітапта автор қазіргі заманғы рухани 

мәдениет құрамындағы бірнеше к ркем нер 

салаларындағы фольклор дәстүрінің жаңғыра 

мәдени үдеріс үздіксіздігін жаңаша дәйектеп 

тұжырымдады. Шыңғысхан (Кетбұға), Ал-

тын Орда – Дешті Қыпшақ (Қотан, Сыпы-

ра), Қазақ хандығы (Асан қайғы, Қазтуған, 

Шалкиіз, Доспамбет, Жиембет, Ақтамберді, 

Тәтіқара, Үмбетей, Бұқар), XV-XVII ғғ. 

к ркем әдебиет ескерткіштерін (Захир-ад-

дин Бабырдың «Бабыр-нама», Камал-ад-дин 

Бинайдың «Шайбани-нама», Мұхаммед 

Хайдар Дулатидың «Тарих-и Рашиди» 

Қожамқұл бек Балхидың «Тарих-и Қыпшақ», 

Қадырғали Жалайырдың «Шежірелер 

жинағы») «...соңғы орта ғасырлардағы Орта 

Азия мен Қазақстанның түрік халықтары 

к ркем әдебиетінің ескерткіштері ретінде 

де маңызы бар шығармалар...» (Қасқабасов 

С.А. Жетінші тарау. Қазақ халқының ру-

хани мәдениеті.  § 1. Рухани мәдениет // 

Қазақстан тарихы (к не заманнан бүгінге 

дейін). Бес томдық. – Алматы: Атамұра, 1998. 

– 2-т. – Б. 550-579.; 573-б.) екенін айта келе, 

аталған шежірелік ескерткіштердің әдеби 

сипатын ғылыми тұрғыда дәлелді, дәйекті 

бағалаумен тұжырымдаған: «Бұл авторлар тек 

оқиғаларды суреттеумен және билеушілер 

генеалогиясының тарихын баяндаумен ғана 

шектелмеген. 

Зерттеуші жыраулар поэзиясының клас-

си калық ауыз әдебиеті екендігін, олардың 

арғы түп-тамыр, бастау тұлғаларын (Қорқыт 

Ата, Кетбұға (Ұлық жыршы), Сыпыра), 

Қазақ хандығы кезіндегі қайраткерлерін 

(Асан Сәбитұлы – Асан қайғы, Қазтуған 

Сүйінішұлы, Шалкиіз (Шәлгез) – Тіленші-

ұлы, Аймадет Доспамбет, Жиембет Біртоғаш-

ұлы, Ақтамберді Сарыұлы, Тәтіқара, Үмбетей 

Тілеуұлы, Бұқар Қалқаманұлы), олардың 

шығармаларының жанрлар жүйесін (толғау, 

арнау, мадақтау), тақырыптарын,  леңдік 

кестесін (ұйқас, шумақ, тармақ, буын, бу-

нақ), бейнелілік, айшықтау к ркемдік әдіс-

тәсілдерін (психологиялық параллелизм, 

қайталау, дыбыс қуалау, теңеу, шендестіру, 

әсірелеу, контраст, т.б.) – бәрін де жаңашыл 

талдаулармен қарастырған. Жыраулар  мір 

сүрген тарихи кезеңдер, қазақ хандарының 

мемлекетті қалыптастыру қызметі, с з 

нерінің билік пен халық арасындағы дәнекер 

ықпалы, авторлық поэзиядағы дидактика 

мен психологизм, лиризм тұтастығы, т.б. 

ерекшеліктер тарихи поэтика тұрғысында 

байыпталған. Жыраулық пен ақындық 

поэ зияның қатарлас жырлануының ортақ 

сипаттары, жыраулар шығармашылығындағы 

мемлекеттік, қоғамдық-әлеуметтік сарынды 

Адамзат өркениеті – талай мыңжылдықтар белестерінен өткен тарихи-мәдени дамудың 

үздіксіз қозғалыстағы кеңістігі. Қозғалыс кеңістігі – ғарыштық-ғаламдық шетсіз-шек сіз 

әлемнің бұрынғы және қазіргі, сонымен бірге, болашақ тарихын құрайтын аса күрделі 

құбылыстар жиыны. Тарихи-мәдени даму үдерісіндегі рухани құндылықтар адамзат 

ұрпақтарының көркемдік-эстетикалық дүние танымын уақыт пен кеңістік сабақтас-

тығы жүйесінде үнемі толықтырады, бола шақтың жаңалықтарымен ұштастырады. Бұл 

орайда, ежелгі және қазіргі, сонымен бірге, болашақты жалғастырып тұрған ықпалды 

арна – тарихи тұлғалар қызметінің мәңгілік жалғастығына айрықша назар аударамыз. 

ҰА Қоғамдық ғылымдар б лімшесінің 

ғалым-хатшысы, ҚазКСР КП ОК идео-

логия б лімінің кеңес шісі, ҚР Президенті 

мен Министрлер Ка бинеті жанындағы 

Жоғары аттестациялық комиссиясының 

(ЖАК) т рағасы), жоғары оқу орнындағы 

(Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық 

университетіндегі шығыстану ғылыми-

зерттеу орталығының жетекшісі, Шығыстану 

факультетінің деканы, қазақ әдебиеті 

кафедра сының меңгерушісі) қызметтерімен 

де белгілі. Ғылыми шығармашылығы мен 

әртүрлі мем лекеттік басқару-әкімшілік 

қызметтерін  зара тығыз ұштастыра 

жүргізген к рнекті тарихи тұлғаның қызметі 

қазақ және әлем  ркениеті сабақтастығының 

жарқын үлгісін танытады.

Ғалымның ғылыми-зерттеу еңбектерінің 

басты саласы – фольклортану. Қазақ және 

әлем фольклортануы ғылымының бұрынғы-

соңғы теориялық тұжырымдарымен жан-

жақ ты танысқан зерттеуші ұлттық және 

жал пыадамзаттық к ркемдік ойлау жүйе-

сін  дегі сабақтастық, үндестік,  згешелік, 

т.б. поэтикалық ерекшеліктерді саралаумен 

келеді. Фольклортанудағы  зіндік ғылыми 

жаңалықтары жинақталған еңбектері жылдар 

бойы жарияланып келе жатқан шоғыры мол 

мақалаларымен, монографиялық («Казахская 

волшебная сказка», Алматы, 1972; «Қазақтың 

халық прозасы», Алматы, 1984; «Родники 

искусства: фольклористические этюды», Ал-

маты, 1986; «Казахская несказочная проза», 

Алматы, 1990), ғылыми-зерттеу екі томдық 

(«Золотая жила», Астана, 2000), әр жылғы 

зерттеулер жинағы («Жан азық», Астана, 2000) 

кітаптарымен халыққа танылды. Бұлардың 

ішінде «Қазақтың халық прозасы» (1984) ҚР 

ҰҒА Шоқан Уәлиханов атындағы (1986), 

«Казахская несказочная проза» (1990) Абай 

атындағы ҚР Мемлекеттік сыйлығының 

лауреаты атақтарын автордың иеленуін 

жүзеге асырды. Ғалымның фольклортанудағы 

еңбектерінде фольклор жанрларының  зекті 

теориялық мәселелері қарастырылған. Нақ-

ты лап айтқанда, фольклорлық жанрлар-

дың табиғаты, функциясы, жанрлар жүйесі, 

халық прозасын саралаудың шарттары айқын  -

далған. Зерттеуші қазақ халық прозасын 

жанрлық классификациялаудың басты шарт-

тарын ұсынған: жанрдың атқаратын қыз-

меті (танымдық, мағлұматтық, ғибраттық, 

сауықтық, эстетикалық); шындыққа қатысы 

(тарихи негізгі бар (деректі), тарихи негізгі 

жоқ (дерексіз); прозалық шығармалардың 

Бірнеше ғылым салаларында жаңалығы 

мол іргелі еңбектер жазған ғұламалар сана-

луан деректерді жинақтай отырып,  зіндік 

ғы лыми тұжырымдарының теориялық және 

практикалық мәңгілік к нермейтін кешенді 

ұлағатын қалыптастырады. 

лем  ркениетіндегі осындай жалғасты-

рушы лар қатарында академик Сейіт 

Асқарұлы Қасқабасовты да айтамыз. Ол – 

ХХ ғасырдың 60-жылдарынан бастап, қазақ 

фольклортануы мен әдебиеттануы, түркітану, 

тарихнама, этнография,  нертану, мәтінтану, 

т.б. ғылымдар салаларына арналған іргелі 

зерттеулерімен отандық және шетелдік ғы-

лыми ойлау әлеміне танымал тұлға. Акаде-

мик С.А.Қасқабасовтың еңбек  тілі кезеңдері 

ғылыми-зерттеу (М.О. уезов атындағы 

де биет және  нер институтында әуелде 

аға ғылыми-қызметкер, кейін директоры, 

КСРО ҒА  лем әдебиеті институтының аға 

ғылыми қызметкері) мекемелеріндегі және 

мемлекеттік басқару – әкімшілік (ҚазКСР 



ҒАЛЫМНЫҢ 

Газетіміздің осы санынан бастап «Қаламгер келді ауылына» деген жаңа 

айдар ашып отырмыз. Ақын-жазушылар, қаламгерлер туған ауылына 

ат басын бұрып, жұртшылықтың жағдайымен танысып, толғандырған 

мәселелері болса, шешуге атсалысып, қамқорлық танытса, міне, бұл нағыз 

перзенттік парызды өтеудің бір жолы болар еді.

ЖАЗУШЫ ЖЕРЛЕСТЕРІМЕН 

ЖҮЗДЕСТІ

ҚАЛАМГЕР КЕЛДІ АУЫЛЫНА 

БІЛІМ КӨКЖИЕГІ

Аяқастынан жол түсіп, туған ауданы-

ма келген едім. Мұнда үлкен той болып 

жатыр екен. Ол той халқымыздың белгі лі 

жазушысы, ҚР Мемлекеттік және Халық-

аралық М.Шолохов сыйлықтарының 

лауреа ты, жерлесіміз Сәбит Досановтың 

75 жасқа және шығармашылық жолының 

басталғанына 50 жыл толуына арналды. 

Сәбит Аймұхан ұлының шығармашылығын 

қазақ елі ғана емес, алыс-жақын шет елдер-

дің оқыр мандары да жоғары бағалайды. 

Жазушының Аманкелді ауданында 

ткен 75 жасқа толған тойына арнайы 

кел ген Ресей жазушылары Л.Шипахина, 

Н . П о  п о в а л а р   м е н   з б е к   ж а з у ш ы с ы 

М.Исламқұлов, Қырғызстанның Мәдениет 

ми нистрі  А.Абдыхалықов,  қазақтың  ақын-

жазушылары мен  нер қайраткерлері 

Ш. біл тай, К. мірбек, Қ.Иса, Қ.Бегманов 

оның қаламгерлік қырлары мен жеткен 

жетістіктері туралы  жүрекжарды лебіздерін 

білдірді. Пікір білдірушілердің барлығы 

С.Досановты аса к рнекті қаламгер және 

қоғам қайраткері деп бағалады. 

А м а н к е л д і   а у д а н ы н ы ң   ә к і м і 

Ж.Тәукенов,  Жанкелдин ауданының әкі мі 

А.Кенжеғарин жазушыны торқалы тойымен 

құттықтап, иығына шапан жауып, астына 

ат мінгізді. Қаламгердің зайыбы к рнекті 

ғалым, академик Қ.Аққош қарованың 

иығына қамзол жауып, сый-құрмет к рсетті. 

Ресей, Қырғызстан,  збекстан, Түркия, 

зербайжан, Тәжікстан қаламгерлері де ізгі 

ниеттерін білдіріп, жазушының 50 жылдық 

шығармашылық жолын жоғары бағалап, 

арнау  леңдерін оқыды. Сыйлықтарын 

тапсырды. 

Мерекелік шаралар қаламгердің туған 

ауы лында жалғасты. Қаламгер алды мен 

туып- скен ауылы Байғабыл ауылы на 

барып, әкесі Аймұхан Досанов пен анасы 

Мағрипа  менқызының рухына ар нап 

ас беріп, дұға бағыштады. Мұнан соң, 

С.Аймұханұлының мерейтойына арналып 

ұлттық ойындар  ткізілді.  

Осылайша жазушының 75 жасқа толған 

торқалы тойы аудан халқын бір серпілтіп 

тастады. Тойт беде  ткен ат бәйгесінің 

алдында жазушыға аймақтық жол ж ндеу 

мекемесіннің басшысы Есен Амантаев пен 

Аманкелді аудандық әкімі аппаратының 

жетекшісі Қанат Кеделбаев сый-құрмет 

к рсетті.  зіне к рсетілген жоғары құрмет 

үшін қаламгер жерлестеріне  ақжарма 

алғысын жеткізді. 

«Менің шығармашылығымды жоғары 

бағалап, биік құрмет к рсеткендеріңіз 

үшін аудан әкімі Жансұлтан Тәукеновтен 

б а с т а п   қ а р а п а й ы м   а д а м д а р ғ а   д е й і н 

рахметімді айтамын. Мен осы елдің 

т л перзентімін. Балам деп мерейімді 

сіріп, абыройымды асырған халқыма 

мір бойы қарызбын. Сол қарызымды 

шығармаларыммен  теп ке лемін. Алла 

ғұмыр берсе алдағы уақытта да туған 

ауданымның мәртебесін биіктету жо-

лында, сол сияқты Қазақстанымызды 

ркендетуге шығармашылығыммен үлес 

қо са бермекпін» деді ауылдастары алдын-

да с з с йлеген мерейтой иесі. 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   19




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет