Кәсіпорынның негізгі қорлары
Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу әдістері
жүктеу/скачать 0,96 Mb.
|
kl kz
- Бұл бет үшін навигация:
- Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу кезінде келесі шарттарды сақтау керек
| Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу әдістері
Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу нысандарды жобалау кезіндегі алға қойылған мақсаттардың ішінен ең тиімді нұсқасын таңдап алу кезінде қолданылады. Техника-экономикалық есептер бұл жағдайда нұсқалардың техникалық және құндық параметрлеріне сүйене отырып жүргізіледі. Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу кезінде келесі шарттарды сақтау керек: жоба бойынша қаралып отырған нұсқалар біртұтас өндіріс көлемін, өнім сапасын немесе жобаның мақсатын (жылдамдық, қуаты, сенімділік) анықтайтын өндірістік басқа параметрлерді қамтамасыз ету керек; барлық нұсқалар жобаны жүзеге асыру мерзімімен сәйкес болуы керек; әр бір нұсқаны қолданудың мақсатқа лайықтылығын экономикалық негіздеу бірыңғай техника-экономикалық есептеу әдістерімен жүргізілуі керек; барлық нұсқалар пайдаланудың біріңғай экологиялық нормасын, қауіпсіздік техникасы мен еңбекті қорғауға біріңғай талаптарды және басқа да өндірісті ұйымдастырудың нормативтік актілерін қамтамасыз етуі қажет. Салыстырмалы экономикалық тиімділікті есептеу әдісі көбінесе инвестициялық жобаларды негіздеу кезінде, егер қаржы ішкі өндірістік мәндегі шараларға салынатын болса, өндірісті жақсартудың соңғы қаржылық көрсеткіштерін (пайда немесе табыс) есептеу қиынға түседі. Отандық практикада бұрыннан қолданылып келген сондай көрсеткіш – келтірілген құрылыстық-пайдалану шығындары Шкелтр = Шағым + Ен . К (79) немесе
Шкелтр = Шағым + К /Төтелу (80)
мұндағы Шкелтр – нақты бір нұсқаның құрылыстық-пайдалану шығындары; Шағым – инвестициялық жобаның нұсқасындағы өндірістік пайдалану шығындары; К – нұсқа бойынша қаржы (капитал) салымдары; Ен және Төтелу – нормативтік тиімділік коэффициенті немесе қаржы салудың нормативтік өтелу мерзімі. Тиімді нұсқаны таңдау ең төменгі келтірілген шығындар бойынша жүзеге асады, яғни барлық қарастырылған нұсқалардың ішінен қайсысы төмендегіні қанағаттандырады сол таңдалатын болады (81) мұндағы Шкелтрi – i-шы нұсқаның келтірілген шығындары. Егер жобаның нұсқалары инвестицияны салу мерзімі бойынша және жылдық пайдалану шығындары сол мерзімдерде әртүрлі болатын болса, онда келтірілген шығындар уақыт факторын есепке алып есептеледі (82) мұндағы Шt – t-шы жылдағы ағымдағы пайдалану шығындары; Кt – -шы жылдағы капитал салымдары; Вt – дисконттау коэффициенті. Бұл жағдайда да тиімді нұсқаны таңдау келтірілген дисконтталған шығындардың ең азы бойынша жүзеге асады. Шетел практикасында инвестициялық жоба нұсқаларының салыстырмалық тиімділігін бағалауда негізгі критерий ретінде тиімділіктің абсолюттік көрсеткіштерін қолданады - барлық нұсқалардың ішіндегі ең төменгі өтелу мерзімін немесе ең жоғарғы таза дисконтталған құнды таңдайды. Мысал 4. Инвестициялық жобаны жүзеге асырудың үш нұсқасы бар делік. Бірінші нұсқа бойынша жобаның құны К1 = 1200 мың теңге, үш жылдың ішінде одан түсетін қаржының сомасы 1530 мың теңге құрайды. Бірінші жылы П1 = 400 мың теңге, екінші жылы П2 = 680 мың теңге, үшінші жылы П3 = 450 мың теңге пайда түсті. Екінші нұсқа бойынша жобаның құны К1 = 1300 мың теңге, үш жылдың ішінде одан түсетін қаржының сомасы 1700 мың теңге: бірінші жыл бойынша П1 = 500 мың теңге, екінші жылы П2 = 700 мың теңге, үшінші жылы П3 = 500 мың теңгені құрады. Үшінші нұсқа бойынша жобаның құны К1 = 1300 мың теңге, үш жылдың ішінде одан түсетін қаржының сомасы 1700 мың теңге: бірінші жыл бойынша П1 = 350 мың теңге, екінші жылы П2 = 350 мың теңге, үшінші жылы П3 = 1000 мың теңгені құрады. Осылардың ішінен таза дисконтталған құн шамасы бойынша тиімді нұсқаны таңдап алу керек. Мысалды кесте түрінде шешіп көрейік. 11 Кесте - Таза дисконтталған құнды есептеу, мың теңге
Нәтижелерден көріп отырғандай, қаржы салымы бірдей екінші және үшінші нұсқаларды салыстыратын болсақ, капиталдан түсетін пайда 400 мың теңге, дегенмен таза дисконтталған нәтижеге қарайтын болсақ екінші нұсқа ең тиімдірек болып шығады. Салынған қаржы аз болса да бірінші нұсқа үшінші нұсқадан артық болып шығады. жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||