Көбекова Ж. С. Психология негіздері Оқу қуралы
жүктеу/скачать 0,53 Mb.
|
Ê?áåêîâà Æ. Ñ. Ïñèõîëîãèÿ íåã³çäåð³ Î?ó ?óðàëû
- Бұл бет үшін навигация:
- Нағыз суицид
- Жасырын суицид
- 5.7 Тұлғаның қорғаныс механизмдері туралы ұғым
| V. Суицид «Суицид» латын тілінен алынған «өзін-өзі өлтір
өзіне қол салу» деген мағынаны білдіреді. Тағы бір синонимді;' мағынасы қасақана өз өмірін қию. Қазіргі таңда езіне-өзі қол сал мінез-қүлқы біржақты патологиялық тұрғыд"1 қарастырылмайды. Бұл эрекет көп жағдайда есі дұрыс адамньг мінез-құлқы. Сонымен бірге, өзіне-езі қол салуға қатысты эреке мінез-құлықтың бұзылу формасының ең шегі. Өзіне-өзі қол жұмсау бұрын 20- 55 жастың арасын қамтыс бүгінде 10-12 жасар балалар арасында да жиі кездеседі. Жас ер| балалар қыздарға қарағанда екі есе суицид көп жасайды, Суицидтің 80 пайызы күндіз жэне кешкі уақытта үйде жасалады, Суицид көбіне ішімдікпен байланысты. Сот тексеруі көрсеткендей, әйелдердің 31%, еркектердің 68% пайызы өз өмірімен ішімдік ішу салдарынан қоштасады. Суицидтің ерекше себептері мыналар: І.Сүйікті адамын жоғалту жэне махаббатта жолы болмаушылық. 2.Сенімінің аяққа тапталуы. З.Ішімдік ішу салдарынан жеке тұлғаның қорғаныш механизмінің жойылуы. Өзіне-өзі қол салу негізі үш топқа бөлінеді: нағыз, демонстративтік жэне жасырын суицид. Нағыз суицид - қашанда жабырқау дағдарыстық жағдай немесе әмірден баз кешу жайлы ой, өмір сүрудің мэні жайлы ойланып күйзелу жатады. Демонстративтік суицид - өлуге деген ниетпен байланысты емес, қайта ез проблемасына назар аудартудың эдіс-құралы болады, көмекке шақырады. Жасырын суицид - өзіне-езі қол салу мінез-қылығының бір түрі. Бірақ қатаң мағынада оның белгілеріне жауап бермейтін, сонда да сол бағыт пен қорытындыға ие болады. Бұл іс-эрекет көп жағдайда қауіп-қатер деңгейінің жогарғы ықтималдылығымен ұштасып жатады. Көп жағдайда бұл мінез-құлық тэуекелге негізделіп өмірден өтуден гөрі өліммен ойнауға көбірек ұқсайды. Бұндай адамдар өмірден етудің ашық түрін таңдамай суицидалдық шартты мінез-құлықты қалайды. Бұларға автомобиль жүргізудің қауіпті түрі, спорттың экстремальдық қауіпті түрлерімен айналысуы, ерікті түрде ыстық нүктелерге барумен, эсері күшті есірткілерді пайдаланумен, ішімдікті қолданумен, сондай-ақ озін-өзі оқшаулау жатады. Жан күйзелісіне шыдай алмау, жағдайдан шығудың жолын таппау, үмітсіздікке бой алдыру мен жеке басының дағдарысы, проблемада байланып қалу - осының бэрі айналып келгенде таңдауды тарылтып, өзіне-өзі қол салуға итермелейді. Жас кезде көбінесе, мұндай мінез-құлықтар көп жағдайда жеке бас қарым-қатынастармен, мысалы бақытсыз махаббатпен тығыз байланысты болып, депрессияға ұшырауға бейім келеді. Депрессияның деңгейі көп жағдайда суицидалдық қорқыныштың шынайы көрсеткіші болып келеді. Жалпы айтқанда, жасеспірімдер арасындағы суицидалды мінез-құлыққа өз құрбылары мен ата-аналары арасындағы жеке қарым-қатынастардың да ықпалы эсерін тигізеді. Тарихи тэжірибе көрсеткендей, медициналық, құқықтыкі тыйымдардың қазіргі кезде пайдасы аз. Қазіргі кезде әлеуметтік* рухани қайта тэрбиелеудің мэні мен маңызы өте үлкен. ; §5.7 Тұлғаның қорғаныс механизмдері туралы ұғым Көп жағдайда тұлғаның көздеген тұрмыстық қажеттіктері қандай да себептермен орындала бермейді, олардьі қанағаттандырудың мүмкіндігі болмай қалады. Мұндайда эрекеЦ: қылық психологиялық қорғаныс тетіктерімен реттеліп барады| Психологиялық қорғаныс тұлғаның қалыпты, табиғи болмысынв; тэн нэрсе, ол арқылы адам қимыл-әрекетінде кезігетіщ ауытқуларды күні бұрын сезіп, олардың алдын алып отырадыі Мүндай психикалық қасиеттер адамға көңіл-күй күйзелістері жағдайында өзінің кісілік дэрежесін сақтап қалуға жэрдем бередіі Психолгияда көптен бітпеген белгілі іс эсері деп аталатыні қүбылыс бар. Оның мэні - эрқандай кедергі нақты істі доғаруғя себепші болады да, адам сол кедергіні жеңбегенше, эрекетін әрі жалғастырмайды не кедергіні жеңу жолдарын іздестіруден басі тартады. Көптеген зерттеушілердің пайымдауынша, бітпеген щ адамды эрдайым қимыл-эрекетке итермелейді, ал егер істі орындаудың тікелей жолы табылмаса, ол сол іске тең болғаң баламалы басқа эрекетке кіріседі. Осыдан мүлдай психологиялыц қорғанысты баламалы эрекеттердің арнайы орайластырылғаң формасы деп түсінсе де болады. Психологиялық қорғаныс түрлері келесідей: жүктеу/скачать 0,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|