Конференциясының ЕҢбектері

152

 

ҼОЖ 811.11:028.1 

 

ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУДА МӘТІНМЕН ЖҦМЫС ТҤРЛЕРІ 

 

Ормаханова Г.С., Жекебай А.Д. 

М.Ҽуезов атындағы ОҚМУ, Шымкент, Қазақстан 

 

Резюме 

В  данной  статье  рассматриваются  способы  формирования  лексического  навыка  чтения  и 

лексической компетенции. 

 

Summary 

Formation of lexical skills of reading, concept of lexical skills are  considered in this article. 

 

Жаңа  ғасырда  прогрессивті  ҿмірге  аяқ  басқан  жастар  заман  талабына  сай  ҿзгеше  ҿмір 

сҥруге  дайын  болуы  керек.  Парасатты  да  саналы  азамат  болу  ҥшін  бҥгінгі  жастардың  білімдері 

терең  де,  жан  –  жақты  да  болуы  тиіс.  Жастарды  бҥгінгі  заман  талабына  сай  маман  ретінде 

дайындауда  олардың  шет  тілдерін  еркін  меңгерулері  ҿте  пайдалы.  Шет  тілін  ҥйретуде 

студенттердің тіл ҥйренуге деген қызығушылығын арттыруда олардың  қабілеттерін арттыру ҿте 

маңызды болып табылады. 

Шет тілін оқытудың негізгі мақсаты студенттің коммуникативтік мҽдениеттілігін жҽне шет 

тілін практика жҥзінде меңгеру шеберлігін дамыту. Оқытушының міндеті студенттердің шет тілін 

ҥйренуге  қолайлы  жағдай  туғызу.  Яғни  студент  ҿзінің    белсенділігін  кҿрсете  алатын  оқытудың 

тҽсілін  қолдану.  Біздің  оқытушы  ретінде  бір  ғана  басты  мақсатымыз  біздің  студенттердің 

коммуникативтілігін жҥзеге асыруға мҥмкіндік беру. Жалпы білім беретін жоғарғы оқу орындары 

студеттердің  коммункативтілігін  туған  тілінде  ғана  емес,  шет  тілінде  де  жҥзеге  асыру  қажет, 

сонымен  қатар  информациялық  біліктілігін  негіздеуіміз  керек.  Студенттер  ҿздеріне  қажетті 

информацияны табуды,оны оқып, ішінен ең маңыздысын табуды жҽне ҿз қажеттілігіне жҧмсауды 

ҥйренуі  шарт.  Жҽне  де  студеттердің  бойында  ҿзіндік  білім  алуды,  бҥгінгі  кҥн  талабына  сай 

ізденуді,  ақпараттық  ағымда  жол  табу  жҽне  ҿзін  ҿзі  дамытуды  ҽрі  қарай  жетілдіру  қажет. 

Студенттер  арасындағы  байланысты,  топтық  ҧжымдық  жҧмысты  дамытуға  мҥмкіндік  беруіміз 

қажет. Шетел тілі пҽндері басқа да жалпы білім беретін пҽндер сияқты тҽрбиелік, білімдік басқа да 

маңызды міндеттер атқарады. 

Ағылшын тілін жоғары мектепте тілдік емес мамандық студенттеріне оқытудың ҽдістемесі 

бойынша  кҿптеген  зерттеулерде  оны  тиімді  ҧйымдастыру  жҽне  іске  асырудың  тҥрлі  аспектілері 

қарастырылып, оның ішінде оқу пҽні ретінде ағылшын тілінің мҽні, осы пҽнді оқытудың мақсаты, 

принциптері,  мазмҧны  мен  ҽдістемесі,  ағылшын  тілін  мамандандырып  оқыту  ҽдістемесінің 

проблемаларын педагогикалық мамандық, тілдік ҽрекет тҥрінде оқыту ашылып кҿрсетіледі. 

Ҿзінің методикалық зерттеулерінде С.В.Перкас  ағылшын тіліндегі мҽтінді аудитория ҥшін 

арнайы  дайындауға  аса  кҿңіл  бҿлген.  Автор  мҽтін  дайындаудың  келесі  кезеңдерін  бҿліп 

кҿрсеткен: 

1.  Материалды  таңдау-    оқытушы  танымдық  бағасы  бар  мҽліметтерді    мҽтінге  енгізуді 

ойластыруы  керек;    мҽтінде  студенттердің  тілді    игеруіне    кҿмек  кҿрсететін    бҧрыннан  таныс 

мҽліметтерді  енгізілуін  қамтамасыз  етуі  қажет;    мҽтін  оқушылардың    білім  деңгейіне  сҽйкес  тіл 

игерудегі қиындықтарын ескере отырылып қҧрастырылуы керек; 

2.  Мҽтіннің  мағынасына  анализ  жасау-  оқытушы  дайындалған  мҽтіннің  қай  бҿлігі 

студенттердің тҥсінуі ҥшін маңызды екендігіне қарап таңдау жасауы керек; 

3.  Мҽтінге  студенттерге  бҧрыннан  таныс  мҽліметтерді  енгізу-  бҧл  студенттердің  мҽтінді  

игеруіне,  мҽтін мазмҧнын тез есте сақтауына ықпал етеді. 

4.  Мҽтін  тілімен  жҧмыс  істеу-  оқытушы  мҽтіндегі  студенттерге  бҧрыннан  таныс  емес 

лексикалық жҽне грамматикалық материалдарды анықтап, қандай жаңа сҿздерді жҽне тіркестерді 

мҽтінге кіргізу керек, ал қандайларын ауыстыру немесе алып тастау керектігін шешеді. 

5.  Кҿретін  кҿрнекілік  қҧралдарын  сҧрыптау,  таңдау  -    оқытушы  мҽтінді  тыңдатуда 

кҿрнекілік қҧралдарын, атап айтқанда географиялық карталарды, жоспарларды, фотографияларды 

жҽне т.б жан-жақты қолдануы қажет. 

6.  Тыңдалған  мҽтінді  студенттердің  дҧрыс  тҥсінгенін    студенттерге  сҧрақ  -  жауап  алу 

арқылы  тексеру.  Бҧл  сҧрақтар  алдын-ала  дайындалып  мҽтін  тыңдағанға  дейін  жҽне  одан  кейін 

қойылуы керек. 

153

 

Мҽтінмен жҧмыс кезінде кҿптеген қҧрастырған мҽтіндерінің мазмҧны жағынан қызықсыз, 

мҽліметтері жоқ болып келуі жиі кездеседі. Бҧл кҿбінесе студенттің тілді  тез игеруі мақсатында 

мҽтін  мазмҧнын  ҿте  қарапайым,  оқуға  жҽне  аударуға  жеңіл  болуы  ҥшін  жасалады.  Бірақ, 

эксперименталды  материалдар  кҿрсеткендей,  студенттер  жеңіл  мҽтіндерге  қарағанда  қиын  да 

болса    мазмҧны  терең    мҽтіндерді  тҥсініп  есте  тез  сақтайды.  Сҿйтіп,  автордың  ойынша, 

студенттерге  ҧсынылатын  мҽтінге  қойылатын  ең  негізгі  талап  оның  мазмҧнының  тереңдігі, 

қызықтылығы. 

Сонымен  қатар  мҽтінді  игерудегі  қиындықты  жеңу    қызықты  мҽтіннен  мағыналы, 

мҽліметтері мол мҽтінге кҿшуді дҧрыс ҧйымдастыру болып табылады. Бҧл мҽтіндер оқуға жеңіл 

болып келеді жҽне оған басқа ел туралы, мҽдениеттану  тҥріндегі мҽтіндер жатады. 

Оқи  білу  дегеніміз  осы  қҧрамдардың  ара-қатынасы.  Сҿздер  мен  сҿз  тіркестері  арқылы 

тҥсіну  дағдылары  кҿптеген  механизмдер  комплексін  қҧрайды.  Бҧл  механизмдерге  қабылдау, 

пысықтау, тану жатады. Біріншіден, сҿздің белгілі бір элементтері ( ҽріп, буын, ) одан кейін, алдын 

ала жатталған кҿріністерден жаңа кҥрделі белгілер пайда болады. Оқу дегеніміз – жаңа мҽтіндерді 

оқу.  Бҧл  дегеніміз,  мҽтіндегі  сҿздерді  бірден  қабылдап,  жаңа  сҿз  тіркестерін  тануы  керек.  Ҽр 

адамның барлық мҥмкін сҿз тіркестерін ойында сақтауы мҥмкін емес, ҽйтсе де, жаңа сҿз тіркесі 

танылып,  тҥсініледі.  Ол  есте  қалған  сҿз  тіркесі  ойға  тҥседі  деген  сҿз  емес,  қабылдаудың 

тҧрақтылығы  болып  табылады.  Жалғыз  сҿзді  танып,  тҥсінгенмен,  ол  бҥкіл  сҿйлемді  ҧғынуға 

мҥмкіндік бермейді, сондай-ақ, жеке сҿйлем бҥкіл мҽтіннің мағынасын бермейді. Ал сҿзді мҽтін 

қҧрамында, синтагманы жҽне толық сҿйлемді белгілі бір сҿзді білмей-ақ тҥсінуге болады. Тілдік 

емес мамандықтарға ағылшын тілін ҥйретудің тҽжірибелік қҧндылығы  болашақ маманның кҽсіби 

қызығушылықтарына негіздей отырып, кітап, материал жҽне сҿздіктің кҿмегімен іске асады. Оған 

қоса, студенттер оқудың кҿмегімен шет тілінен ҿздерінің  танымын жетілдіреді: таныс материалды 

бекітеді,  жиі  кездесетін  синтаксистік  жҥйелер,  тілдік  орамдар,  шартты  белгілер  еріксізден 

меңгеріледі де, ҽрі қарай мҽтіндегі, студент ҥшін ерекше қызықты ақпаратты тезірек жҽне сапалы 

игеруге  ықпал  етеді.  Сонымен  қатар  оқудың  тҽжірибелік  қҧндылығына  студенттің  арнайы 

ҽдебиетпен  жҧмысы  жатады,  ҿйткені  ол  ауызша  сҿйлеу  шеберліктерін  қалыптастыруға  жҽне 

нығайтуға септігін тигізеді. Жылдам жҽне дҧрыс оқи білу, бір қарағанда еш қиындықсыз жҥзеге 

асады.  Алайда, оқуға ҥйрету процесі ҿте ҥлкен ынта мен кҥшті қажет етеді. Мысалы, ана тілінде 

оқып-ҥйренуге бірнеше жыл кетеді, сондықтан ағылшын тілінде оқып-ҥйренуге, біріншіден, тіпті 

ана тілінде оқу шеберліктеріне сҥйене отырып; екіншіден, орта мектепте алынған оқу негіздеріне 

сҥйене отырып ҥйренгеннің ҿзінде қаншалықты қиын болатынын елестетуге болады. 

Орта  мектепте  игерілген  материалдарға  тілдік  емес  жоғары  оқу  орнында  ағылшын  тілін 

оқытуда, лексикалық материалды игеру, ҽр-тҥрлі қиындықтармен байланысты, атап айтқанда, оқу 

процесінде жҽне белгілі бір мағынамен тез арада анықталатын, студенттердің меңгеруі ҥшін ҥлкен 

жҧмысты қажет ететін тағы ҥш лексикалық бірлік- қоғамдық- саяси, жалпығылыми жҽне арнаулы 

терминологиялық лексика қосылады. Нақты сҿйлеу ҽрекеттеріне қатысты студенттің потенциалды 

сҿздігін  дамытуға  бағытталған  студенттің  лексикалық  қорын  толықтыратын  арнаулы 

жаттығуларға    ерекше  назар  аудару  керек.  Басқаша  айтқанда,  конверсия,  сҿзжасам  ережелерін 

білуге негізделген лексикалық жаттығуларды орындай отырып,  студент сҿздің негізгі мағынасын 

қайта  тҥсіну;  сонымен  қатар,  мҽтіндегі  бҧрын  кездеспеген  лексикалық  бірліктерді  сҽйкестендіру 

шеберлігін дамыту мҥмкіндігіне  қол жеткізеді. 

1.  Жеке  сҿздердің  мағынасын  білу,  сҿйлемдегі  синтаксистік  жҽне  морфологиялық 

сигналдарды тҥсіну, егер, студент оқу техникасын меңгермесе, мҽтіннің мағынасына терең бойлай 

алмайды.  Ҽрине,  оқу  техникасының  негізі  орта  мектепте  қаланады,  бірақ  оны  ҥзіліссіз 

жаттықтырып  отыру  қажет.  Батыс  Еуропа  шет  тілдерінің  графикалық  жҧйесінің  ҿздеріне  тҽн 

ерекшеліктері бар, бірақ барлығы олардың латын ҽліпбиіне негізделеді. Латын ҽліпбиінің 26 ҽрпі 

ағылшын тілінде 146 орфограмма береді екен, бҧл ағылшын тілінің бес ғасыр бойы ҿзгермей келе 

жатқан  консерватизмін  дҽлелдейді.  Жазылу  мен  айтылу  арасындағы  ҿзгешіліктер  қиындықтар 

туғызады,  мысалы,  кҿріп  оқу  дыбыссыз  болады  да,  оған  оқу  техникасы  қажет  емес  деген  ой 

туындайды,  алайда,  ол  ішкі  оқумен  қатар  жҥреді.  Ал  ішкі  оқуды  студент  ауызша  сҿйлеу 

барысында қолданады. 

2.  Оқу  техникасын  меңгерген  соң,  лексикалық  бірліктердің  жҽне  грамматикалық 

жҥйелердің  мағынасын  біле  отырып,  енді  студент  еркін  оқып  кетер  деп  ойлаймыз.  Енді  тҧтас 

мҽтінді  тҥсіну  техникасын  меңгеру  керек.  Тҥрлі  типтегі  мҽтіннің  кҥрделілігін  анықтап,  сол 

кҥрделілік деңгейіне сҽйкес жаттығулар қҧрастырылады. Ал мҽтіннің кҥрделілігі композициялық  

сҿйлеу тҥрлерінің ҧсынылу тҽсілдеріне қарай анықталады. Сондықтан, студент ҽрбір сҿз бен сҿз 

154

 

тіркесін, қолданылған грамматикалық қҧбылыстарды терең тҥсініп қоймай, оның композициялық 

жҽне мазмҧндық  негізіне мҽн бере білуі қажет. 

3. Мҽтіннің мазмҧнын тҥсіне білу студенттің сол мҽтін туралы пҽнді меңгеру деңгейіне де 

байланысты.    Студенттің  мамандығына  сҽйкес  пҽнді  ҿте  жақсы  білуі,  тілдік  мазмҧндағы  кейбір 

білімнің орнын толтыруға кҿп ықпал етеді. Сондықтан, автор студент ҿз мамандығы бойынша ана 

тілінде алынбаған кҽсіби мҽтіндерден аулақ болған жҿн деп санайды. 

Мҽтінмен жҧмыстың тҥрлері ҥзіліссіз курс кҿлемінде баспалдақ бойынша жоғары кҿтеріле 

береді . Тҿменде мҽтіннен ақпарат алудың негізгі тҥрлері ҧсыныылған: 

1.  Мҽтінді  тҥсініп  оқу,  мҧнда  синтетикалық  жҽне  аналитикалық  ой  операциялары 

сҽйкестеледі. 

2.  Мҽтінге  аннотация  жасау.  Бҧл  жҧмыс  тҥрі  екінші  деңгейде,  арнайы  ҽдебиетке  кҿшкен 

кезде қолданылы алады. 

3. Мҽтінді рецензиялау, соңғы деңгейде алынады. 

4.  Мҽтінді  аудару  (жазбаша,  ауызша).  Мҧндай  жҧмыс  тҥрі  бірінші,  екінші  деңгейлерде 

материалды меңгеру жолы ретінде орындалады, ал ҥшінші деңгейде оқуға ҥйрету мақсаты ретінде 

алынады. 

Ағылшын  тілін  оқытудағы  басты  мақсат  –  практикалық  тіл  дайындығы.  Ҿйткені 

студенттердің  ағылшын  тілін  меңгерудегі  практикалық  қабілеттерін  арттыруда  кҽсіби  біліктілігі 

осымен  тығыз  байланысты.  Тілдік  емес  жоғары  оқу  орындары  ҥшін  ағылшын  тілі  бойынша 

бағдарламаның тҥпкі талаптары студенттердің ағылшын тілі бойынша білімі толық тілді тасушы 

деңгейіне  жақындастырылған    болуы  керек  деген  тҧжырым  жасауға  мҥмкіндік  береді.  Соған 

байланысты  ағылшын  тілін  толыққанды  меңгерудің  негізгі  критерийлері  анықталады:  ағылшын 

тілінің барлық тілдік жҽне стилистикалық нормаларын сақтаған қарапайым коммуникация қҧралы 

ретіндегі  сҿйлеу  ҽрекетінің  барлық  тҥрлерін  еркін  пайдалану  (айтылым,  тыңдалым,  оқылым, 

жазылым);  ағылшын  тілін  кҽсіби  меңгеру.  Оған  ҽр  тҥрлі  топтардағы  студенттердің  тілді  білу 

деңгейіне  қарай  ҿзінің  сҿйлеу  тҽжірибесін  бейімдендіру  қабілеті  де  кіреді,  тілдік  материалды 

дҧрыс  ҽрі  қонымды  тҥсіндіру,  тілдік  қателерді  анықтау  мен  тҥзету  қабілеті.  Аталған  барлық 

қасиеттер  оқу  процесінде  тиімді  ҽдісті  қолдана  отырып,  ҽдістемені  мақсатты    ҧйымдастыру 

арқылы қалыптастырылады. 

 

Әдебиеттер 

1.

 

Перкас С.В. Подготовка иноязычного текста для аудирования.// Иностр. яз. в шк. - 1974. - № 8. 

2.

 

Пассов  С.  И.  Коммуникативный  метод  обучения  иноязычному  говорению:  2-е  изд.  -  М.: 

Просвещение, 1991.  

3.

 

Фоломкина К. С. О работе над компонентами чтения. // Иностр. яз. в шк. - 1997.- № 12. 

 

 

УДК 378 

 

ИННОВАЦИОННАЯ НАПРАВЛЕННОСТЬ В СИСТЕМЕ ОБРАЗОВАНИЕ 

 

Оспанова Г.Б.  

Академия экономики и права имени У.А.Джолдасбекова, Талдыкорган, Казахстан 

 

Түйін 

Білім беру жүйесіндегі жаңа бағыттар. Аталмыш мақалада оқытушының білім беру жүйесіндегі 

құзіреттілігі, қолданатын әдіс- тәсілдерінің жаңа түрлері, бағыттары зерттеледі. 

 

Summary 

New methods  in the system of education. Тhe using of new methods and the competence of the teacher in 

the system of education are considered in this article. 

 

В  педагогике,  при  рассмотрении  вопроса  нравственного  воспитания,  важное  место  в  нем 

занимает  формирование  сознательной  дисциплины  и  культуры  поведения.  Ведь  дисциплина 

прежде всего обеспечивает успех деятельности человека. Если он пунктуален, аккуратен, строго 

выполняет все требования, которые предъявляются к его обязанностям, это создает предпосылки 

для достижения высоких результатов в работе и повышении ее качества, что, безусловно, хорошо 

155

 

для  окружающих  и  для  самого  себя.  Вместе  с  тем  дисциплина  обладает  значительным 

воспитательным потенциалом. Прежде всего человек становится  

- подтянутым 

- сдержанным 

- стимулирует его самообладанию 

-способствует  формированию  умения  подчинять  свои  действия  и  чувства  достижению 

поставленной цели.  

В  разработке  теории  и  методики  воспитания  дисциплины  в  педагогике  сложились  три 

основных направления: 

- авториторизм (Ч.Гербарта) 

- теория «свободного воспитания» 

- гуманистическое (Я.А.Коменский, И.Г.Пестолоцци, А.Дистерверг, К.Д.Ушинский и др.). 

С давних времен многие прогрессивные педагоги придерживались третьего направления – 

гуманистического,  которое  основано  на  сознательности  человека  и  гуманного  отношения  к  ним 

тактичной  требовательности  и  систматическому  соблюдению  правил  поведения.  Именно  это 

поведение стало определяющим в воспитании дисциплинированности и культуры поведения. 

Обратим  внимание:  дисциплина  понимается  как  наличие  в  коллективе  твердо 

установленного  порядка,  определенных  правил,  обязательное  подчинение  этому  порядку  и 

соблюдение этих правил всеми членами данного коллектива. 

Сущность сознательной дисциплины состоит в знании правил поведения и установленного 

в  коллективе  правил  (порядка),  понимании  их  необходимости  и  закрепившейся,  устойчивой 

привычки их соблюдения. 

Таким  образом,  дисциплина  закрепляется  в  поведениях  человека  и  определяет  его 

устойчивость,  тем  самым  превращаясь  в  личностное  качество,  что  принято  называть 

дисциплинированностью.  А  дисциплинированность  в  свою  очередь  может  иметь  различные 

уровни развития, которая находит свое отражение в понятии культуры поведения, вкючающая все 

стороны нравственного проявления личности.  

Культура поведения как специфический термин означает высокую степень отточенности, 

отшлифованности  действий  и  поступков  человека,  совершенство  его  деятельности  в  различных 

сферах жизни. 

Содержание  дисциплины  определяется  теми  нормами  и  требованиями,  которые 

устанавливаются правилами для педагога, внутренним распорядком учебного заведения. 

Важнейшим  из  этих  требований  является:  педагог  обязан  не  опаздывать  на  лекции 

(занятия);  соблюдать  порядок  на  занятиях;  должен  уважать  мнение  студента;  строить 

благожелательное  отношение  между  педагогом  и  студентом:  педагог  –  личность;  студент  – 

личность;  не  допускать  грубости  по  отношению  к  студенту,  к  коллегам;  не  допускать 

оскорбительных  слов;  быть  требовательным  к  своему  внешнему  виду;  тактично  предъявлять 

требования к студенту, к своему коллеге. 

Усвоение  правил  и  требований  дисциплины  создают  соответствующие  психологические 

установки в поведении, позволяют сравнивать свои действия и поступки с моральными нормами , 

способствуют  формированию  взглядов  и  убеждений,  которые  и  определяют  нравственное 

сознание как важнейший элемент дисциплинированности. 

Таким  образом,  в  условиях  активизации  нововведений  в  системе  образования  личность 

педагога, а именно дисциплинированного педагога определяется успехом любой образовательной 

программы и ее нововведений. Используя инновационные методы обучения педагог должен иметь 

цель, мотив, потребность, правильно предвидеть направления и тенденции возможных изменений 

образовательной  среды.  Введение  нововведений  должно  соответствовать  темпам  «менталитету» 

ХХІ  века  и  должен  быть  учтен  главный  момент  реформирования  образования.  Это  –  методы 

обучения  к  обучению  в  сотрудничестве.  Новая  образовательная  парадигма  смещает  акцент 

усвоения готовых знаний на их самостоятельную познавательную деятельность. Преподаватель из 

жреца  (толкователя)  превращается  в  лоцмана  указывающего  студентам  путь  к  глобальным 

пространствам, вкючающие не только множество учебных пособий, но и новые информационные 

технологии,  новые  методы  обучения,  и  их  способы  и.т.д.  необходимо  развивать  умственные 

способности студентов. 

Практика  показывает,  что  активизация  творческих  возможностей  педагога  зависит  во-

первых от понимания педагогом сущности тех инновационных процессов, которые происходят в 

156

 

конкретной  образовательной  подсистеме,  во-вторых,  от  сознания  факторов,  лежащих  в  основе 

взаимодействия педагога с образовательными объектами:  

-

 

знание предмета; 

-

 

общие  педагогические  знания,  охватывающие  более  широкую  сферу,  чем  знания 

самого предмета, особенно, в области главных принципов и стратегий управления обучающими и 

организация его работы; 

-

 

знание  обязательной  учебной  программы  т.е.  хорошая  ориентация  в  материалах  и 

программах; 

-

 

педагогическое  знание  предмета  -  это  особое  сочетание  содержания  предмета  и 

педагогики,  которое  относится  искючительно  к  компетенции  педагога,  отражает  свойственное 

только им профессиональное понимание предмета; 

-

 

знание студентов и их особенностей; 

-

 

знание  задач,  целей,  моральных  ценностей  образования  и  их  философских  и 

исторических основ. 

В  этих  условиях  педагог  должен  не  просто  реализовать  себя,  но  и  качественно 

преобразовать 

себя, 

вырабатывать 

педагогическую 

концепцию, 

искать 

пути 

самосовершенствования. Готовность и возможность педагога работать в режиме инновации – это 

значить  быть  активным,  творческим  в  педагогической  деятельности.  Отсюда  следует,  что 

педагогические  нововведения  в  системе  образования  обеспечивают  развитие  способностей 

личности, которые стимулируют творческую активность как педагога так и студента. 

Не маловажна роль «взаимодействия» как педагогической категории, которое включает в 

себя единство педагогического влияния, его активное восприятие.  

Взаимодействие  сторон  –  это  процесс,  в  основе  которого  лежат  объективные  социально-

психологические механизмы. Философы и социальные психологи выделяют такие механизмы, как 

обмен  взаимодействующих  сторон  энергией,  информацией,  деятельностью;  как ассиметричность 

этого обмена (т.е. одна сторона всегда активнее другой). 

В таких условиях студент легко овладевает специальными навыками, умениями. Знания и 

интересы студента более прочны, глубоки, осознаны и разнообразны.  

Таким  образом  гуманитарность  образования  определяется  преставленностью  в  ней 

человека  как  субъекта  творческого  познания.  Именно  субъектность,  активность  со  стороны  не 

только преподавателя, но и студента, включение его в совместное действие создает необходимость 

не только восприятия, запоминания и воспроизведения учебного материала, а работу по несколько 

иной,  наиболее  эффективной  схеме  усвоения  материала.  А  именно:  восприятие  –  осмысление  – 

запоминание  –  применение.  Наиболее  значимый  элемент  этой  системы  –  осмысление.  Оно 

обеспечивает включение новой суммы знаний, умений в систему личностных смыслов студента. 

Это создает возможность усвоения материала на более высоком уровне. Обучение происходит в 

форме  сотрудничества,  совместной  деятельности  обучающего  и  обучаемого.  Фактором, 

обеспечивающим  включение  в  совместную  деятельность,  является  мотивация  –  побудительная 

сила, движущие обучаемого к цели обучения, образу намечаемого результата. Идеальные образы 

целей подчиняют себе направленность действий. 

Шабельников В.К. отмечает, что: «Процесс целепологания – это процесс развертывания в 

системе  деятельности  отдельных  действий  как  устойчивых  круговых  органов  этой  системы.  В 

развертывании  структуры  действия  органический  кругооборот  в  начале  наблюдается    в  самом 

принятии  цели,  в  соотнесении  каждого  элемента цели  с  исходным  противоречием  деятельности. 

За  тем  в  ходе  выполнения  действия  навстречу  движению  его  звеньев  идет  непрырывное 

соотнесение  цели  уже  с  этими  звеньями.  Операции  соотнесения  составляют  постоянный 

встречный кругооборот, обеспечивающий устойчивость психологической структуры действия» [1, 

с.  174-175].  Мотив,  порождающий  деятельность;  сам  есть  результат  предшествующей 

деятельности.  А.Н.  Леонтьев  считает,  что  видущие  место  в  ирархии  мотив  пренадлежит  тем  из 

них,  которые,  «побуждая  деятельность,  вместе  с  тем  придает  ей  личностный  смысл»  [2,  с.  202-

204].  Таким  образом,  еще  до  изложения  материала  необходимо  сформировать  мотивацию  к 

предлагаемой для изучения темы, определить место намеченной проблемы в системе личностных 

смыслов конкретно для каждого обучаемого, значимость его разрешения. Успешность усвоения в 

процессе обучения будут зависить от силы мотивации и структуры организации деятельности. 

Такая  организация  обучения  создает  условия  для  активизации  мышления, 

самостоятельности деятельности, способности принимать решения и творчески относится к учебе. 

157

 

Нельзя  забывать  и  о  том,  что  центральным  моментом  осмысления  материала  и  формирования 

личностной позиции студента в процессе обучения выступает самостоятельная работа студента. 

Специфическим  освоением  становления  личности  является  деятельность.  «Чем  больше 

общественной  деятельности  свернуть  в  системе  личности,  тем  менее  личность  зависит  от 

непосредственного  воздействия  на  нее  социального  поля,  подчиняя  свою  активность  нестолько 

прямому  воздействию  окружающих,  сколько  движению  социальных  противоречий  уже  внутри 

самоличности»  [3,  с.  55].  В  качестве  двух  взаимосвязанных  сторон  деятельности  выступают 

предметная  (практическая  и  позновательная)  деятельность  и  деятельность,  направленная  на 

развитие  взаимоотношений  с  людьми,  обществом.  Предметно-практическая  деятельность 

обеспечивает  формирование  интеллектуальной  активности,  а  включение  в  систему 

взаимоотношений  с  другими  людьми  -  обеспечивает  формирование  социальной  активности 

личности.  

Следует  отметить,  что  широко  применяя  коллективные  методы  работы  студентов  на 

семинарских,  практических  (лабораторных)  занятиях  мы  формируем  навыки  работы  в  группе,  а 

это будет способствовать более быстрой адаптации молодого специалиста в трудовом коллективе.  

Идет  время  и  это  время  поставило  перед  образованием  новые  задачи,  призванные 

обеспечить  условия  для  формирования  новой  личности,  развития  его  творческого  потенциала. 

Новое  время  требует  нового  мышления,  новых  знаний,  нового  подхода,  новых  интерактивных 

методов обучения, новых педагогических технологий и.т.д. 

По  Ливетесу  Д.Г.  педагогическая  технология  –  это  рациональное  организация 

деятельности.  

По  В.М.Шеплю,  В.С.Блуму  технология  –  это  совокупность  знаний  о  методах 

осуществления  каких  – либо  процессов  и.т.д. есть  учения  ряда  авторов  (В.П.Беспалько,  Селевко 

Г.К., М.Чошанов и др.). 

Под технологией вообще понимается совокупность приемов, применяемых в каком – либо 

деле,  мастерстве,  искусстве.  Технология  исследует  и  использует  наиболее  рациональные  пути 

обучения.  

Большое  признание  и  распространение  получает  идея  диффиренцированного  обучения 

студентов.  Дифференциация  обучения  является  действенным  средством  индивидуализации 

педагогического процесса, позволяющего поднять уровень подготовки студентов на качественно 

новый уровень соответствующий социальному закону общества на творческую индивидуальность. 

Дифференциация  обучения  в  Вузе  рассматривается  педагогическим  коллективом  как 

условие,  обеспечивающее  лучший  учет  возможностей,  способностей,  интересов  студентов  и  их 

реализацию в у/в процессе. Ведущая цель дифференцированного обучения - создание условий для 

обучения  и  развития  каждого  студента:  учет  индивидуальных  особенностей,  интересов, 

склонностей,  способностей,  включения  студентов  в  образовательный  процесс  на  основе 

мотивационно – потребностной сферы.  

Известно,  что  для  обеспечения  индивидуализированной  подготовки  специалистов  у 

каждого обучаемого в процессе учения должна быть возможность выбора. Только в том случае он 

может  превратиться  из  управляемого  объекта  в  субъект  управления  своей  собственной 

деятельностью. 

Понятие  «индивидуализация  обучения»  охватывает  самые  разнообразные  средства  и 

способы учета индивидуальных особенностей учебно-познавательной деятельности студентов, что 

представляет широкие возможности для творческого поиска. 

Ведь сама сегодняшняя система образования призвана повышать уровень самообразования 

и  творческого  освоения  знаний  на  основе  индивидуализации,  выброности  образовательной 

троектории  в  рамках  строгой  регламентации  учебного  процесса  и  учета  объема  знаний. 

Существует  так  называемая  предметно-практическая  деятельность,  которая  предпологает 

взаимодействия субъектов. 

 

жүктеу/скачать 5,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: