Қолданылып жүрген заңдар бойынша жер қойнауларын қорғауға тұрғындардың өмірі мен денсаулығын қорғауға бағытталған құқықтық, ұйымдастырушы, экономикалық, технологиялық және басқа шаралар жүйесі; пайдалы қазбаларды орынды және кешенді пайдалану; табиғи ландшафттарды сақтау және бұзылған жерлерді қайта құнарландыру; жер сілкіністерін, ерітілуді, сырғымаларды, топырақтың шөгуін болдырмау мақсатымен жер қойнауларының жоғарғы бөліктерінің энергетикалық жағдайының қасиеттерін сақтау кіреді.
Жер қойнауларын құқықтық қорғаужер қойнауларының қорғалуын мемлекеттік бақылаудан; ерекше экологиялық, ғылыми немесе өзге құндылық білдіретін жер қойнаулары учаскелерін қорғаудан; жер қойнауларының мемлекеттік мониторингінен; жер қойнауларының мемлекеттік сараптамасынан; геологиялық ақпаратты мемлекеттік сақтаудан; пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттік баланстарын жүргізуден; кен орындарының мемлекеттік кадастрларын жүргізуден және пайдалы қазбалардың айқындалуынан, зиянды заттарды көмуден, радиоактивті қалдықтардан және жер қойнауларындағы ағынды сулардың төгінділерінен және техногенді минералдық түзілімдерден тұрады.
Жер қойнауларын құқықтық қорғауғакелесі шаралар кіреді:
пайдалы қазбалар қорларының шамасы мен құрылымын сенімді бағалау үшін жер қойнауын озық геологиялық зерделеудің толықтығын қамтамасыз ету;
пайдалы қазбаларды орынды және кешенді пайдалану;
пайдалы қазбаларды алудың толықтығын қамтамасыз ету;
жер қойнауларын өз еркімен пайдалануға жол бермеу және оларды берудің белгіленген тәртібін сақтау;
ағынды суларды төккенде, мұнайды сақтағанда және т.б. кезінде жер қойнауларының ластануын болдырмау;
жер қойнауынан алынатын және онды қалдырылатын пайдалы қазбалар қорларын, минералдық шикізатты қайта өңдеу өнімдерін және кен орындарын қазу кезіндегі өндіріс қалдықтарын сенімді есепке алу;