Конспектісі «Экология»
Популяцияның жас ерекшелік құрылымы –
жүктеу/скачать 1,1 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.3 Популяцияның экологиялық құрылымы Популяцияның экологиялық құрылымы популяция дараларының кеңістіктік орналасуымен байланысты. Популяцияның кеңістіктік құрылымы
| Популяцияның жас ерекшелік құрылымы – популяция құрамындағы бір немесе бірнеше ұрпақтардың бір немесе түрлі төлдерді ұсынатын әртүрлі жастағы даралардың арақатынасы. Популяцияның жас ерекшелік құрылымы көбею қарқындылығын, өлім деңгейін, ұрпақтың ауысу жылдамдығын айқындайды. Кез келген популяцияның жас ерекшелік құрамы көптеген факторларға тәуелді болады: жыныстық толысуға жету уақыты, өмір сүрудің жалпы ұзақтығы, көбею периодының ұзақтығы, ұрпақтардың ұзақтығы, төлдердің жиілігі, түрлі жыныстық жастық топтардағы өлім сипаты, сан динамикасының типі.
3.3 Популяцияның экологиялық құрылымы Популяцияның экологиялық құрылымы популяция дараларының кеңістіктік орналасуымен байланысты. Популяцияның кеңістіктік құрылымы – бұл популяцияның жеке даралары мен олардың топтарының популяциялық территорияда (ареалда) орналасу және таралу сипаты. Популяцияда территориалдылық қағидасы қалыптасады, яғни барлық дараларда және олардың топтарында белсенді физикалық-химиялық немесе мінез-құлықтық бөлектеу нәтижесінде пайда болатын жеке және топтық кеңістік болады. Мысалы, түрлі функцияларға сәйкес құстарда және сүтқоректілерде ұялы территорияларды, некелік территорияларды, азықтық территорияларды ажыратады. Территориалдылық жиі агрегациямен немесе даралардың топталушылығымен үйлеседі. Ол жеке даралардың арасындағы бәсекелестікті күшейтеді, бірақ топтың түгелдей тірі қалуына мүмкіндік туғызады. Осылайша топтар, үйірлер және басқа да даралардың бірлестіктері қалыптасады. Әртүрлі уақытта көптеген популяциялардың ішкі құрылымы үшін әртүрлі өлшемді топтардың қалыптасуы тән. Мұндай топтар 1) орта жағдайының жергілікті өзгешелігі салдарынан; 2) ауа-райының тәуліктік және маусымдық өзгерісі зардабынан; 3) көбею процесіне байланысты; 4) әлеуметтік тартылыс (жоғарғы жануарларда) нәтижесінде пайда болады. Популяцияда даралардың кездейсоқ, біркелкі және топтық бөлінулерді ажыратады. (3.2 – сурет). 3.2 - сурет – Популяцияның кеңістіктік құрылымы Әртүрлі организмдер үшін белгілі бір жеке аудандар және трофикалық, азықтық белсенділік радиустары және репродуктивті радиустары – қалыптасу орнының (туылу және көбею орнының) арасындағы орташа арақашықтық бар. Соған сәйкес маршруттардың ұзақтығы, қозғалғыштық және азықтық қылық пен ішкі популяциялық байланыстар кезіндегі энергияның шығындары ажыратылады. В.Олли популяциядағы даралардың агрегация қағидасын (популяцияның жалпы тығыздығын) былай деп тұжырымдайды: даралардың жинақталуы олардың арасында азық ресурстары және өмір сүру кеңістігі үшін бәсекелестікті күшейтеді, бірақ топтардың тірі қалу қабілетінің жоғарылауына әкеп соғады. Басқа сөзбен айтқанда, жануардың әр түрі үшін топтың оңтайлы өлшемі және популяцияның оңтайлы тығыздығы болады. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|