Баламен түзеу жұмыстарын дұрыс құрудың маңызы зор. Мамандар бұзылудың этиологиясын (себептерін) және патогенезін (механизмдерін) білуі қажет. Балаларда, әсіресе, мектепке дейінгі жаста, бұзылыстардың әр түрлі оқшаулануы кезінде ұқсас симтоматика болуы мүмкін. Сөйтіп, 3-4 жасында есту қабілеті бұзылған балада, алалик балада, ақыл-ойы кеміс, аутист, ақыл-есінің кемістігі бар балада сөз қалыптаспауы мүмкін.. Сөйлеудің өрескел дамымауын туғызатын себептер мен тетіктер әртүрлі, тиісінше түзеу жұмыстарының әдістері мен мазмұны ерекшеленуге тиіс.
• Бұзылуларды диагностикалау мен түзетуге жүйелі көзқарас қағидаты.
Түзеу жұмыстарын жасау үшін ақаудың құрылымын дұрыс түсіну, бұзушылықтардың иерархиясын анықтау қажет.
Кез келген ақау жүйелі болып табылады. Бастапқы ақаумен байланысты интрасистемиялық бұзылуларды және бұзылулар мен сақталған функциялардың өзара әсерінен болатын жүйесіаралық бұзылуларды ажырату қажет. Мысалы, алалиямен тіл жүйесінің барлық компоненттерінің қалыптасу процесі (фонетикалық-фонематикалық процестер, сөйлеудің лексико-грамматикалық жағы, үйлесімді сөйлеу) бұзылады. Бұл бұзушылықтар ішкі жүйе ретінде әрекет етеді. Сонымен қатар бала-алалықтың нашар қалыптасқан психологиялық сөз базасы, танымдық процестері жеткіліксіз дамыған, ВПФ-ның қалыптасу процесі баяулайды, оны жүйесіаралық бұзылыстар деп қарастыруға болады.
Түзеу жұмыстарының тиiмдiлiгi көбiнесе баланың сөйлеуi мен танымдық дамуына бағытталған жүйелi тәсiл принципiн iске асырумен айқындалады.
Бұзылуларды диагностикалау мен түзетуге кешенді көзқарас қағидаты.
Бұзылуларды диагностикалау мен түзетуге кешенді көзқарас қағидаты.
Психологиялық-педагогикалық диагностика арнаулы оқу орнындағы педагогикалық процестің маңызды құрылымдық құрамдас бөлігі болып табылады. Әртүрлi мамандар (дәрiгерлер, психологтар, педагог-дефектологтар, логопедтер) қатысатын кешендi тексеру барысында бала туралы дұрыс мәлiметтер жиналады және баланың жай-күйi мен оның дамуында бар кемшiлiктердiң сипатын квалификациялайтын қорытынды жасалады..
Арнайы балабақша немесе мектеп жағдайында түзеу жұмыстары емдеу, педагогикалық және психологиялық түзетуді қамтитын кешенде жүргізілген жағдайда ғана тиімді болады. Бұл педагогикалық процеске әр түрлі мамандардың: дәрігерлердің, түрлі бейіндегі дефектологтардың, психологтардың, арнайы даярланған педагогтардың, музыка және дене тәрбиесі жетекшілерінің, еңбек мұғалімдерінің қатысуын көздейді. Айта кетейік, мұндай интегралдық педагогикалық жүйені құру күрделі міндет болып табылады, ол арнайы мектепке дейінгі мекемелер мен арнайы (түзету) мектептерде анағұрлым табысты шешіледі. Жалпы бiлiм беретiн мектептерде оқушылардың белгiлi бiр контингентiнiң ерекше бiлiм беру қажеттiлiктерiн қанағаттандыратын барлық жағдайды жасау әлi де мүмкiн болмады.
