Лекция кіріспе. Тақырып өзекті мәселелерді қарастырады. Лекцияның тақырыбы осы мәселені талдауға арналған. Жоспар
жүктеу/скачать 80,44 Kb.
|
лекциялар
- Бұл бет үшін навигация:
- «Хаттамаларға қол қою туралы» деген Жарлық шығарған.
| НЕГІЗГІ БӨЛІМ
Бұл пән – негізгі оқу курстарының бірі. Жаңа ғасыр ақпарат, ақпараттық индустрия ғасыры. Жаңа кезеңде экономиканың, мəдениеттің жəне қоғамның дамуына байланысты баспасөз бен басқада бұқаралық ақпарат құралдарының қоғамдағы ролі өсуде. Кітап – қоғамның ең басты ақпарат қоры. Осыған байланысты кітап туралы құрылымның методикалық, теориялық, тарихи мəселелерін зерттеу, білу үлкен маңызға ие болуда. Кітаптану, кітапханатану, библиографиятану, информатика пəндерінің негізінде барлық қол жеткізген құндылықтарды қамтитын құжаттану. «Құжаттану» студентті басқа арнаулы пəндердің мазмұнын түсінуге көмектеседі, негізгі курстар «Құжатты аналитикалық – синтетикалық өңдеу», «Кітапханалық қор», «Құжаттық ресурстар». Курстың мақсаты студенттің жалпы ғылыми ой - өрісін кеңейту жəне оның кəсіби дүниетанымын қалыптастыру. Осыған байланысты бұл курста құжатқа қатысы бар теоретикалық жəне тарихи аспектілерді қарастырады. Бұл пəннің кітапхана, баспа ісі, ақпараттық қызмет орындары үшін мамандарды дайындауда алатын орны зор. Курстың негізгі міндеті – студенттерге құжаттық коммуникация негізін құрайтын құжаттардың міндеті, құрылымы, қасиеттері туралы түсінік беру. Сонымен қатар, студенттерді құжаттарды құрастыруға, өңдеуге, сақтау үрдісімен таныстыру. «Құжат» түсінігі құжаттау жүйесінің түсінігінде орталық, негіздік болып табылады. Ол қоғамдық құжаттың мəліметтердің құрылымында жинақтауда аналитикалық, синтетикалық өңдеуде, сақтауда, іздеуде, таратуда жəне қолдануда практикалық негізде (объект ретінде қызмет ететін) пайда болатын нəрселердің белгілерін айқындайды. Бұл түсінік қоғамдық орындардың барлық жүйесінде кеңінен қолданылады. Құжат статусы берілген объектілер спецификасына (түріне) сəйкес, білім жүйесінің əрбір бөлімінде бір немесе бірнеше тұжырымдары кездеседі. Ғылыми пəндерде,и информатикада кітапхана негізінде, библиографияда, архив жəне музей кіріспелерінде, сонымен қатар арнайы негіздеуде яғни кітапханалық, музейлік, архивтік жұмыстарда жəне библиографияда əртүрлі түсіндіріледі. Бұл жерден оның көп мағыналы екенін көреміз. Құжаттық-коммуникациялық сферадағы мамандар арасында бір-бірінен ақпарат алмасу жəне бір-бірін түсіну қиындайды. «Құжаттама» деп аталатын теориялық құжаттаудың тапсырмасы «құжат» түсінігінің жалпы мағынасын анықтау болып табылады. Халықаралық деңгейде құжаттау үрдісінде бірлік ретінде пайдаланылатын, жазылған мəліметтер ретінде құжаттауды анықтау жалпылама танылған. Мұндайда анықтама кітапханалық бірлестіктің халықаралық федерациясының, архив бойынша халықаралық басқарудың интеллектуалдық жекеменшік бойынша халықаралық ұйымның қатысуымен стандарттау бойынша халықаралық ұйыммен өндірілген жəне бекітілген. ИСО стандартына сəйкес, ақпарат қандайда бір мəліметі енгізгеннен кез-келген тəсілмен, яғни тек қана хат белгілерімен ғана емес, сонымен қатар көрінісі ретінде, дыбыс ретінде де жазылуы мүмкін. Мұндай анықтама қоғамда мəліметтерді беруде қолданылуы мүмкін барлық материалдық объектілерді құжатқа тізуге мүмкіндік береді. Украинада мемлекеттік стандарттарға енгізілген құжаттаудың 3 түрі қабылданған: ДСТУ 2392-94. Құжат І Құжаттау негізінің орындалу барысында бірлік ретінде қаралып, жазылған мəлімет. ДСТУ 3017-95 Құжат ІІ Ақпараттық материалдық объект, уақыт пен кеңістіктегі адамның бекітуімен жасалған амал. ДСТУ 2732-94 Құжат ІІІ Қазіргі кезде заңды – құқықтық мағынасымен сəйкес келетін, ретімен орналасқан-ақпараттың бекітілген түрі əр түрлі мағынадағы құжаттар принципі бойынша тұрады. 1-құжат анықтауда, нормативтік документацияның барлық түрінде қолданылады: анықтамалық оқу əдебиеттер, ақпаратпен документация əлемінде қолданылады. Ал, 2 - құжат бұл кітап баспасы мен кітап тарату жүйесінде қолданылады. 3-ші құжаттың қолдану аясы – іс-жүргізу бөлімінің архив ісі құжаттану бөлімінде ІІ құжат түрі сəйкес келеді. Ол 2-жақты мағынада қолданылады: 1-сі Материалдық құжаттану оқулықпен байланысты 2-сі адами амалдарды біріктіру . Бұл анықтаулар құжаттардың негізін шектеуге көмектеседі, олар – құжаттық-коммуникациялық қызмет, кітапханатану, библиографиятану, кітаптану сияқты бір-бірімен қатарлас мағыналы объектерге түсінік береді. Ақпарат құжаттық жəне құжаттық емес болып бөлінеді. Құжаттық емес ақпарат – бекітілмеген, ол құжаттық ақпарат кеңістік пен уақыт аралығында оның сақталумен талануына арнайы тағайындалған заттай тасымалдаушылармен (қағаз, магниттік лента, дискеттер, лазерлік диск, пергамент, папирус, жəне т.б.) бекітілген. Материалдық объект ақпаратты жазуға, сақтауға, жіберуге арнайы тағайындалған. Осыны материалдық тасушы немесе ақпараттың тасушысы деп атауға болады. Құжат материалдық тасымалдаушылардан тыс болуы мүмкін емес. Материалдық объектің қызметінің басты өзгешелігі материалдық конструкция. Материалдық конструкция өзін журнал, газет, брошюра, бетшелер, буклеттер, микрофлештер, магниттік дискеттер, оптикалық дискілер түрінде болады. Адам баласының жазуды меңгергеннен кейінгі ісінің басы құжат жасау болған. Бұған адамзат тарихында затты-нақты айғақтар жеткілікті. Түрлі болжамдар мен салмақты ғылыми ізденістер нәтижесінде жарық көрген сүбелі дүниелер де көп. Оның барлығына тоқталып жатуды былай қойғанда, атауларын тізіп шығудың өзі мол көлемді талап етеді. Сондықтан біз бұл жерде тақырыпқа қатысты негізгі мәселелерді қысқаша тұжырымдап берумен шектелгенді жөн көріп отырмыз. Сонымен, іс қағаздарын жүргізудің басты өзегі құжат дегеніміз не? Құжат деп қандай да бір зат туралы ақпаратты тіркеуге, беруге және сақтауға қызмет ететіннің барлығын атаймыз. Басқаша айтқанда, құжат – ақпараты бар материалдық тасымалдаушы. Мұндай тасымалдаушы ретінде қағаз, компьютер дискісі, фото және кинопленка және т.б. қызмет етуі мүмкін. Іс құжаты әкімшілік (басқару) ақпаратты белгілеу үшін қызмет етеді.Фабрика өнім шығаратыны секілді, әкімшілік басқармалары құжат шығарады. Мұның айырмасы фабрика үшін өнім шығару оның мақсаты болса, әкімшілік басқарудың мақсаты басқару қызметі болып табылады. Оны іске асыру үшін ол құжатпен ресімделуі керек. «Құжат» ұғымы білімнің көптеген саласында қолданылып, тұтас бір ғылыми пәндер қатарындағы зерттеу объектісі болып табылады. Бұл ғылымдардың әрқайсысы құжатқа анықтама беруде қандай өлшемдер (құжаттың мәні, нысаны, ақпаратты жазу мен дыбыстап бейнелеу тәсілі т.б.) негіздеме ретінде алынғанына қарай өз тәсілдерін ұсынады. Құжат ұғымына берілген анықтамаларды көктей шолғанда, зерттеу нысанасы мен міндеттеріне қарай айырмашылықтардың да бар екендігін байқаймыз. Құжат ұғымын деректану саласы кең ауқымда түсіндіреді. Ол бойынша, құжат – объективті өмір шындығы мен адамның ой қызметіне қатысты ақпараттарды арнайы материалға кез келген тілде, кез келген тәсілмен бекіту құралы. Деректануда құжат –арнайы ақпарат жеткізуге арналған объект. Бұл ретте, біз құжаттың пайда болу тарихы мен эволюциясына көз жүгіртіп көрейік. «Құжат» ұғымы өзінің даму жолында айтарлықтай өзгерістерге ұшыраған. Латын сөзі doceoалғашында «үйретемін», «хабарлаймын» деген мағынаны берген. Кейіннен туындаған, сөздің тар мағынасында алатын болсақ «айғақ, дәлел», «куәлік» мағынасын беретін documentumтүрі ғылыми және практикалық қызмет саласының көпшілігінде ұзақ уақыт пайдалануда тұрақтап қалған. Орыс тілінде «документ», яғни «құжат» ұғымы 17- ғасырда пайда болды. І Петр оны «письменное свидетельство», демек, «жазбаша куәлік» ретінде аударып, сол арқылы құжаттың құқықтық мәнін белгіледі. «Хаттамаларға қол қою туралы» деген Жарлық шығарған. ХІХ ғасырда құжаттың басқару ісіндегі мәніне деген жаңа көзқарас пайда болды. Нысан бойынша белгіленіп, басқару процесін жүргізуге арналған ақпарат құжат деп саналды. Төңкеріске дейінгі Қазақстан жағдайына келетін болсақ, XIX ғасырдың алғашқы жартысында Бөкей хандығында іс қағаздарын жүргізетін кеңсе болғандығы мәлім. Жәңгір хан ұйымдастырған бұл арнайы кеңсе екі бөлімшеден тұратын. Біріншісі ханның өз қол астындағы сұлтандармен, екіншісі – ресейлік шенеуніктермен қызметтік байланыстарын түркі-шағатай және орыс тілдерінде әзірленетін іс қағаздары арқылы жүргізіп отырды. Құқықтық күшке ие жазбаша дереккөз тұрғысындағы құжат ұғымы ХХ ғасырда да сақталған. Мәселен, С.И. Ожеговтың Орыс тілі сөздігінде «құжат» ұғымына үш түрлі мәнде түсінік беріледі: 1. Қандай да бір фактіні немесе бір нәрсеге қатысты құқықты растайтын іс қағазы. 2. Ұсынушы тұлғаны ресми куәландыратын нәрсе (төлқұжат және т.с.с.). 3. Жазбаша куәлік. Шетелдік сөздердің түсіндірме сөздігінде аздаған өзгешеліктер болғанымен, жалпы мағынасы жоғарыдағы анықтамаларға келіп саяды: 1. Жазбаша куәлік, айғақ – мысалы, оның тарихи құжаттық сипаты бар. 2. заң. заң жүзінде белгіленген тәртіппен жасалып, заңды фактіні куәландыратын (туу, некеге тұру) немесе қандай да бір іске құқық беретін (диплом, өсиет) акт, сөздің кең мағынасында – заңды күші бар немесе қызметтік сипаттағы кез келген жазбаша акт. 3. Төлқұжат, жеке куәлік. «Мұрағат терминдерінің қысқаша сөздігінде» «құжатқа» берілген анықтама бойынша: «Құжат – шын мәніндегі объективті және адамның ой қызметі барысындағы фактілерді, оқиғаларды, нысаналарды, құбылыстарды жазу, кескіндеу, суретін салу, фотоға түсіру, дыбыстап жазу немесе басқа тәсілмен арнайы материал (папирус, пергамент, қағаз, фото үлдір және т.б.) арқылы көрсетудің нәтижесі». Мұнда «құжатты» сипаттау объектісі ретінде, сондай-ақ оны жеткізуші негіздердің кейбір түрлерін ашып көрсетуге деген талпыныс айқын байқалады. Л.П. Крысинаның шет тілдерден енген сөздер түсіндірме сөздігінде қарастырылып отырған ұғымға қандай анықтама берілетінін келтіре кетейік: «Құжат. – 1. Қандай да бір фактіні немесе бір нәрсеге қатысты құқықты растайтын іс қағазы. 2. Ұсынушы тұлғаны ресми куәландыратын нәрсе (төлқұжат және т.с.с.). 3. Қандай да бір жағдайды жазбаша куәландыру. Ақпарат бекітілетін «негіз» («носитель») ұғымы ғылыми айналымға алғаш рет социалистік елдердің қазіргі заманғы мұрағат терминологиясы сөздігі арқылы енгізілді. «Құжат» ұғымы мынадай сипатта берілді: «Құжат – жазу, кескіндеу, фотоға түсіру, дыбыс жазбалары немесе өзге де тәсілдер арқылы объективті шындыққа қатысты нәрселер жайлы және адамның ой қызметі туралы ақпаратты бекіту нәтижесі». «Құжат» ұғымы сөздіктермен қатар мемлекеттік стандарттарда да беки бастады. 16487-70 Мемлекеттік стандартында «құжат» «арнайы материалда адамның шын мәніндегі объективті және ой қызметі барысындағы құбылыстар, фактілер туралы ақпараттарын түрлі тәсілдермен бекіту құралы» ретінде көрсетіледі. Бұл ұғымда ақпаратты бекітудің тәсілдері мен материалы, құжаттың міндетті түрде сәйкестендірілуі секілді жаңа белгілері назарға алынған. 16487-83 Мемлекеттік стандарты бұл терминнің семантикалық мәнін ашып, оны толықтыра түсті. Мұнда «құжаттың» материалдық негізі ондағы ақпараттан бөлек алынып қарастырылады: «Құжат – уақыт пен кеңістікке тапсыру үшін адам қолымен жасалған тәсілдер арқылы бекітілген ақпараты бар материалдық объект». Құжат анықтамасының даму барысын талдай отырып, бұл терминді түсіндірудің негізгі үш тәсілін бөліп атауға болады. Біріншіден, құжат қандай да бір материалдық объект болып табылады, екіншіден, жай ғана материалдық объекті емес, сонымен қатар, ақпарат жеткізгіш, үшіншіден, әрі ол құжатталған ақпарат (яғни, қайта өңдеу және сақтау мақсатында материалдық негізге бекітілген қандай да бір әлеуметттік ақпарат. Басқаша айтқанда, биологиялық ақпараттың, жанды және жансыз табиғат ақпараттарының адам ойы жететін деңгейде жазылған немесе осы деңгейде өңделген түрлері мен формалары) болып табылады. Осылайша, құжаттану тұрғысынан алғанда құжат дегеніміз мәтін, дыбыс жазу мен бейнелеу түріндегі ақпарат енгізілген материалдық объект болып саналады. Соңғы кезде құжат анықтамасының мағыналық жүгі ауырлап, материалдық құрамнан ақпараттық құрамға ауысып келеді. «Құжатталған ақпарат» ұғымының өмірге келуі ақпарат (мәлімет) пен материалдық негіз (рәміздер, белгілер, әріптер, толқындар т.б. түрінде) ұғымдарының екіжақтылық сипатына негізделген. Құжаттау нәтижесінде мәліметтердің өзіндік сипатта материалдану және заттану процесі жүреді. Ақпарат негізге бекітіледі немесе оған тіпті «байланып қойылады», сол арқылы ақпарат өз жасаушысынан жекеленеді. Осылайша, құжат екі қосындының тұтастығы деп қабылданбақ. Рас, ұзақ жылдар бойына бұл бірліктегі басты орынды ақпарат жеткізуші негіз иеленіп келген-ді. М.В. Ларин «Управление документацией в организациях» (Ұйымдардақұжаттаманы басқару) атты еңбегінде құжатты мынадай үш басты компонент құрайтынын атап көрсетеді: ақпарат, негіз (материал жеткізгіш) және ақпараттың сәйкестендірілу мүмкіндігі. Ақпарат негізіндегі сәйкестендірілу мүмкіндігі құжатты басқа ақпарат негіздерінен түпкілікті түрде ерекшелендіреді. Қазақстан Республикасында «құжат» ұғымының ресми түсіндірмесі ҚР Экономика және сауда министрлігі Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитеттің 2001 жылғы 14 мамырдағы № 140 бұйрығымен бекітіліп, күшіне енгізілген 1037-2001 ҚР СТ-да былай баяндалады: «Құжат (құжатталған ақпарат) – сәйкестендіру мүмкіндігі бар материалдық жеткізгіште тіркелген ақпарат». Қазіргі заманғы отандық құжаттану ісі дәл осы анықтамаға сүйенеді. «Құжат» стандартталған термин, яғни бұл осы ұғымды айқындауға арналған жалғыз термин болып табылады. «Құжатталған ақпарат» термині синоним-термин рөлін атқарады. Аталмыш стандартта ол деректер анықтамалығы тұрғысында келтірілген. Сонымен қатар, осы стандартпен белгіленген барлық терминдер заңды тұлғалар қызметінде түзілетін құжаттама түрінің бәрінде, сондай-ақ ғылыми-әдістемелік, нормативтік-әдістемелік, іс қағаздарын жүргізу және мұрағат ісі жөніндегі анықтамалық пен оқулық әдебиеттерде міндетті түрде қолданылуы қажет. Қазақстан Республикасындағы «құжат» терминіне берілген ресми түсіндірме Ресей Федерациясы мемлекеттік стандарты бекіткен (МемСТ Р 51141-98) анықтамаға қарағанда өзгешелеу. Толықтай беріп, салыстырып көрелік: «құжатталған ақпарат (құжат) – материал жеткізгішке тіркелген сәйкестендіруге мүмкіндік беретін деректемелері бар ақпарат». Анықтамадан көріп отырғанымыздай, Қазақстанда қабылданған түсіндірмеден айырмашылығы, ресейлік анықтамада құжаттың деректемелері ескеріледі. Бұл материал жеткізгішке тіркелген ақпарат анықтамасында айқындаушы орында тұр. Өнеркәсіптік, ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы дәстүрлі құжаттау тұрғысынан алғанда жаңа, тек өзіне ғана тән ерекшеліктері бар, өзгеше электронды құжат түрінің түзілуіне алып келді. Кеңселік қызмет барысында құжат еңбек құралы ретінде де әрі жұмыс нәтижесі ретінде де көрінеді. Осыған сәйкес ұйымның тиімділікпен қызмет етуі құжат бойынша жұмыс жүргізу ісін дұрыс ұйымдастыруға тікелей байланысты. Құжат функцияларын жалпы және арнайы функциялар деп екі салаға бөлуге болады. Жалпы функциялар құжаттардың бәріне ортақ. Ал арнайы функциялар – құжаттардың тек шектеулі топтарына ғана тән. Құжаттың жалпы функцияларына мыналарды жатқызуға болады: 1) әлеуметтік – құжат әлеуметтік мәнге ие объект болып табылады, өйткені ол әлеуметтік қажеттіліктен туындаған әрі сол әлеуметтік жүйеде жүзеге асырылады; 2) ақпараттық – құжат ақпаратты жазып алу, сақтау және тарату құралы ретінде қызмет етеді; 3) қарым-қатынастық – құжат қоғамдық құрылымдар мен жеке адамдар арасында байланыс құралы ретінде жүреді, ол жай хабарландырып қана қоймайды, сонымен бірге қоғамдық сананы шоғырландырып, бірыңғай пікір қалыптастыруға, ұжымдық реакция туғызуға, бүкіл қауымды жұмылдыруға ықпал етеді; 4) мәдени – құжат әлеумет тәжірибесі мен мәдени дәстүрлерді бекіту және оларды болашаққа қалдыру құралы ретінде қызмет етеді; Құжаттың арнайы функцияларына мыналар жатады: 1) құқықтық– құжат қоғамдағы құқықтық нормалар мен құқықтық қарым-қатынастарды бекіту және өзгерту құралы ретінде қызмет етеді. Хабарланып отырған мәліметтерге, оқиғаларға баға беру арқылы құжат құқықтық сананың қалыптасуына, мінез-құлықтың әлеумет тарапынан қолдау тапқан үлгілерін әзірлеуге, моральдық-этикалық нормаларды игеруге ықпал етеді; 2) дәрістік – құжат жинақталған әлеуметтік тәжірибелерді ой елегінен өткізе отырып, бұл жөніндегі білім қазынасын ұрпақтан ұрпаққа жеткізуге көмек береді, тұлғаның қалыптасу процесіне қатысады; 3) танымдық– құжат ой елегінен өткізіліп жазылған мәтін негізінде шындықтың неғұрлым ауқымды, абстрактылы, теориялық үлгісін жасауға мүмкіндік береді. 4) басқарушылық – құжат басқару құралы болып табылады, қоғам мүшелерінің ұжымдық қызметін мейлінше тиімді ұйымдастыру мақсатына сәйкес жоспарлау, үйлестіру және реттеу ісіне көмектеседі; 5) мемориальдық – құжат қоғамның, ондағы жекелеген құрылымдардың дамуы туралы және дербес тұлғалар жайлы тарихи дерек көзі ретінде көрінеді; 6) есептік– құжат өндірістік және шаруашылық қызметтің барлық кезеңдерінде атқарылған жұмыс процестерін сүзгіден өткізіп отыратындықтан, оның нәтижелерін есептеп шығаруға мүмкіндік береді. 7) эстетикалық – құжат өзінің материалдық негізі құрамына болмысты образды-көркем игеру нәтижелерін түсіру арқылы жинақтап қорытылған эстетикалық тәжірибелерді сақтайды және таратады; 8) релаксациялық (ойын-сауықтық, компенсаторлық) – құжаттардың бірқатар түрлерін эмоционалдық шиеленісті ширығуларды өзге нысандарға аудару арқылы түсіруге, сөйтіп артық ширығу деңгейін көздеген дәрежеге дейін азайтуға пайдалану; Ертеде адамдар арасындағы дыбыстық қатынастарға қосымша құрал ретінде пайда болған құжат мыңдаған жылдар уақыт аралығын қамтитын бірнеше күрделі даму кезеңдерінен өтті. Жазу мен жазбаның пайда болуы дыбыстық қатынастарға қосымша, адамның ойлау қызметін ұзақ уақыт бекітіп сақтау мүмкіндігін арттыратын құралды дүниеге әкелді. Дыбыстық қатынас көмегімен тек адамның дауысын естіп, дыбыстың айтылуы барысында ғана қарым-қатынас жасалады. Ол ақпаратты уақыт және кеңістікте жеткізуде оның сол күйінде сақталып, тұрақтылығын қамтамасыз ете алмады. Уақыт өте жазу мен жазба дыбыстық қарым-қатынасты бейнелеуді міндетіне алып, ондағы ақпаратты жеткізудің басты құралы болып бекіді. Құжат ұғымының мәні латынша “documentum” – деген сөздің сабақ боларлық үлгі, айғақ деген мағынасын білдіреді. Іс жүзінде “құжат” ұғымы бір-бірімен байланысты бірнеше мағынаны білдіреді. 1. Объективті шындықты және адамның ойлау қызметін түрлі әдістермен (мәтіндік, суретті, дыбыстық және т.б.) құжаттаудың материалдық нәтижесі; 2. Құжатта бейнеленген фактілер, құбылыстар, оқиғалар туралы мәліметтерді сақтау құралы және әдісі; 3. Құжатта бейнеленген түрлі нәрсені куәландыру, растау, нақтылау, сәйкестендірудің құралы және әдісі; 4. Құжаттың заңдық күшіне сәйкес ондағы бейнеленген нәрсенің заңдық тұрғыдан дәлелдеу құралы және әдісі; 5. Құжатта бейнеленген ақпаратты уақыт пен кеңістікте жеткізу құралы; 6. Басқару ісінің және оны құжаттамамен қамтамасыз етудің құралы және әдісі; 7. Тарихи мәліметтердің дерегі. Сондай-ақ құжат мәдени ескерткіш және түрлі әдістермен ақпаратты бейнелейтін материалдық зат та болып табылады. Құжат жасалу әдістеріне қарамастан объективті шындықты және адамның ойлау қызметінің нәтижелері туралы ақпаратты бейнелеуді мақсат етеді. Сол себепті құжат ақпаратты сақтаудың, жеткізудің негізгі және маңызды құралы. Өзінің дамуы барысында құжат ақпаратты растау, оның шындыққа, заңға сәйкестігін куәландыру құралы ретінде кеңінен қолданылып келеді. Барлық құжаттар қарым-қатынас жасау қызметін атқара отырып, өздерінде бейнелейтін ақпаратты жеткізуге бағытталады. Сондықтан құжаттың басты айғағы – ақпараттың көзі болып табылуында. ҚОРТЫНДЫ
жүктеу/скачать 80,44 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|