Лекция. Зерттеу үрдісінің құрылысы мен мазмұны Жоспар
-лекция Педагогикалық заңдар мен заңдылықтар туралы түсінік
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
| 13-лекция Педагогикалық заңдар мен заңдылықтар туралы түсінік.
Жоспар: 1.Педагогикалық заңдар мен заңдылықтардың мәні. 2.«педагогикалық заң», «Педагогикалық заңдылық» түсініктерінің анықтамалары. Ғылым дамуының алты негізгі заңдылыгын бөліп айтуга болады. 1. Ғылым дамуының қоғамдық-тарихи тэжірибенің қажеттіліктерімен байланыстылығы - бүл ғылым дамуының бастықозғаушы қайнар көзі. Бү_л жерде оның жай ғана тэжірибемен, педагогикалық білім беру қажеттіліктерімен емес, атап айтқанда,қоғамдық-тарихи тэжірибенің қажеттіліктерімен тығыз байланысты екенін қадап айтуымыз керек. Әрбір зерттеу тәжірибенің нақты сұраныстарына байланысты жүргізілуі шарт емес, ол ғылым дамуының өзінен бастау алып, мысалы, ғалымның жекемүддесінен туындауы мүмкін. 2. Ғылым дамуының дербестігі. Тәжірибе ғылымының алдында қаншама нақты міндеттер қойылса да, бүл міндеттерді шешуғылым белгілі бір деңгейге жеткенде, ақиқатты тану үдерісін дамытуда белгілі бір сатыға көтерілген жағдайда ғана жүзеге асыры- луы мүмкін. Мүлдай жағдайда көбінесе ғылымнан айтарлықтай жігерлілік пен табандылык талап етіледі, өйткені оның ғылымикөзқарастары, ғылыми негіздемелері қалыптасқан дэстүрлерге,қайсыбір министрліктердің нүсқауларына немесе қолданыстағынормативтер мен қүжаттардың ережелеріне, т.с.с. қайшы келуімүмкін 3.Ғылыми теориялардың, идеялар мен ұғымдардың, ғылыми таным эдістерімен кұралдардың даму сабақтастығы. Ғылым дамуындағы эрбір неғүрлым жоғарғы саты соның алдындағы сатының негізінде, бұрын жинақталған қүндылық атаулының бэрін сақтай отырып тұрғызылады. 4.Ғылымның дамуында ғылымның теориялық негіздерінің, оны үғындыру мен түсіндіру жүйесінің байсалды (эволюциялык) жэне қарқынды (революциялық) даму кезеңдерінің ауыспалылығы. Ғылымның эволюциялық дамуы өмірде бар теориялық көзкарастардың шеңберінде жаңа фактілердің, эксперименттік мәліметтердің біртіндеп жинақталу үдерісі, соған байланысты бұрын қабылданған теорияларды, үғымдар мен принциптерді кеңейту, нақтылау жэне жеріне жеткізе пысықтау арқылы жүзеге асырылады. Ғылымдағы революция бұрынғы көзқарастардың шеңберіне симайтын жаңа деректердің жинақталуы, жаңа құ- былыстардың ашылуьт нэтижесінде бүрын қалыптасқан көзқа- растарды түбірімен қопарып, қайта қүру., ірге қағидаларды қайта қарау басталды. Бірақ мүндай тазару бүған дейінгі білімнің мазмүнына емес, оның жансақ түстарына бағытталады. 4.Барлық ғылым салаларының іс-эрекеті өзара тығыз бай- ланысты. Осыған орай басқа бір ғылымның эдістері мен тэсілдері арқылы ғылымның бір саласының пэнін зерттеуге болады Соның нэтижесінде эртүрлі сапалы құбылыстардың мэні мен заңдылықтарын неғүрлым толық жэне терең ашып көрсетуі үшін қажетті жағдайлар жасалады. Сынның еркіндігі, ғылым мэселелерінің кедергісіз тал- қылануы, эртүрлі пікірлерін ашық та еркін бой көрсетуі. Табиғаттағы, қоғамдағы жэне адам бойындағы қүбылыстар мен үде-рістердің диалектикальтқ қарама-қайшы сипаты ғылымда бірденжэне тікелей ашылмайтындықтан, айтысушы түрлі пікірлер мен көзқарастарда зерттеу үдерістерінің тек жекелеген қарама-қайшыжақтары ғана көрініс береді. Осындай күрестің арқасында зерт-теу объектілеріне деген эртүрлі көзқарастардың бастапқы біржақтылылығы ығысады да, бүгінгі күннің шындығына сэйкес келетін бірыңғай көзқарас калыптасады. Зерттеудің эдіснамалық принциптері. Кез-келген педагогика-лык зерттеу негізгі ережелері мен принциптерінен көрініс табады. Олар: Педагогикалъщ қүбылыс немесе үдерісті түтастай игеру принципі. Түлғаның кез-келген сапасын оқу-тәрбие үдерісін-де жэне жеке тұлғаны қалыптастыруда бірлікте тұтастықпен жүргізу керек, бірақ ғылым заңы бойынша түтасты бөлікке бөлмей бүтіндей игеруге болмайды. Бұл принцип төмендегіні үсынады: зерттеуде жүйелі катьтнасты-максималды қалыптастыру;. игеретін қүбылыс механизмін ашу; түтас тэрбие барысында игерілетін педагогикалык үдеріс не- месе қүбылыстың нақты орнын анықтау. Педагогикалыц мәселені игерудегі зерттеу әдістерін комп-лексті түрде цолдану принципі. Көбінесе дэстүрлі бақылау мен сүхбат тэжірибелік пен эксперименттік жүмыс бірлігінде қол-данылады. Зерттеуде 1-2 эдіс қолданған кезде зерттеу жұмыс-тарының дэл еместігі байқалады. Педагогикалық зерттеу эдістерін комплексті түрде қолдану қағидаларын талап етеді: педагогикалық қүбылысты игеруде көп мақсаттылығы; зерттеу жүмысын жүргізуде барлық игеру эдісі; эр түрлі зерттеу эдістері арқылы педагогикалық деректер зерттелінеді; зерттеу нэтижесінде шынайы. "философиялық, логикалық жэне психологиялық, педагогикалық талдауды талап етеді. Объективті принцип - жалпы ғылыми принцип. Бұл педа-гогикада ең негізгі орынды алады. Субьективизмді жеңудегі ең алдымең өзінің ғылыми нэтижесіне негізделген талап қайта-қайта тексеру болу тиіс. Әсіресе өзінің идеясымен тиянақты қорытындыланады. Оның негізгі талаптары: баланы зерттеуде бірнеше эдістермен эр деректерді тексеру; алынған дерек материалдарды тексеру, нақтылау; - өзін-өзі тексеру, өзінің эмоциясын тексеру, бақылау; - баланы тэрбиелеу мен оқытудың бірлігі; ¥жым мен түлганы бір мезгілде игеруді зерттеу принципі Даму өзгерістеріндегі игеруді зерттеу принципі Кез-келген ғылымда тарихи принцип маңызды Зерттелгелі отырған мэселе герең қарастыру принципі- ғылымға сенімді қару мен өте сақ көзбен қараудың үй-лссімділігі Педагогикальщ-тиімділік (эфективті) принципі Кулътурологиялыц принцип мәдениет пен білім беруде оның мазмұнын құрайтын, табиғат, қоғам, эрекет жолдары, эмоцио-нальды-еріктік жэне адамды қоршаған қоғамға, еңбекке жэне қарым-катынасы ретінде көрінеді. Культурологиялық принцип танымның нақты ғылыми әдіс-памасы ретінде өзара байланыскан үш аспектіден түрады: аксио-логиялық, технологиялық, түлғалық-шығармашылық. Аксиологиялъщ (цүндылъщты) аспект жеке түлғаның қүлвды-лықты бағдарын зерттеп, қалыптастыруды қамтамасыз ететін псдагогикалық үдерісті үйымдастыруды көздейді. Технологияылц аспект мэдениетті адамның іс-эрекетінің ар-иайы тәсілі деп түсінумен байланысты. Түлгалъщ-шыгармашылъщ аспект индивид пен мэдениеттің объективті байланысымен түсіндіріледі. Ол мәдениет қүндьт-лықтары мен жеке тұлға мен шығармашылық іс-эрекетінің бай-ланысын талап етеді. Полисубъектік принцип адамның мазмүны оның іс-эрекетіне қарағанда жан жақты, бай жэне күрделілігінен келіп шығады. Осы принцип түлғалық және іс-эрекеттік принциптермен бірігіп гуманистикалық педагогиканың эдіснамасын қүрайды. Этнопедагогикалыц принцип культурологиялық принциптен озгеріп келіп, сол трансформацияда жалпы адамды, үлттық және жалқы бірлікте көрінеді. ¥лттық мэдени білім беру мекемелері-нің басты ерекшелігі осы ортаны зерттеп, калыптастыру жэне оның тэрбиелеу мүмкіндіктерін қолдану педагогтың басты міндеті болып саналады. Антропологиялъщ принцип адам туралы барлық ғылымдар-дың деректерін жүйелі пайдалану; адамның түтас табиғатын, оның мүмкіндіктері мен қажеттілігін ескере педагогикалық үдерісті құру жэне жүзеге асыру. Антропологиялық принципті алғаш рет зерттеген К.Д. Ушин-ский. Оның пайымдауьшша, адам туралы ғылымдарды жүйелі түрде тэрбиелеу пэні ретінде жэне оларды педагогикалық үдерісті құрастыру мен жүзеге асыруда ескеру қажет деді, өзінің объектісі мен оның пэні туралы мэлімет аз болған кезде, педагогика өзінің зерттелу үдерістерімен басқарудың конструктивті функцияларын атқара алмайды. Антропологиялық принцип педагогиканың пси-хология, элеуметтану жэне т.б. сынды гылымдармен интеграция-лауды қажет етеді. Кез-келген педагогикалык зерттеуде эдіснама принциптерінің сапасы негізінде мыналарды көрсетуге болады: 1. Ғылым дамуы деңгейінің есебімен зерттеу мақсатын, тэжірибеге деген қажеттілікті, ғылыми ұжымдар мен ғалымдардың қоғамдык өзекті мүмкіндіктерін анықтайды. Зерттеудегі барлық үдерістерді меңгеру олардың ішкі мен сыртқы дамуы. Мысалы, тэрбие - дамыту болмысы, коғамның, мектептің, отбасы мен жас сэбидің өсуіндегі психикасының да- муымен түсіндіріледі. Жас сэбидің даму жүйесі, ол өзін-өзі тану мен дамытуда икемі бар, ішкі жэне сыртқы мүқтаждықтары мен кабілеттіліктеріне катысты өзгере алады, ал педагог қойған мақсаттармен жэне т.б. өз эрекетін өзгертетін, әрқашан эрекет етуші маман болып табылады. Адам туралы: социология, психология, антропология, фи- зиология, генетика жэне т.б. ғылымдардың білім беру мен тэрбиемэселелерін барлық ғылымдар тұрғысынан қарастырады. Мүндабіз педагогиканың қазіргі адамзат білімін біріктіретін жэне оп-тималды педагогикалық жүйелерді дамыту қызығушылығындаадамзат туралы барлық ғылыми ақпаратты қолданатын ғылымекенін көре аламыз. Зерттеуде жүйелі келу бағыты (құрылымы, элементтер мен болмыстар ара-қатынасы, олардың бағынушылығы, даму динамикасы, тенденциясы, мэні мен негіздері, факторлары мен шарттары). Оқыту мен тэрбие үдерісінде, ұжым мен жеке түлғаның да-муында қарама-қайшылықты анықтау; Теория мен тэжірибе қатынастарын өңдеу, жаңа ғылымиконцепцияларға педагог бағдары, жаңа педагогикалық ойлардың алға шығуы. жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|