Бұрандалардышеңберлікбұрандакескіштерменжәнебұран-дакескішбастиектерменжасау. Бұрандакескіштер конструкция- лары бойынша шеңберлік, құбырлық және призмалық болады. Бұрандакескіштермен бұранданы қолмен және әртүрлі токарьлық, тесу және бұрандакесу тобына жататын станоктарда жасауға болады. Дөңгелек бұрандакескіштерді станоктарда арнайы қысқыларда орнала- стырып, үш-төрт бұрамалармен бекітеді.
Сырттық бұрандаларды бұрандакескіш өздігінен ашылатын бастиектің көмегімен жасау алдында қарастырған әдістермен са- лыстырғанда дәлдігі жоғары болады, бұл көбінесе сериялы және мас- салы өндірісте қолданылады (2.14-сурет ә).
2.14-сурет.Бұрандакескішаспаптар: а–бұрандакескіш;ә–бұрандакескішбастиектер;в–қиықжиекені;Н–бұрандакескіш биіктігі;d –бұранда диаметрі Ішкі бұранданы бұрандаойғыштармен жасау. Бұрандаойғыштар қолдық және машиналық болып бөлінеді. Машиналық бұрандаойғыш- тармен бұранда жасау өтпелі және тұйық тесіктерде әртүрлі станоктар топтарында: бұрандакескіш, тескіш, токарлық автоматтар мен жарты- лай автоматтарда жүргізіледі. Бұрандаойғыштармен бұранда жасаудың қажетті шарты ретінде керіқимыл жасайтын құрылғылардың (аспаптық жұмыстық жүрісінің айналуын керіге ауыстыру) болуын айтуға болады. Массалы және ірісериялы өндірісте конструкциясы құрама бұран-
даойғыштар (бұрандакескіш бастиектер) кең тараған.
Фрезерлеудіңнегізгітүрлеріменсұлбалары. Жазық беттерді цилиндрлік немесе шетжақтық фрезарлармен өңдейді. Цилиндрлік фрезерлеу кезінде фреза осі өңделетін бетке параллель болады; жұмыс фрезаның цилиндрлік бетіне орналасқан тістері арқылы жүргізіледі. Ал шетжақтық фрезерлеу кезінде фреза осі өңделетін бетке перпенди- куляр болады; жұмыс фрезаның цилиндрлік және шетжақтық бетіне орналасқан тістерімен орындалады.
Цилиндрлік және шетжақтық фрезерлеу екі тәсілмен жүргізіледі: беріліске қарсы-қарсылай фрезерлеу – бұл беріліс бағыты фрезаның айналу бағытына қарама-қарсы болған жағдайда (2.15-сурет а) және жолай фрезерлеу (2.15-сурет ә) – бұл беріліс бағыты фрезаның айналу бағытына сәйкес болған жағдайда.
2.15-суреттен қарсы фрезерлеу кезінде алынатын қабаттың ең үлкен қалыңдығы t фрезерлеу соңында болатындығын (нүкте 2) байқауға бо- лады. Ал жолай фрезерлеу кезінде тіс жұмысты ең үлкен тереңдіктегі қалыңдықтан кесуден бастайды.
Диаметрі 630 мм болатын стандартты шетжақтық фрезарлармен ені 400 мм-ден асатын беттерді өңдеуге болады. Ал іс жүзінде диаметрі 800...1200 мм аралығындағы фрезалар да кездеседі.
Бір мезгілде бірнеше фрезалармен (2.16-сурет) немесе көпайнал- дырықты бастиектермен өңдеу кезінде, негізінен горизонтальді- фрезерлеу станоктарында өнімділік өседі, фрезерлеу дәлдігі артады және станок қуаты тиімді пайдаланылады.