16
Герман филологиясына кіріспе
№2 СОӨЖ
Белгілі германистердің лингвистикалық концепциялары:
Я. Гримм, Ф. Бопп, Р. Раск, В. Вартбург (презентация).
IІ тақырыптық блок «Үндіеуропа және герман тілдерінің
фонетикалық, морфологиялық, лексикалық белгілері»
7-8 ДӘрІС
Тақырыптары: Халықтардың Ұлы жер аударуы. Герман
тілдерінің жалпы фонетикалық белгілері:
умлаут, аблаут
IV-VII ғасырлар аралығында
герман тайпаларының мигра-
циясы басталды. Олар Рим империясының жеріне баса көктеп
кіруімен байланысты болды. Бұл
миграция шығыстан ғұндар-
дың, яғни түрік-монғол тайпаларының ығыстыруынан басталған
еді. Осы кезеңде гот тайпаларының рөлі басым болды. Тациттің
деректері бойынша, алдымен олар скандинав тайпаларының құ-
рамында болған екен. Б.з.д. III-I ғасырда Скандинав түбегінен
Балтық теңізінің жағасына Одер мен Висла өзендерінің ортасына
қоныстанған. Ал II ғасырда Балтық теңізінен оңтүстікке жылжып,
III ғасырда Рим империясының шығыс шекарасына барып
Днепрден Дунайға дейін тарайды.
Осында гот тайпалары екі
тайпаға бөлініп кетеді: висиготтар немесе вестготтар (
Wisigothi)
және шығыс – остготтар (
Ostogothi).
Үндіеуропа кезеңінде соңғы жылдарында дауысты дыбыстар
фонемаларының құрамы мынандай болды: бес қысқа фонема (ĕ, ă,
ŏ, ĭ, ŭ) және бес ұзақ дауысты фонема (ē, ā, ō, ī, ū).
Жалпы герман тілдеріндегі фонема құрылымы мынандай
болды: ă, ĕ, ĭ, ŭ, ал ұзақ фонемалар мыналар: ē, ō, ī, ū.
Сапалық аблаут дегеніміз әртүрлі
дауысты дыбыстардың
алмасуы, негізінен мына дауысты дыбыстардың алмасуы ĕ, ē
және ŏ, ō. Мысалы, ең жиі кездесетіні ĕ және ŏ алмасуы: гр.
lego –
сөйлеймін,
logos – сөз,
tego – жабамын,
toga – киім.
Сандық аблаут бір сапалы бірақ ұзақтылығы жағынан әр түрлі
дауыстылардың алмасуын айтады. Бұл аблаут түрлері: қалыпты
17
Герман филологиясына кіріспе
деңгей,
ұзақтылық деңгейі, нөлдік деңгей. Мысалы, лат.
sedeō –
отырмын,
sēdi – отырдым, гр.
pōs – аяқ,
podŏs – ілік септік.
Достарыңызбен бөлісу: 
