Мағжан ЖҰмабаев педагогика
Соқыр сезім (инстинкт) ісі
жүктеу/скачать 0,95 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қайрат түрлері.
- Тілеу, суреттеу һәм ішкі сезім арасындағы бай- лам.
| Соқыр сезім (инстинкт) ісі.
Атадан қалған мұра бойынша адамның аңын қатыстырмай істейтін істері. Соқыр сезім адамның ѳзінің һәм тұқымының аман бо- луына қызмет қылады. Мысалы, бала ешкім үйретпей, емшек емеді. Яки құс қыс жақындағанда жылы жаққа ұшып кетеді. Ал енді адамның қайрат туғызған ісіне аң қатыспай болмайды. Мысалы, менің жазғым келсе, аңменен, ой- менен қағаз алам, қалам алып, сияға малам һәм осылар сықылды басқа тиісті істер істеймін. Міне, бұл қайрат ісі. Қайраттың бет алысы екі жақ: жан кѳріністері һәм сыртқы дүние. Мысалы, мен қайрат жұмсап бір ойды еске түсіремін. Яки жерде жатқан бір нәрсені кѳтеру үшін еңкейем. Қайрат түрлері. Қайрат тѳмеңдегі түрлерге, дұры- сырақ айтқанда, басқыштарға бѳлінеді: тартылу, ұм- тылу һәм тілеу. Қайрат адамда ә дегеннен берік, ашық болмайды. Бастапқы кезде бір әсер мен белгілі бір бе- талыс болмай, белгілі бір мақсұт болмай, бір нәрсе- ге жан жай тартылады. Мысалы, бала аштықтан жы- лайды, тыпырлайды, жаны жағымсыз күйде болады. Жанында бір азап болады. Бірақ бала осы жағымсыз күйдің, осы азаптың аштықтан екенін аңдап біле ал- майды, оған сүт керек екенін біле алмайды. Міне, жан- ның осындай күйі тартылу деп аталады. Ал енді тарты- луға аң қатысса, яғни адам, не нәрсеге болса да ѳзінің мұқтаж екендігін аңдап, анық білсе, бірақ сол мұқтаж нәрсенің не нәрсе екендігін анық біле алмаса, жанында 145 «Асыл мұра» сериясы ұмтылу болады. Мысалы, біз ыстықта сусаймыз, сусын тауып, сусынды қандыруға ұмтыламыз. Бірақ бізге кез келетін сусынның қандай болатынын білмейміз. Егер- де біз белгілі бір нәрсеге ұмтылсақ, ол уақытта ұмтылу тілеуге айналады. Тілеу, суреттеу һәм ішкі сезім арасындағы бай- лам. Бұл үшеуінің арасында берік байлам бар. Сурет- теу болмаған нәрсені адам тілей алмайды. Мысалы, естімеген, білмеген тамақты тілеуге мүмкін емес. Және адамның жағымсыз ішкі сезімі беретін нәрсені де тілеуі мүмкін емес. Бір нәрсенің суреті біздің жанымызда неғұрлым ашық болса һәм оның жанымызда жағымды сезім туғызуы бізге белгілі болса, біз сол нәрсені қатты тілейміз. жүктеу/скачать 0,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|