Материалдары

 
197 
 
казахстанского  общества  билингвизма  на  полиязычие.  Это  позволит  соответствовать  высокому 
уровню качества международных стандартов образования, осуществляя принцип непрерывности 
образовательного  процесса.  Проблема  языкового  образования  ставит  вопрос      сопровождения 
изучения  любого  языка  изучением  культуры  носителей  этого  языка.  Реализация 
полилингвокультурного образовании в условиях билингвальности населения Казахстана, ставит 
целью  достижения  полиязычия  гражданами  казахстанского  общества.    Языковая  политика 
Республики Казахстан предполагает:  
1)Освоение родного языка. Это формирует осознанную принадлежность к своему этносу. 
2)Овладение  казахским  языком  как  государственным.  Это  способствует  выработке 
гражданской позиции и успешной интеграции различных языков. 
3)Владение  русским  языком  как  источником  научно-технической  информации.  Это 
способствует  успешной  интеграции  казахстанского  населения  в  русскоязычное  научное  и 
экономическое пространство.  
4)Овладение  иностранными  и  другими  неродными  языками.  Это  способствует  развитию 
чувства самоидентификации и также способствует успешной интеграции казахстанцев в мировое 
сообщество. 
Поэтому  задача  изучения  языка  как  индикатора  адаптации  человека  к  новым  социально-
политическим  и  социально-культурным  реалиям  ставится  в  Послании  Президента  Республики 
Казахстан Н.А. Назарбаева «Новый Казахстан в новом мире». Программа «Триединство языков» 
для  обеспечения  конкурентоспособности  казахстанцев  предлагает  поэтапную  реализацию 
культурного  проекта  развития  трех  языков:  английского,  казахского  и  русского.  При  этом 
английский  язык  является  языком  успешной  интеграции  в  глобальную  экономику.  Казахский 
язык  является  государственным  языком,  а  русский  язык  -  языком  межнационального  общения 
для граждан Республики Казахстан.  
Английский  язык  был  выбран  для  реализации  Государственной  программы  не  случайно, 
поскольку  широкое  распространение  английского  языка  является  объективной  реальностью  в 
современном  мире.  Количество  разговаривающих  на  английском  языке  уступает  только 
количеству  говорящих  на  китайском  языке,  что  позволило  приобрести  статус  языка 
международного  общения.  Следует  отметить,  что  большая  часть  научной  литературы 
публикуется  также  на  английском  языке,  поэтому  овладение  английским  языком  способствует 
культурному  росту,  увеличению  духовного  богатства  личности,  что  способствует  более 
глубокому  осознанию красоты  и  богатства  родного  языка.  Это  касается  и  овладением  другими 
иностранными языками.  
Язык  и  культура  находятся  в  единстве  и  взаимосвязаны,  что  делает  каждую  личность 
носителем  культурного  богатства  личности  или  личностной  культуры.  Необходимость 
постоянной  коммуникации,  перехода  друг  в  друга  культуры  общества  и  личностной  культуры 
объясняется  тем,  что  личностная  культура  всегда  несет  в  себе  представление  об  условиях, 
средствах и целях, мотивах и потребностях, характерных именно для данной личности, именно в 
данный момент и в данном обществе.  
Как  «человек  воспитывается  в  культурной  среде,  незаметно  вбирая  в  себя  не  только 
современность, но и прошлое своих предков» [1, с. 81] – так незаметно исподволь происходит и 
взаимодействие языков, связанное с культурными контактами между народами и их языками. 
Таким образом, всякая языковая система является общественно-историческим продуктом, в 
котором отражается история и культура народов и этносов. В передаче культурного опыта язык 
же  является  важным  фактом  культуры  и  средством  человеческого  общения.  Поэтому  язык 
человека – гораздо более точный показатель его человеческих качеств, его культуры» [Там же, с. 
80].  
Как в культуре каждого народа есть общечеловеческое, так и в  семантике каждого языка 
есть отражение общего. Поэтому значение приобщения к поликультурности через полиязычие в 
том,  что  личностная  культура  несет  и  универсальные  компоненты  культур  и  своеобразие 
культуры конкретного народа.  

 
198 
 
Формирование полиязычной компетенции является одной из целей обучения иностранным 
языкам в образовательной политике Казахстана, и ориентировано на достижение социализации 
студентами  ВУЗа  в  личностном  и  профессиональном  плане  и  интеграции  личности  в 
современное мировое поликультурное пространство.  
Полиязычное образование встроено в парадигму общего образования личности обучаемого 
и предполагает освоение совокупностью личностных, метапредметных, предметных достижений 
в учебной деятельности. Полиязычная компетенция понимается как способность осуществления 
полиязычного общения в определѐнном социокультурном контексте. 
Система  высшего  образования  в  Республике  Казахстан,  в  связи  с  переходом  на 
компетентностную основу обучения, ставит новые требования, отвечающие вызовам времени. 
В таких условиях политика в области образования, как сказано в  докладе Международной 
комиссии  ЮНЕСКО  по  проблемам  образования  в  XXI  веке.  должна  служить  «созданию  более 
совершенного  образа  мира,  устойчивому  человеческому  развитию,  взаимопониманию  между 
народами,  обновлению  повседневной  жизни»  [2].Современные  исследователи  подчеркивают 
важность  приобретения  межкультурной  компетенции,  как  одной  из  возможностей    выжить  в 
глобализированном  обществе  XXI  века.  Следовательно,  образование,  следуя  вызовам 
современности,  должно  быть  направлено  на  выработку  способностей  общаться  и 
взаимодействовать  с  иноязычными/инокультурными  представителями  на  основе  знания 
изучаемого  языка,  ментальности,  стиля  жизни,  традиций  и  обычаев  народов.  Сегодня 
образованный  человек  не  только  владеет  вербальным  кодом  иностранного  языка,  но  и  умеет 
создавать в своем сознании «картину мира», свойственную носителю данного языка» [3]. Все это 
подводит  нас  к  выводу  о  ярко  выраженном  культуроведческом  характере  современного 
образования. 
Таким  образом,  проблема  полиязычие  должна  решаться  на  основе  формирования 
поликультурной  компетентности  и  обусловлена  такими  тенденциями  в  современном  языковом 
образовании,  как:  1)поликультурность  как  необходимая  составляющая  стиля  жизни 
современного  человека:  2)смена  модели  языкового  образования  –  с  коммуникативно-
прагматической к коммуникативно-деятельностной, культуроведческой модели, ориентирующей 
людей  на  межкультурное  взаимодействие  и  сотрудничество  в  современном  мире:  3)языковое 
образование  признается  полифункциональным,  многоуровневым  и  поликультурным; 
4)расширение зоны полилингвального образования в школах и вузах Казахстана, где изучаемый 
язык  выступает  инструментом  образования  и  самообразования  в  различных  областях 
человеческого знания через вхождение в культуру соизучаемого языка. 
Выявленные  тенденции  в  развитии  современного  языкового  образования  ставят  вопросы 
формирования  полиязычия  и  поликультурности  как  стратегическую  задачу,  отвечающую 
запросам  современного  социально-экономического  развития  Казахстана  в    подготовке 
специалиста  высшего  образования  к  поликультурному  общению  и  жизни  в  современном 
поликультурном мире. 
Библиографический список 
1. Лихачев Д. С. Экология культуры/ Д.С. Лихачев.// ПамятникиОтечества – 1980. – №2.  
2. The cultural dimensions of global change. An anthropological approach. P. :  Publication, 1996. 
3.Минибаева  Г.Б.  Межкультурный  интегрированный  подход  к  преподаванию  иностранного 
языка и литературы страны изучаемого языка/ Г.Б. Миннибаева - Известия Самарского научного 
центра Российской академии наук - Выпуск № 4-5 / том 11 / 2009  
 
ӚЗ ТІЛІМІЗ ӚЗ КӚШЕМІЗДЕН КӚРІНБЕЙ ЖҤР 
Сарманова Ф. Т. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 

 
199 
 
Ана  тілі  –  ұлтымыздың,еліміздің  қамалы.  Тіл-халықтың  ажары,  базары,  бағы.Ұзын 
ғасырларға тамыры бойлаған ұлттық мәдениетіміздің шырыны да, салт пен санамыздың сәні де, 
дәстүрімізбен ұлттық табиғатымыздың мәйегі де –тіл. 
Бүгінгі күні жарнамалардағы қателер кӛкейтесті мәселеге айналып, ұлтжанды азаматтардың 
орынды алаңдауын тудырып отырған жай: қазақ тілінің кӛрнекі ақпарат пен жарнама тілі ретінде 
қолданылуы.  Жасыратыны  жоқ,  бұл  салада  қазақ  тілі  –  қосалқы  тіл,  аударма  тіл,  оқылмайтын 
шалажансар тіл. Ӛз тіліміз ӛз кӛшемізден кӛрінбей жүр. Қазіргі қазақ қоғамы нарықтық қарым- 
қатынасқа кӛшкен уақытта жер мен кӛкті жарнама жаулаған заман. Кӛшеге шықсаң – жарнама, 
теледидар, радио қоссаң да –жарнама. Біз үнемі заттарды жарнамалаудың тіліне назар аударамыз 
да,  тілдің  жарнамалауына  аса  назар  аудара  бермейміз.  Бұл  біздің  заманымызда  ғана  емес, 
ғасырлар бойы жүріп келе жатқан табиғи үдеріс болатын. 
Жұмыс  бабымен  немесе  туыстарымызға  барғанда  кӛбінесе  Астана,  Кӛкшетау  қалалар 
арқылы  баруға  тура  келеді  .  Сонда  жарнамаларға  ерекше  кӛңіл  аударып,  билбордтардағы 
қателерді кӛріп, туған тілімізді назардан тыс қалдырғанымыз деген сӛз. Сол себептен бұл мәселе 
мені қатты толғандыруда. Осы мәселеге байланысты кӛптеген әдебиеттер, газет, журналдар оқып 
шықтым.  Зерттеу  барысында  кӛшелерде,  маңдайшаларда,  теледидардан  кӛрген  жарнама 
роликтерде , плакаттарда, теле және радио жарнамаларда кездесетін қателер кӛрсетілген. 
Жарнама-  тілдік  құралдар  арқылы  да,  вербалды  емес  құралдар  арқылы  да  ұлттық 
мәдениеттің белгілерін кӛрсетуі қажет. Ал ұлттық мәдениеттің танылуы тілдің ұлттық белгілері: 
сӛз  қолдану,  грамматикалық  заңдылығы,  нормалары  игерілгенде  кӛрінеді.  Жарнама  мәтіні  ұлт 
тілімен,  ұлттық  мәдениетпен  байланысты  қалыптасатын  жағдайда  ғана,  ӛзінің  негізгі  мақсатын 
атқара алады. 
Қазіргі қазақ  жарнамалары  таралу  жолдарына,  қамтитын  тақырыптарына,  түрлеріне қарай 
әр түрге бӛлінеді: 
-сырттық жарнама ( маңдайшалар, жарнамалық қалқандар, панно, плакаттар); 
-теле  және радио  жарнама  ( жарнама роликтері,  жарнамалық  телерепортаждар, теледидардағы 
жарнамалық қатарлар, радио хабарландырулар, радио роликтер); 
-парақша  жарнама  (  каталогтар,  буклеттер,  жапсырмалар,  шағын  жарнама  парақтар,  шақыру 
билеттері, баға кӛрсеткіштері) 
- газет жарнамасы ( газет- журналдарда жарияланған жарнама мәтіндер). 
 
Бүгінде  жарнаманың  жаңа  түрлері  мен  жаңа  қалыптары  пайда  болуда,  алайда  жарнама 
мәтінінде  әрдайым  негізгі,  жетекші  қызметті  сӛз  атқарады.  Жарнама  тілі  саласы  қазақ  тілінде 
жаңа  сала  деп  қарастыруға  болады.  Қазіргі  таңда  жарнама  үстем  болып  отырған  орыс  тілінде 
дайындалады  да,  кейін  қазақ  тіліне  аударылады.  Бұл  жағдай  керісінше  болуы  тиіс.  Алдымен 
қазақ елінде қазақ тілінде әзірлену керек. Сол тілдің ыңғайына жығылу, сол тілде қалай жазылса, 
үтір нүктесіне дейін қалдырмай, қазақ тілінде де солай жазу басым.  Оған лайық балама немесе 
қазақ  тілінің  тілдік  нормаларын  сақтау  ұмытып  қалғандай.  Сӛзбе-сӛздіктің  қазақ  тілінің 
грамматикалық  құрылысына,  қиыстыру  жүйесіне  қиянат  жасаған  жерлері  баршылық.  Қиыны, 
міне  осында.  Небір  жарнама  аудармаларын  оқып  отырғанда,  қарап  отырғанда,не  оқып,  не 
түсінгеніңді  білмей  қаласың.  Бірен-сараны  болмаса,  кілең  қазақ  сӛздерінен  құрылған  тіркестер 
ӛзара  байланыспай,  қиыспай  нақтылы  ұғым  берместен  сіресіп  тұрады.  Бұған  дәлелі  келесі 
мысал: 
Строительные материалы – Құрылыс заттары 
Оптом и в розницу – Көтерме және бөлшек. 
Бұл  мысалда  сӛйлем  тиянақсыз,  аяқталмаған.  Негізгі  ой  –құрылыс  заттарының  кӛтерме  және 
бӛлшек бағамен сатылатындығында , яғни бұл сӛйлем «баға» деген сӛзді керек етіп тұр. Демек, 
«Құрылыс  заттары.  Кӛтерме  және  бӛлшек  бағамен»  десе  сӛйлем  түсінікті  болар  еді.  Немесе 
калька тісілмен аударылған тағы бір мына мысалға назар аударыңыз:   
Ген победителя в каждом – Жеңімпаз гені әр. 
Адресаттың не айтқысы келіп, қандай ой жеткізгісі келгені белгісіз. 
Мағынаға мән беру атымен жоқ. 

 
200 
 
Магазин  продуктов  и  промышленных  товаров  –Азық-түлік  және  өнеркәсіп  тауарлары  дүкені. 
Бұл мысалда «тауарлар» деген сӛзге Ілік септігін, яғни «-нің» жалғауын қоссақ, сӛйлем түсінікті, 
мәтін сауатты құрылған болар еді.  
Азық-түлік  және  өнеркәсіп  тауарларының  дүкені.  Кейбір  сӛздердің,  терминдердің  аудармасы 
болар тұра, орыс тілінде қазақ тілінің қосымшасымен жазылып жатады. 
Мысалы,  Ремонт  автомобилей  –  Автомобильдер  жөндеу.  Автомобиль  –  адам  немесе  жүк 
таситын  машина,  яғни  кӛлік.  Неге  «автокӛлік  жӛндеу»  демеске?  Тағы  бір  мысал  келтіруге 
болады:  Для  всех  кто  ищет!-  Кім  іздесе,  солардың  бәріне!  Для  всех  кто  выбирает!  –  Кім 
таңдаса, солардың бәріне! Бұл жарнаманың адамға әсер ету қызметі ӛте тӛмен. Неге дейсіз ғой? 
Ӛйткені, кімнің нені іздейтіні, нені таңдайтыны беймәлім. Бір сӛз бірнеше рет қайталанып, естір 
құлаққа да жағымсыз. Іздеушілер мен тыңдаушылар назарына! десе де айтар ой жетімді болары 
анық. 
 
Қазіргі кезде кӛшелер мен мекеме атауларында да жарнамалық сипат болатыны мәлім. Осы 
атаулардың  қазақша,  орысша,  ағылшынша  үш  тілде  бірдей  берілуі  оларды  жазудан  гӛрі 
еуропалық  болмыстағы  суреттерге  кӛбірек  ұқсатып  жіберген  секілді.  Солардың  арасынан 
қазақша  нұсқасын  зорға  тауып  алатын  жағдайлар  кездеседі.  Керісінше  қазақшасы  үлкен 
әріптермен  жазылып,  қалғаны  тілді  түсінбейтіндер  үшін  аударма  ретінде  берілуі  керек  еді. 
Әрине, мұндай үлгідегі жарнамалар қалаларымызда кездеседі.  
 
Жарнамалардағы  аудармалар  да  қате  аударылады  (  Астана  қаласы).  Зима  не  за  горами 
дегенді Қыс тауларға емес деп аударылыпты. Мұның мағынасы  «Қыстың қамын жазда ойла» 
дегені. 
 
Баспасӛз беттерінде жарнама мәселесі біраз жылдардан бері сӛз болып келеді, алайда оған 
байланысты  айтылатын  сын-пікірлер  тоқталар  емес.  Оның  бірнеше  себебі  бар  сияқты. 
Біріншіден,  жарнаманың  қазақша  нұсқасында  кеткен  қателер  мен  қателіктер,  екіншіден, 
түпнұсқасы  орыс  тілінде  дайындалып,  аудару  кезінде  ұғымдарды  дұрыс  жеткізе  алмауы, 
үшіншіден,  қажет  емес  деп  тауып,  мүлде  аудармай  орыс  тілде  нұсқасын  бере  салумен 
байланысты  деп  тоқтауға  болатын  секілді.  Мұндай  жағдаяттардың  қайсысы    болса  да,  бүгін 
мемлекеттік тілдің дамуына кері әсерін беріп, беделін тӛмендетіп отырғандығына дау жоқ. 
 
Қорыта  келгенде,  енді  талаптың  бірі  –  жарнамада  негізінен  суретке  үлкен  орын  беріледі. 
Демек,  берілуге  тиіс  ақпараттар  да    сурет  мазмұны  арқылы  белгілі  болып  жататындықтан, 
ондағы жазуларды қазақша, орысша деп екі тілде бос шығынға және түсініксіздікке жол бермес 
үшін,  тек  қазақ  тілінде  ғана  жазса  дұрыс  болар  еді  немесе  ұсақ  әріптермен  астыңғы  жағына 
аудармасы берілсе де жеткілікті. Сонда жарнама тілі арқылы да адамдардың қазақша үйренуіне 
мүмкіндік жасауға болар еді. 
Қазіргі  заманда  жарнаманың  орны  үлкен,  ол  арқылы  тек  тауар  жарнамаланбайды,  ұлттық 
тіл  мен ұлттық  болмысымыздың да ішкі  сырлары айқындалып, оның мазмұнынан қаншалықты 
құрметтейтініміз де кӛрінеді. 
 
Библиографиялық тізім 
1. Әбдуәлиұлы Б. Жарнама – ұлттық болмысымыздың да жаршысы /Хабаршы.№ 1, 2011 ж.  
2. Қайдаров Ә. «Тіл майданы». Алматы, 2000 ж. 
3.Солтанбекова  Ғ.  «Қазақ  жарнамалары:  тілдік  сипаты  және  олардың  ықпал  ету  қызметі». 
Автореферат.Алматы, 2001 ж. 
4. Қазыбек Г. «Каз МУ хабаршысы» № 8.Алматы, 2002 ж. 
 
КӘСІБИ ЛЕКСИКАНЫ ҤЙРЕТУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
Сарманова Ф. Т. 
А. Байтурсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
Костанайский государственный университет имени А.Байтурсынова 
Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 

 
201 
 
 
Қазіргі таңда қазақ тілін оқытудың негізгі мақсаттарының бірі – мемлекеттік тілді сауатты, 
кәсіби деңгейде оқыту. 
Ауызекі сӛйлеу барысында студенттерді кәсіби лексикамен таныстырып, сӛздік қорын одан 
әрі  қарай  толықтыру  -  міндетіміздің  бірі  болып    табылады.  Студенттерді  тек  қана  күнделікті 
қолданылатын лексикамен шектелмей, оқып жатқан мамандығына сай сӛйлеуі тиіс. Яғни, кәсіби 
маман  дайындау,  оқу  үрдісін  жетілдірудің  негізгі  ұстанымдарының  бірі  болып,  студенттерге 
қазақ тілін оқытудың жаңа түрлері мен әдістерін іздеу қажеттігін туындатады.  
Ӛзім  гуманитарлық-әлеуметтік,  заң,  ақпараттық  технологиялар  факультеттерінде    кӛп 
жылдар  бойы  еңбек  етіп,  әр  мамандыққа  байланысты    кәсіби  лексикасын  құрастырудамын. 
Материалдарды  ұсынар  алдында  мамандыққа  сай  ең  алдымен  біраз  әдебиет,  мәліметтер  алып, 
олардың  ішінде  жиі  қолданылатын  сӛздер  мен  сӛз  тіркестерін  жүйелеп,  тапсырмалар  немесе 
мәтіндер  құрастырамын.  Жинақталған  лексиканы  кезеңдерге  бӛліп,  бірте-бірте  сӛздік  қорын 
молайтып,  қойылған  мақсаттарға  жетудемін.  Кәсіби  лексикаға  байланысты  сӛздік  қоры  жақсы 
дамыса,  мәтіндерді  де  ұсынуға  болады.  Мәтіндер  қарапайымнан  күрделіге  қарай  ауысу 
заңдылықтарына  негізделеді.  Кәсіби  лексиканы  оқыту  барысында  тӛмендегі  бағыттарға  ерекше 
назар аударуымыз керек: 
-
 
лексикалық материалды жүйелі түрде беру; 
-
 
грамматикалық, лексикалық ерекшеліктерін ескерту; 
-
 
мамандыққа қатысты құжаттар стилін ескеру; 
-
 
берілген материал нақты, сауатты болу. 
Жоғарыда  айтылып  кеткен  бағыттарға  сүйене  отырып,  кәсіби  мамандыққа  байланысты 
материалдарды үнемі түрлендіруге де болады. 
Кәсіби лексиканы жақсы меңгеру үшін түрлі жаттығулар, тапсырмалар, аудару жұмыстары 
жүргізіледі.  Мәселен,  «Ақпараттық  жүйесі»  мамандығында  оқитын  студенттерге  қазақ  тілін 
кәсіби  лексика  арқылы  үйрету  кезіндегі  ең  басты  –  кәсіби  терминдер  мен  ұғымдарды  дұрыс 
пайдалануға  үйрету.  Мамандыққа  қатысты  келесі    жұмыс  түрлері  ӛткізіледі.  Ең  алдымен 
лексикалық минимум беріледі: қоржын –папка, жазғы – принтер, жүйе – сеть ,пернетақта – 
клавиатура, алмалы табақша – съемный диск, жүйе-сеть,ғаламтор- интернет, желідегі вирус- 
системный  вирус,  әріптік-сандық  мәліметтер-  алфавитно-цифровые  данные,  жаңа 
ақпараттық  технологиялар-новые  информационные  технологии,  жорғалақ  –  мышка, 
бағдаржол-курсор, деректер көзі – источник данных, қуат көзі- блок питания, пішін – формат. 
Тапсырма: сӛйлемдерді қазақ тіліне аударыңыз. 
1.
 
Мне необходима точная  копия данного документа. 
2.
 
Данную информацию нужно сохранить в компьютере. 
3.
 
Сетевой вирус был мгновенно удален. 
4.
 
Сегодня введены новые технологии обучения. 
5.
 
Была  нарушена внутреняя система управления. 
 Тапсырма: мәтінді оқып, ӛз ойыңызбен  айтып шығыңыз. 
Интернет- адамзат санасының жетістігі. 
 
Интернет-адамзаттың  ақпараттық  технология  саласындағы  жеткен  жетістіктерінің  бірі. 
Біртұтас ақпараттық кеңестік интернет деп аталады. Интернет- бүкіл жер шары бойынша ақпарат 
тарататын желілер жиынтығы. Интернет- компьютерлік желілердің ішіндегі кӛп қолданылатыны. 
Оны  пайдаланушылардың  саны  ай  сайын  шамамен  1  миллионға  ӛсіп  отыр.  Интернеттің 
ерекшелігі-  онда  ақпараттар  сақталады.  Компьютерді  интернетке  қосқанда  тұтынушыға 
электрондық  пошта  ашылады.  Бұл  электрондық  пошта  хабарды  әлемнің  кез  келген  нүктесіне 
бірнеше  сағатта  жедел  жеткізеді.  Кәдімгі  поштаға  қарағанда  ӛте  жылдам  және  қызмет  құны  да 
арзан. Біз электрондық поштадағы хабарды нақты бір адамға оның  электрондық  пошта адресін 
кӛрсете  отырып  жӛнелтеміз.  Гипермәтіндік  сілтемені  пайдаланып,  интернетті  бірінен  келесіге 
кӛшіріп қарай беруге болады.  
Тапсырма: берілген сұхбаттың үлгісі бойынша  бір-біріңізбен  әңгімелесіп  кӛріңіз. 
1. - Сәлеметсіз бе ! 
2. - Сәлеметсіз бе! 

 
202 
 
- Халіңіз қалай ? Сіз Нұрбек Мұратұлысыз ба? 
- Иә, сіз менің білуімшіе, компьютер үйренуге келдіңіз ғой. 
- Иә, менің аты-жӛнім Айбек Асанұлы. Мен компьютерлік курсын оқиын деп едім. 
-  Кіріңіз,  мына  орындыққа  отырыңыз.Мен  сізге  кӛмектесуге,  мағлұматтар  беруге  әзірмін. 
Біріншіден,  «Ақпарат»  дегеніміз  –  белгілі  бір  нәрсе  туралы  таңбалар  мен  сигналдар  түрінде 
берілетін мағлұматтар. 
- Ақпараттану пәні туралы түсіндіріңізші. 
-  «Ақпараттану»  дегеніміз-  компьютермен  ақпаратты  жинау,  сақтау,түрлендіру,  жеткізу  және 
оны пайдалану заңдылықтары мен тәсілдерін зерттейтін пән. 
- Мағлұматтарыңызға рақмет. Маған компьютермен жұмыс жасауды үйретіңіз. 
-  Жарайды.  Қазір  мәтін  жазуды  үйренейік.  Мына  компьютердегі  «Жаңа  папка  құру»  файлын 
тінтпемен басыңыз. 
- Жарайды. Жаңа папкаға атау енгізе  аламын ба ? 
-  «Файылдың  аты»  жолын  басқаннан  соң,  атыңызды  жазыңыз.  Осы  файлды  ашып,  мәтін 
жазамыз. 
- Сізге кӛп рақмет! Енді мәтінді ӛзім жаза берейін. 
- Сізге кӛмек керек болса, шақырыңыз. 
«Заңгер»  мамандағана  байланысты  берілген  материалдар:  құқық,-право,  сыбайлас 
жемқорлық  –  коррупция,  бас  бостандығынан  айыру  –  лешение  свободы,  ұлттық  қауіпсіздік  – 
национальная    безопасность,заңгер  –  юрист,  тергеуші-  следователь,  сыбайлас  жемқорлықпен 
күресу- вести борьбу против коррупции, пара алу – брать взятку, сотталу-быть осужденным, 
қылмыстың ашылуы – раскрытие преступления. 
«Аудармашылар»  мамандығы  бойынша  келесі  лексикалық  минимум  беріледі:  болашақ 
мамандығым  – будущая специальность, ағылшын тілінде жетік  сөйлей білу  –  уметь  свободно 
говорить  на  английском  языке,  шет  елдерден  келген  қонақтар  –  гости,  прибывшие  из-за 
границы,  шетелге  де  баруымыз  мүмкін-  возможно,  поеду  за  границу,  болашағы  зор-  будущее 
велико,  ағылшын  тілінің  аудармашысы-  переводчик  английского  языка,  мамандығымыздың 
арқасында – благодаря своей специальности.  
Салық  саласында  күнделікті  жұмыс  бабында  пайда  болатын  сӛйлеу  әрекеттерін  қолдана 
білуге  де  үйретеміз.  Мысалы,  осы  салада  жиі  қолданылатын      сӛз  тіркестері    :  бюджетке 
төленетін  салық,  әкімшілік  айыппұл,салық  есептеулерінің  шамасы,  мерзімінде  орындалмаған 
салық міндеттемесі, жеке табыс салығы, салықтың есепке алынатын соманың мөлшері, салық 
құпия  сақталуын  талап  ету,салық  сараптамасы  жүргізілген  күн  мен  өнімді  бөлу  туралы 
келісім-шарт, салық міндеттемелерін төлеу, мүліктік салық және т.б. 
Тапсырма: Салық кодексі дегеніміз не ? Салық кодексі – заңдардың, жарлықтардың және заң 
актілерінің  кодталған  жинағы,  бұл  жинақ  мемлекет,  департаменттер,  муниципалитеттер 
және басқа  бірліктер  деңгейінде салық  ауыртпалығын бөлуді  және салық  алымдары  тәртібін 
реттейді.  Жалпы  салық  кодексінде  елтаңба  және  тіркеу  алымының  кодексі,  инвестициялау 
кодексі және кейбір елдерде іс жүргізу кодексі қамтылады.  
Жоғарыда  берілген  тапсырмаларды  орындау  арқылы  студенттер  кәсіби  сӛздердің  дұрыс 
айту,  оларды  дұрыс  жазу  дағдысы  қалыптасады.  Студенттер  ӛз  ойларын  жеткізуде  қарапайым 
сӛздерді қолданбай, кәсіби тілде сӛйлеуге тырысады. 
 
Бүгін  мемлекеттік  тілді  жетік  меңгерген,  қазіргі  заманға  сай  білімді  де,  сауатты  да 
мамандарды дайындауымыз керек.  

жүктеу/скачать 3,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: