Меніңше, біздің әкеміз әлемдегі ең жақсы әке. Ешкімге қатты сӛйлемейді, ешкіммен ренжіспейді

жаққа барғың келе ме, бірақ ол жерде сені ешкім күтіп тұрған жоқ деп мазақтаса не 
істеймін?.. 
Менің ізденгенім бәрібір жемісін берді. Сол кезде тағы да бір мәселе шықты — 
университетке түсу үшін толық орта білім керек екен. Мен әлі тоғызыншы сыныпта 
оқып жүрмін. Университетке екі жылдан соң түсуге де болады ғой. Бірақ балалар 
үйінде 11-сыныпты бітіргенге дейін рұқсат берілген ешкімді білмеймін. Тоғызыншы 
сыныптан кейін барлығын техникумдар мен училищелерге жіберетін. 
Қалай істеуге болады? Бұл сұрақ маған маза бермеді. Құлағымның түбінде Гүлшат 
Әмірқызының: «Сенің орның — университетте. Сенің қолыңнан келеді...» деген сӛзі 
үнемі жаңғырып тұрды. 
Мен енді балалар үйінің әлжуаз баласы емеспін. Қалай болғанда да тоғызыншы 
сыныптамын. Бұрын бізге тек үлкендер ғана тиісетін. Енді олар жоқ. Тәрбиешілер де 
қазір бізге қол кӛтере алмайды. Мүмкін тікелей директорға барып мені балалар үйінде 
мектепті аяқтағанымша тұрғызуын сұрасам ба екен? Егер рұқсат етпесе ше? Оның 
үстіне кәсіптік-техникалық училищеге барасың десе ше?! Жоқ! Ондай болса 
тоғызыншы сыныптан кейін құжаттарымды алып туған деревняма кеткенім артық. Ол 
жерде біздің ӛз үйіміз бар, мектепті аяқтағанша сол жерде тұрамын. Одан кейін — 
Уфаға кетемін! 
Бірақ кӛп ұзамай бізді Мавлида Нұрғалиқызының ӛзі шақыртты. Біз бесеу едік. 
Директордың бір қызық әдеті бар еді — ешқашан адамның кӛзіне тік қарамайтын. Бұл 
жолы да кӛзқарасы біз жақта емес, тӛбеде, терезе жақта болды. 


Бізге тез арада Уфаға есеп беруіміз керек, — деді ернін шүршитіп. — Сондықтан 
да сендерді шақырттым. Уақыт жоқ, жақында балалар үйінен кетесіңдер. Бізден 
қайсыңды қай оқу орнына жіберетінімізді сұрап ақпарат беріңдер деп жатыр. 
Қане, ӛз пікірлеріңді айтыңдар, — деп сол кезде ғана біз жаққа қарады. 

Мен суретші болғым келеді, — деді үшінші топтағы қыз. — Оған кӛркесурет 
училищесінде оқытады екен. 
Директор оған бірден жауап берді. Сӛйлемей тұрып қатты күліп жіберді. 

Сен арманда, бірақ орныңды біл, — деді ол күлкісін тыймастан. — Сенде, әрине, 
сурет бойынша «бес», бірақ басқа сабақтардың бәрінен «үш» қой. Мен сен үшін 
уфалық комиссияның алдында ұятқа қалғым келмейді. 

Апай, маған мұғалім соған түс деп ақыл-кеңес берді, — деп қызарыцп кеткен қыз 
арманын қорғауға тырысты. 

Жо-жо-жоқ! — Мавлида Нұрғалиқызы орнынан атып тұрып кетті. — саған 
сондай алысқа барудың қажеті қанша? Аудан орталығындағы кәсіптік-
техникалық училищеге бар. Сурет салуды ұнатасың ба — онда бояушының оқуын 
оқы. Мен, мысалға суретші мен бояушының айырмашылығын кӛріп тұрған 
жоқпын. 
Сонымен, тӛрт түлекпен мәселе шешілді. Директор оларды аудандық училищеден ары 
жібергісі келмеді. Кезек маған да келді. 


Ал, Ілияс, сен қайда оқығың келеді? 
Мен оған ӛзімнің арманымды қалай жеткізетінімді білмедім. Сӛздерім ауызымнан 
шығуға даяр тұр, бірақ оларды айту сондай қорқынышты. 

Сен не, тіліңді жұтып қойғанбысың? — деп Мавлида Нұрғалиқызы қолымен 
үстелді ұрып қойды. — Әлде бұлттарда ұшып жүрсің бе? 

Жоқ, — деп әрең сӛйледім. 

Қайда оқуға түсесің? 
Барлығы тек маған қарады. Кӛздерінен байқап тұрмын, балалар да менің не 
айтатынымды тағатсыздана күтіп тұр. Не болса, сол болсын, шешімді ақырын ғана 
айттым: 

Университетте. 
Таңданысынан директор ауызы ашылған қалпы үнсіз тұрып қалды. Ол кӛзін менен 
басқаларға жүгіртіп, олардан қайта маған қарады. 

Міне, сен жоғары ұштың-ақ! Байқа, ешкім естімесін — күлкіге қаласың! — деп 
дәптерін үстелдің үстіне тастады да қатты күлді. Одан кейін маған ренішті жүзбен 
тқарады да қарсылықпен райымнан қайтаруға ұмтылды, — сендердің пікірлеріңді 
сұрағанымыз ол армандарыңды орындаймыз дегеніміз емес. Сен сияқтыларды 

Уфада күтіп тұр екен! Екіншіден, біз он бірінші сыныпты аяқтағанша ешкімді 
балалар үйінде қалдырмаймыз. Сен не, ерекшесің бе? 

Онда тоғызды бітірген аттестатымды алып ӛзімнің деревняма кетемін. Сол жерде 
орта мектепті аяқтаймын да... 
Мавлида Нұрғалиқызы ары қарай сӛйлетпеді: 

Олай болмайды! Содан кейін сен үшін жауап беріп жүрер жайым жоқ. Жақында 
тәрбиешіңе педучилищеге түскің келетінін айтыпсың. Енді тіпті құтырып кеттің 
— университетке деп желігіп тұрсың. 

Сіз ӛзіңіз сұрадыңыз ғой менің арманымды, содан кейін айттым. 

Оны маған емес, білім министріне айту керек. Сондықтан мына тізімді тезірек 
жіберуіміз керек. Ал сен болсаң бұл жерде уақытты алып тұрсың, — деп директор 
ұрысуын ары жалғастырды. — Сен ӛзің шамаң жететін бірдеңе айтуың керек. 
Қане, университет туралы ұмыт, сені техникумға орналастырайық. Мысалы, 
электриктің мамандығы кімнен кем? 

Ешкімнен кем емес. Бірақ ол маған ұнамайды. 

Егер ұнамаса, ұнайтын болады! 
Біз директордың бӛлмесінен шықтық. Ешкімнің де кӛңіл күйі болмады. Бұл әңгімеден 
кейін мен тағатымнан мүлде айырылдым. Егер директор шынында да мені техникумға 
жіберсе не болады! Ешкім құжаттарымды қолыма бермейді. Бірақ қалай болса да мен 
Мавлида апайдың ұсынысымен келісе алмадым. Ӛзің жақсы кӛрмейтін іспен қалай 

айналысасың? Жарайды, оқып шығып, диплом алдым дейік. Ары қарай? Жаным 
қаламайды... 
Ұйқысыз түндердің бірінде басыма бір тың ой келе қалды. Директор ана жолғы тізімді 
білім министрі талап етіп жатқанын айтып еді. Қызық, ол қандай адам екен? Оның да 
жүрегі бар шығар. Әлде министрдің ӛзіне хат жазып кӛрсем бе екен? 
Келесі күні ол жайында мұғалімдерден сұрастырып алдым. Министрліктің мекен-
жайын да тауып алдым. Ешкім ол жайында білмеуі үшін бӛлмеде ӛзім ғана қалған 
кезде хат жазуға отырдым. Бірінші мен ӛзімнің кім екенімді, қайдан екенімді, қалай 
оқитынымды айтып таныстырдым. Маған қандай пәндер ұнайтынын да жаздым. 
Ӛзімнің университетке түскім келетін ойымның бар екенін де хабарладым. 
Директордың оған кедергі болып тұрғанын, тіпті менің туған деревняма да жібергісі 
келмейтінін де жаздым. «Орта білімді алған соң мен ӛз күшіммен университетке 
түсетін боламын, бірақ, сізден ӛтінерім — менің 11 сыныпты аяқтағанымша балалар 
үйінде тұруыма кӛмектесуіңізді сұраймын», — деп қорыттым. 
Бір ай ӛтер-ӛтпестен бізге Уфадан министрліктің ӛкілі келді. Сӛйлесу үшін мені 
директордың бӛлмесіне шақырып алды. 

Егер Ілияс осылай оқығысы келсе, қалсын, — деді әлгі әйел. — Оның қалауына 
кедергі жасамайық. Шынында да, оның қолынан келер... 

Ақырында сыныптастарым тоғызыншы сыныпты аяқтап кетіп жатқанда мені балалар 
үйінде қалдырды. Бірақ министрге жазған хатым үшін маған кӛп рет таяқ жеуге тура 
келді. 

жүктеу/скачать 0,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: