Методические рекомендации по использованию современных ресурсов для образовательного процесса в условиях инклюзии

16 
үйлеседі. Бұл көріністердің барлығы шаршау кезінде, бала үшін жаңа жағдайда 
күшейеді және мектептегі және әлеуметтік бейімделудің себептерінің бірі болуы 
мүмкін. 
Даму ерекшеліктері бар балалардың ұсынылған әлеуметтік-психологиялық 
сипаттамалары оларды қарапайым балалармен бірге оқу процесіне қосудың 
кейбір қиындықтарын анықтайды. Сондықтан қазіргі заманғы педагогиканың 
барлық дидактикалық құралдарын қолдануға және оны инклюзивті ортаға 
бейімдеуге мұқият және ұтымды көзқарас қажет, мұнда педагог әртүрлі даму 
деңгейіндегі балаларды оқытады. Сабақтың процесі мен мазмұнын құруда 
ерекше қажеттіліктері бар балаларды оқу қызметіне қосу баланың әлеуметтік-
психологиялық сипаттамаларын ескере отырып жүзеге асырылады [19].
Инклюзивті оқыту технологиясын құру ерекше қажеттіліктері бар 
балаларды оқытуды дербестендіруге баса назар аудара отырып, бір сыныпта 
құрдастарымен бірге оқытудың дидактикалық процестерін, құралдары мен 
ұйымдық нысандарын өзектендіруді көздейді. Бұл жағдайда педагог оқу 
процесінде келесілерден аулақ болуы керек: 
- білім алушылардың пассивті тыңдаушылар ретіндегі рөлін алдын ала 
анықтайтын педагогтің материалды ұзақ түсіндіруіне бағытталған оқыту 
формалары (дәріс, әңгіме); 
- білім алушылардың қызметінің пассивті түрлерімен толтырылған 
сабақтарда тәртіп пен тыныштыққа қойылатын артық талаптар (тақтадан көшіру, 
оқулықтардан мәтіндерді көшіру, оқулықты оқу және т.б.); 
- тақырыптың жалпы тармақшаларын ғана емес, сонымен қатар жекелеген 
фактілерді, бөлшектерді қарастыра отырып, жаңа материалды бір блокта және 
бір қабылдауда ұсыну; 
- стресстік жағдай туғыза отырып, білім алушылардың іс-әрекетінің 
нәтижелері мен сапасын бағалау. Жоғарыда айтылғанды болдырмау үшін білім 
беру процесін ұйымдастырудың әр құрылымдық элементін: білім беру 
мазмұнын, формасын, әдістерін, тәсілдерін, құралдарын педагогикалық өзара 
әрекеттесу ерекшеліктерін (субъект-объект, субъект-субъект) инклюзивті білім 
беру міндеттері тұрғысынан талдау қажет [19].
 
Кейбір зерттеушілердің пікірінше, инклюзивті білім беру жүйесінің 
жетістігі бес ұйымдастырушылық-педагогикалық жағдайды анықтайды: 
1) құрылыстар мен жұмыс орындарының тиісті архитектурасының, 
педагогтердің балалармен, ата-аналармен және бір-бірімен адамгершілік қарым-
қатынасын қамтитын қолжетімді ортаның болуы;
2) аралас топтардағы білім алушылардың интеграциялаудың ғылыми 
негізделген жүйесі, сегрегацияның, әр баланың өз үйінің жанында білім алуы 
жолында кедергілердің болмауы; 
3) рефлексия және фасилитация дағдыларын меңгерген педагогтер мен 
білім беру ұйымдары басшыларының жоғары кәсібилігі;
4) білім беру ұйымдарындағы ұйымдастырушылық мәдениет және өзара 
түсіністік рухы, директордан, білім басқармасының басшысынан және 

17 
министрден бастап қызмет көрсететін персоналға дейін білім беру процесіне 
қатысушылардың барлығын инклюзивті процеске тарту; 
5) инклюзивті білім беру ұйымының инклюзивті білім беру субъектілерін 
әлеуметтендіруде кеңейтілген әлеуметтік-мәдени кеңістікті пайдалануға 
мүмкіндік беретін әлеуметтік институттармен интеграциясы [19]. 
Қазіргі уақытта жалпы білім беретін мектептерде психологиялық-
медициналық-педагогикалық консультацияның ұсынымына сәйкес және ерекше 
білім беруді қажет ететін балалардың ата-аналарының келісімімен 
психологиялық-педагогикалық қолдау қызметінің педагогтері мен мамандары 
арнайы жағдайлар жасап, жеке оқу бағдарламасын әзірлейтін уақытта білім беру 
ресурстарын, оқыту әдістері мен құралдарын таңдау мәселелерін ойластырып 
шешу қажет. 
Ең алдымен компенсаторлық оқыту технологиясын қолданудың 
маңыздылығын еске салайық: 
- балаға деген сүйіспеншілік (қамқорлық, адамгершілік қатынас, рухани 
жылулық пен сүйіспеншілік);
- балалардың қиындықтары мен проблемаларын түсіну; 
- баланы өзінің барлық артықшылықтары мен кемшіліктерімен сол күйінде 
қабылдау; 
- жанашырлық, қатысу, қажетті көмек көрсету; 
- өзін-өзі реттеу элементтерін үйрету (оқуға үйрету, өзін-өзі ұстауға үйрету). 
Әрине, ерекше білім беруді қажет ететін балалармен жұмыс істеу кезінде 
бұл өте маңызды, өйткені көбінесе қарапайым жанасудың өзі баланы 
тыныштандырады және оның оқу қызметін белсендіреді. 
Білімді меңгерудегі педагогикалық қолдау түрлері – мәжбүрлемей оқыту 
қызығушылыққа, сенімге, табысқа негізделген:
- сабақ оңалту жүйесі секілді өтеді, нәтижесінде әрбір білім алушы өзін 
ақылға қонымды әрекет етуге, өз алдына мақсат қоюға және оған қол жеткізуге 
қабілетті сезіне бастайды;
- мазмұнның бейімделуі, оқу материалын күрделі және артық алуан түрлі 
ақпараттан тазарту; 
- материалды қабылдау процесінде есту, көру, моторика, есте сақтау және 
логикалық ойлауды бір мезгілде қосу;
- іс-әрекеттің бағдарлы негізін (тірек сигналдарын) пайдалану);
- қосымша жаттығулар;
- толық меңгеру тұрғысынан қарқынның оңтайлылығы және т. б. 
Педагогикалық техника – бұл жеке балаға және жалпы ұжымға 
педагогикалық әсер ету әдістері жүйесін тиімді қолдану үшін қажетті біліктер 
мен дағдылар жиынтығы (сөйлеу шеберлігі); мимикалық және пантомимикалық 
мәнерлілік біліктері; өзінің психикалық жағдайын басқару және эмоциялық-
шығармашылық шиеленісті қолдау біліктері; тек ақылға ғана емес, сондай-ақ 
тәрбиеленушілердің сезімдеріне әсер етуге, оларға әлемге деген эмоциялық-
құндылық қарым-қатынас тәжірибесін беруге мүмкіндік беретін актерлік-
режиссерлік біліктері жиынтығы [20].

18 
Осы стратегияларға негізделген осындай жаңа мектепті құру 
саясаткерлерге, заң шығарушыларға, кәсіби педагогикалық қоғамдастыққа және 
бұқаралық ақпарат құралдарына ерекше білім беруді қажет ететін балаларды 
оқытудың формалары мен мазмұны туралы ондаған жылдар бойы қалыптасқан 
таныс идеяларды өзгерту міндетін қояды. Ерекше білім беруді қажет ететін 
балалар өздерінің ерекше қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерін ескеретін 
жағдайларда өз құрдастарымен тең дәрежеде тұрғылықты жері бойынша білім 
алу құқығын іске асыра алатындай мектепті дамыту жолдарын іздестіру 
бойынша жұмыс істеу қажет. 
Білім беру ұйымындағы білім беру процесінің тиімділігі үшін балалармен 
ерте диагностикалық жұмысты қалыптастыру, болашақта оны сәтті 
әлеуметтендіру үшін баланы психологиялық-педагогикалық қолдау, оқытудың 
инновациялық 
технологияларын 
қолдану, 
жеке 
қажеттіліктер 
мен 
мүмкіндіктерді есепке алу, балаларға таңдау еркіндігін беру, мектеп мұғалімдері 
мен мамандарының білім алушылардың ата-аналарымен, мектеп әкімшілігімен 
және басқа да мүдделі құрылымдармен өзара іс-қимылы қажет. 
Қазіргі әлемде көптеген елдерде білім алушылардың денсаулық 
көрсеткіштерінің төмендеу үрдісі байқалады, мұнда балалардың саны артып келе 
жатқан кезде дамуда әртүрлі қиындықтар туындайды: сөйлеу бұзылыстары, қос 
тілділік, есту, көру, тірек-қимыл аппаратының зақымдалуы, зейін тапшылығы 
бар гиперактивтілік, шаршаудың жоғарылауы, қабылдауды, зейінді, есте 
сақтауды, ойлау әрекетін дамытудағы қиындықтар, қозғалтқыш сферасының 
және сенсорлық функциялардың дамымауы және т.б. 
Білім алушылардың қызығушылығын ояту үшін шығармашыл педагог-
практиктер 
әзірлеген 
стандартты 
емес 
идеяларды, 
инновациялық 
технологияларды қолданған жөн. 
Осыған байланысты қазіргі мектепте ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды пайдалануға толығырақ тоқталу қажет. Бұл технология 
жаңартылған білім беру мазмұны жағдайында педагогтің жұмысын жетілдірудің 
ажырамас бөлігі болып табылады. Ақпараттық-компьютерлік технологиясыз 
заманауи білім беруді елестету мүмкін емес. Қазіргі ақпараттық қоғам ұсынған 
талаптарды түсіне отырып, оқу процесінде ақпараттық технологиялардың 
әртүрлі түрлері: презентациялар, лексикалық тақырыптарға байланысты 
мультимедиа, бейнеклиптерді қарау, музыка тыңдау қолданылады. Лексикалық 
тақырыптар бойынша тақырыптық презентацияларды көрсетуге үлкен 
артықшылық беріледі. Компьютерлік презентацияны бүкіл сабақ барысында, 
сондай-ақ жұмыстың жеке кезеңдерінде қолдануға болады. Презентациялар үшін 
көрнекі материал мөлшерленіп, яғни бұл балалар үшін және осы сабақта қажет 
көлемде таңдалады. Тапсырмалардың танымдық бағыты, түрлі-түсті суреттер, 
іс-әрекеттерді дыбыстық сүйемелдеу, оқу материалын ұсынудың ойын формасы 
және көңілді жүргізушілер бағдарламаларды қызықты етеді, балалардың 
тапсырмаларды орындауға деген ынтасын арттыруға көмектеседі.
Қолданылатын 
ақпараттық-коммуникациялық 
технологияларды 
мультимедиялық 
презентациялар 
пайдаланылатын 
технологияларға; 

19 
ақпараттық-оқыту 
компьютерлік 
бағдарламалары 
пайдаланылатын 
технологияларға 
және 
тестілеу 
бағдарламалары 
пайдаланылатын 
технологияларға бөлуге болады. Мультимедиялық презентациялар – бұл 
бейнефрагменттерді қолдана отырып, педагогқа түсінік беруге мүмкіндік беретін 
көрнекілік. Білім алушыларға арналған ақпараттық-оқыту бағдарламалары 
оқылатын тақырыптардың мазмұнын үлгілеуге және көрнекі көрсетуге 
мүмкіндік береді. Тестілеу бағдарламалары мектеп жасындағы балалардың 
дамуын психологиялық-педагогикалық бағалау үшін пайдаланылуы мүмкін. 
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар деп дербес, бұқаралық 
және өндірістік коммуникация кезінде ақпаратты дайындауға, өңдеуге және 
жеткізуге байланысты объектілер, іс-қимылдар мен ережелер кешенін, сондай-
ақ аталған процестерді интегралды қамтамасыз ететін барлық технологиялар мен 
салаларды түсіну ұсынылады. 
Ерекше білім беруді қажет ететін балаларда оқуға деген мотивация іс 
жүзінде жоқ немесе өте төмен. Бүгін бұл мәселені шешуге ақпараттық 
технологиялар көмектеседі. Түс, қозғалыс, дыбыс – баланың назарын ұзақ ұстап 
тұратын, оқыту процесін саналы ететін факторлар. 
Ақпараттық технологияларды пайдалану педагогтерге балалар үшін 
қызықты жұмыс жасауға, оны жаңа мазмұнмен толтыруға, оқыту процесін 
неғұрлым тиімді және практикалық бағыттауға көмектеседі. Ерекше білім беруді 
қажет ететін баланың бұрын қолжетімсіз болған білім, іскерлік, қарым-қатынас 
формаларына, ойындарға қолжетімділігі оған өз күштеріне сенім береді. 
Ерекше білім беруді қажет ететін балаларды оқыту барысында психологтар 
түрлі сенсорлық жүйелердің: визуалды, дыбыстық және әсіресе кинестетикалық 
жүйелердің жұмыс істеуіне байланысты баланы қабылдауын дамытуды 
ұсынады. Кинестетикалық жүйе моторлы жадпен байланысты және баланың 
дағдыларын автоматтандыруға, яғни сананың деңгейіне ауыстыруға 
көмектеседі. 
Педагогтің арсеналында интерактивті тақтаның пайда болуы, интерактивті 
жабдықты қолданумен дәстүрлі әдістемелердің үйлесімі ерекше білім беруді 
қажет ететін балаларды оқытуда көптеген мәселелерді шешуге көмектеседі. 
Интерактивті тақта – бұл компьютер мен проектордан тұратын жүйенің бір 
бөлігі ретінде жұмыс істейтін сенсорлы экран. Интерактивті тақта оқу процесін 
ұйымдастыруда ыңғайлы құрал болып табылады. Интерактивті тақтаның 
ерекшелігі – оқытудың түрлі стилдерін жүзеге асыруға көмектесетін тактильді 
басқару. Тақта компьютерлік тінтуір сияқты саусақтардың жанасуына жауап 
береді.
Smart Board технологиясы негізіндегі әдістемелік білім беру шешімдері 
баланың табиғи психофизиологиялық мүмкіндіктеріне сүйенуге мүмкіндік 
береді. Басқа компьютерлік құралдардан айырмашылығы бұл қолдың 
функционалдық мүмкіндіктерін тарылтпайды, оны басқару нүктесін (тінтуір) 
ұстап тұруға арналған қарапайым құрылғыға айналдырмайды, контактінің басқа 
да көптеген тәсілдерін ұсынады. 

20 
Адамның кинезиологиялық қозғалу белсенділігі, бұлшықет пластикасы 
дамуы мүмкін, ал қажет болған
жағдайда резистивті типті интерактивті 
тақталардың ерекшеліктері арқылы түзетілуі мүмкін. Моториканы дамыта 
отырып, біз көптеген психикалық процестердің қалыптасуына алғышарттар 
жасаймыз. Ғалымдар қолдың манипуляцияларының жоғары жүйке қызметінің 
функциясына, сөйлеу, ойлау, есте сақтау, зейіннің, қабылдаудың дамуына оң 
әсерін дәлелдеді. Дамытушылық жұмыс қозғалыстан ойлауға бағытталған.
Осылайша, интерактивті тақта – саусақ моторикасын, тактильді 
қабылдауды дамыту бойынша түзету жұмыстарын жалғастыруға; моторлы 
ыңғайсыздықты, қозғалыстың дәлсіздігін жеңуге арналған құрал. 
Егер баланың материалды игеруі тек қана көру және тыңдау түрінде іске 
асып жатса, онда бір нәтижеге ғана қол жеткізіледі және тиісінше бір болжам 
алынады. Егер адам ақпараттың ағынын пассивті жұтып, онымен динамикалық 
өзара іс-қимыл жасаса, яғни интерактивті болса, бұл мәдени ортамен әдепті 
байланысты болса, онда біз өзге нәтижені, яғни өзге перспективаны болжай 
аламыз. 
Барынша динамикалық және икемді процесс жеке тұлғаның ерекшеліктерін 
көрсетеді. Егер нақты білім алушының өмір қарқыны мен ырғағын электрондық 
техникамен, интерактивті тақтамен қолдау мүмкін болса, онда мұны қолайлы 
фактор деп есептеуге болады. 
Smart Board тақтасымен ұсынылған интерактивті технологиялар 
бағдарламаның технологиялық мүмкіндіктерін пайдалана отырып, түрлі 
жағдайларды жасауға мүмкіндік береді. Олар ең қарапайым және өте күрделі 
болуы мүмкін. Бірақ олардың бәрі маңызды сапамен ерекшеленеді – тез өзгеруі 
мүмкін. Экран пердемен ашылып-жабылуы мүмкін; түсін өзгертуі мүмкін; 
әртүрлі объектілерді көрсетіп-жасыруы мүмкін және т.б. – мұның бәрі бір 
команда беру арқылы қолжетімді. Жоғалу және пайда болу – ойынның маңызды 
элементі. 
Мұндай тапсырмалар ерекше білім беруді қажет ететін білім алушылардың 
психофизикалық даму ерекшеліктерін және мүмкіндіктерін ескере отырып, әрбір 
педагогпен өз пәніне әзірленуі мүмкін және өзіндік әдістемелік электрондық 
банкке жинақталуы мүмкін. Ол банк табылған мысалдарды пайдалану және 
оларды пайдалану кезіндегі алынған әсерлерге қарай толығып отыратын болады. 
Оқыту процесінде интерактивті тақта келесі жағдайларда қолданылады: 
- сыныпта қарапайым жұмысқа арналған тақта ретінде (тек бор электронды 
қарындашпен ауыстырылды);
- оқылатын оқу ақпаратын визуализациялауға арналған демонстрациялық 
экран ретінде (слайдтар, көрнекі материалдар, фильмдер көрсету);
- 
интерактивті құрал ретінде – цифрлық түрде дайындалған 
мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдану негізінде жұмыс 
істеу. 
Интерактивті тақталарды және басқа да интерактивті жабдықтарды қолдану 
айтарлықтай пайда әкеледі, бірақ оқытудың әдістемелік тәсілдерін ауыстыруды 
талап етеді. Сонымен қатар ақпараттық технологияларды қолдану арқылы сабақ 

21 
өткізу педагогтен қолданушылық шеберлік пен дағдылардың болуын, 
компьютер мен мультимедиялық қосымшаларды меңгеру дағдыларын талап 
етеді
.
Әрине, әдістемелік білім мен дағдылардың жеткілікті деңгейі бар педагог 
ғана компьютерлік технологияны қолдана алады. Педагогтердің ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды сенімді меңгеруі, компьютерлік және 
проекциялық жабдықтарды, цифрлық білім беру ресурстарын сауатты және 
тиімді пайдалануы үшін АКТ қолдану саласында педагогтерді әдістемелік 
қолдаудың мектепішілік жүйесі ұйымдастырылуы тиіс. 
Оның қызметінің негізгі бағыттары: 
- мектептің нысаналы көзқарастары мен педагогтердің қажеттіліктеріне 
сәйкес АКТ саласында жаңа құзыреттіліктерді жетілдіру және алу бойынша 
педагогтер топтарымен практикалық сабақтар мен семинарлар өткізу;
- өз қызметінде АКТ құралдарын пайдалану мәселелері бойынша 
педагогтерге тұрақты негізде жеке әдістемелік және консультациялық көмек 
көрсету;
- білім беру қызметінде ақпараттық технологияларды қолданудың қолда бар 
және алынған тәжірибесін тарату;
- пайдалы web-сервистер нарығын және қолжетімді, еркін таратылатын 
сандық білім беру ресурстарын және бағдарламалық жасақтамаларды, басқа да 
ақпаратты зерттеу. 
Білім беру процестеріне интерактивті технологияларды енгізу білім беруді 
ақпараттандырудың негізгі сәттерінің бірі болып табылады.
Қорыта келе, жоғарыда айтылғандарды есепке алсақ, төмендегіше 
тұжырымдауға болады:
- интерактивті тақта білім беру процесінің сапасын арттырудың тиімді 
құралы болып табылады;
- 
интерактивті тақта дәстүрлі ақпараттандыру құралдары мен 
бағдарламалық қамтамасыз ету мүмкіндіктерін белсенді кеңейтеді;
- интерактивті тақта сабақты жобалау бойынша ақпараттандырудың басқа 
құралдарына қатысты бірегей мүмкіндіктерге ие;
- білім беру мекемелерінде интерактивті тақтаны қолдану білім 
алушылардың және педагогтер жұмысының мотивациясы мен тиімділігін 
арттырады;
- интерактивті тақтаны пайдалану арқылы оқытудың табыстылығы, 
шығармашылық белсенділік және пәнмен әуестенуді дамыту қамтамасыз етіледі;
- сабақта интерактивті тақтаны пайдалану уақытты едәуір үнемдейді, 
балалардың меңгеретін ақпарат көлемін арттыруға мүмкіндік береді, олардың 
ойлау және шығармашылық белсенділігінің дамуын ынталандырады, сыныптағы 
барлық білім алушыларды жұмысқа қосады.
Интерактивті тақтаны пайдалану кезінде сабақты алдын ала дайындау 
уақыты бірінші кезеңде сөзсіз ұлғаятынын атап өткен жөн, алайда педагогтер 
жасаған әдістемелік база біртіндеп жинақталып, бұл одан әрі осы дайындықты 
айтарлықтай жеңілдетеді.

22 
Ерекше білім беруді қажет ететін білім алушыларды оқыту үшін жағдайлар 
жасауға іс-шаралар кешенін жүзеге асыру, оның ішінде ақпараттық-
технологиялық инфрақұрылымды қамтамасыз ету, АКТ-ны оқу бағдарламасына 
кіріктіру және арнайы білім беруде АКТ-ны қолдану бойынша педагогтерді 
даярлау жолымен қол жеткізуге болады.
Оқу-әдістемелік процесте АКТ-ны пайдаланудың артықшылықтары жаңа 
технологиялардың коммуникация және өзара іс-әрекет процесін жолға қоюға, 
білім беру ресурстарына барынша ыңғайлы форматта қол жеткізуге, сондай-ақ 
мотивацияны арттыруға көмектесуімен байланысты.
Ерекше білім беруді қажет ететін білім алушыларды оқытуда компьютерлік 
технологияларды тиімді пайдалану үшін жағдайлар жасауға іс-шаралар кешенін 
жүзеге асыру, оның ішінде ақпараттық-технологиялық инфрақұрылымды 
қамтамасыз ету, АКТ-ны оқу бағдарламасына кіріктіру және арнайы білім беруде 
АКТ-ны қолдану бойынша педагогтерді арнайы даярлау жолымен қол жеткізуге 
болады. 
АКТ қолдану инклюзивті білім беру процесінің келесі бағыттардағы 
мүмкіндіктерін едәуір арттырады, мысалы:
- білім, білік және дағды дамуының бастапқы деңгейінің диагностикасы;
- жаңа біліктер мен дағдыларды қалыптастыру және өмірлік тәжірибені 
байыту арқылы тұлғаның дамуына көмек көрсету және түзету; 
- ақпаратқа қолжетімділікті жақсарту;
- өзара іс-әрекет жасау және коммуникацияны жеңілдету арқылы 
географиялық немесе әлеуметтік оқшаулауды жеңу.
Арнайы білім беруде АКТ-ны қолдану саласы әртүрлі болғанымен, оларды 
пайдалануда келесі негізгі бағыттарды атап өтуге болады:
- компенсаторлы міндеттерді шешу үшін АКТ;
- дидактикалық тапсырмаларды шешу үшін АКТ;
- коммуникативтік есептерді шешу үшін АКТ. 
Басқа 
оқыту 
құралдарымен 
салыстырғанда 
компьютерлік 
технологиялардың артықшылықтары: 
- жеке оқыту мүмкіндігі; 
- әрбір балаға жеке өзіне адекватты білім алу тәсілі мен қарқындылығын 
қамтамасыз ету мүмкіндігі;
- өз бетінше өнімді қызмет мүмкіндігін ұсынуда;
- межеленген жүйелі көмекті қамтамасыз етуде;
- танымдық процестің ішкі мотивациясын тудыра отырып, оқыту процесінің 
қызықты болуын күшейтуде;
- берілген материалға кездейсоқ элементтерді енгізу, жаттығуларда 
әртүрлілік мақсатында комбинациялар мен вариациялардың шексіз санын 
көрсету [16]. 
Жұмыстың табыстылығы көп жағдайда келесілерге байланысты болады:
- кәсіби ойлау деңгейінде мамандар мен педагогтер оқытуға «жаппай» 
компьютерлік бағдарламаларды ақыл-ойсыз енгізу қаупін сезінеді, себебі олар 
қазіргі заманғы арнайы педагогиканың игілігі болып табылатын сараланған, 

23 
толық, қадамдық оқытудың мағынасын ығыстыратын, ерекше білім беруді қажет 
ететін балалардың дамуының ерекше ерекшеліктерін ескермей, құрылған;
- ерекше білім беруді қажет ететін балаларға арналған арнайы 
бағдарламалық өнімдерді құру олардың дамуының жалпы заңдылықтары мен 
ерекшеліктерін ескеретін болады;
- оқытуда компьютерлік технологияларды пайдалануға мамандарды 
даярлау және қайта даярлау курсының мазмұны шектелмейді және компьютерді 
машина ретінде басқаруға үйретуге теңестіріледі;
- мамандандырылған бағдарламалық өнімдер міндеттерді шешудің 
педагогикалық технологияларын қамтитын болады. 
Оқу процесінде АКТ-ны қолдану – оқытудың мотивациясын арттыру 
тәсілдерінің бірі. АКТ тек білім алушының ғана емес, сонымен қатар педагогтің 
шығармашылық тұлғасын дамытуға ықпал етеді. АКТ басты адами 
қажеттіліктерді – қарым-қатынас, білім, өзін-өзі іске асыруға көмектеседі. Білім 
беру процесіне АКТ-ны енгізу сабақтарды өткізудің тиімділігін арттыруға, 
педагогті жұмыстан босатуға, материалды берудің тартымдылығын күшейтуге, 
тапсырмалар түрлерін саралауға, сондай-ақ кері байланыс түрлерін түрлендіруге 
бағытталған. 
АКТ-ны пайдалану материалды «жандандырумен», визуалды саяхаттар 
жасау мүмкіндігімен, өзге тәсілдермен көрсету мүмкін емес құбылыстарды 
көрнекі түрде көрсету мүмкіндігімен байланысты дидактикалық мүмкіндіктерді 
ашады, бақылау және тренинг рәсімдерін біріктіруге мүмкіндік береді. 
«Дидактиканың алтын ережесі – көрнекілік» (Ян Коменский) екендігіне 
сүйене отыра, мультимедиа-жүйелер дидактикалық материалды барынша 
ыңғайлы және көрнекі етуге мүмкіндік береді, бұл оқуға деген қызығушылықты 
ынталандырады және білімдегі олқылықтарды жоюға мүмкіндік береді деп 
тұжырымдауға болады. 
Инклюзия жағдайында мектептің білім беру процесінде АКТ-ны 
пайдаланатын педагог қызметінің негізгі бағыттары: 
1. Электрондық тасымалдағыштарда ұсынылған оқу материалына шолу 
және талдау. Білім алушылардың жеке қабілеттерін ескере отырып, мазмұнды 
блоктарға осы материалды іріктеу және құрылымдау;
2. Білім алушыларды оқу материалын меңгеруге ынталандыру тәсілдерін 
ойластыру;
3. Білім алушыларға компьютерде жұмыс істеу дағдыларын меңгеруге 
көмек көрсету, қарым-қатынастың компьютерлік түріне, ақпарат беру 
ерекшеліктеріне байланысты ерекше қиындықтарды қадағалау;
4. Бақылау тапсырмаларын, бағалау критерийлерін, қателерді талдау 
тәсілдерін әзірлеу;
5. Білім алушылардың тұлғалық, білім беру, коммуникативтік мәселелерін 
шешуге ықпал етуге бағытталған оқу курсын оқу барысында кеңес беруді 
ұйымдастыру;
6. Жалпы топ, сондай-ақ әрбір білім алушының жеке жетістіктерінің 
динамикасын бақылау және бекіту [16]. 

24 
Ерекше білім беруді қажет ететін балаларды оқытудағы АКТ-ның 
мүмкіндіктерін пайдалану «Саған айтады – сен ұмытасың. Саған көрсетеді — сен 
есіңде сақтайсың. Сен істесең — түсінесің» қытай мақалының ерекше білім 
беруді қажет ететін балаларға арналған оқу процесінде ақпараттық 
технологияларды пайдалану қажеттігіне тағы да сендіреді. 
Ақпараттық технологиялар балаларды оқыту мүмкіндіктерін кеңейтеді 
және ерекше білім беруді қажет ететін балаларды оқыту кезінде әсіресе тиімді 
болуы мүмкін. 
Жеке оқыту кезінде барлық білім алушылардың және бірінші кезекте оқуда 
қиындықтары немесе физикалық ауытқулары бар білім алушылардың бірегей 
қажеттілігі ескеріледі. Білім алушылардың оқуға деген жауапкершілікпен 
қарауын және білім мен дағдыға ие болу үшін технологияларды қолдану ниетін 
дамыту қажет. Сондықтан мектеп әрбір білім алушының қажеттіліктеріне 
бейімдеуге болатын арнайы мүмкіндіктер технологиясын ұсынуы тиіс. 
Қазіргі заманғы технологияларды пайдаланып оқыту кезінде білім 
алушыларға бірдей мүмкіндіктер беруге көмектесетін арнайы мүмкіндіктер мен 
технологиялар туралы ақпаратты Microsoft корпорациясы әзірледі. Арнайы 
мүмкіндіктерді қолдау ерекше қажеттіліктері бар білім алушыларға көп ақпарат 
алуға, ДК жұмысын жеңілдетуге мүмкіндік береді. Ыңғайлылық пен қауіпсіздік 
деңгейін арттыру баланы оқытуды неғұрлым тиімді етеді. Осылайша, осы 
функцияларды қолдану қоғамның барлық мүшелеріне тең мүмкіндіктерді 
қамтамасыз етудің тағы бір тәсілі болып табылады 
Арнайы мүмкіндіктер технологиясы үш құрамдас бөліктен тұрады. 
Бағдарламалық жасақтамаға енгізілген және пайдаланушының көру, есту, 
қозғалыс, сөйлеу және білім беру қажеттіліктеріне сәйкес өнімді баптауға 
мүмкіндік беретін 

жүктеу/скачать 2,41 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: