Методика определения объемов
жүктеу/скачать 81,73 Kb.
|
Методика 147 каз
| 4-параграф. Биоалуандық
26. Қоғамды қоршаған ортаның жағдайы және оны қорғау туралы ақпараттандыру үшін оның ішінде биоалуандықты сақтау бөлігінде келесі негізгі көрсеткіштерді зерттейді: 1) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар; 2) ормандар және өзге де орман көмкерген жерлер; 3) жоғалып кету қаупі бар түрлер және қорғалатын түрлер; 4) жекелеген түрлер санының өзгеру үрдістері және таралуы. 27. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар көрсеткіші экожүйенің деградациясына әсер етуін және елдегі биоалуандықтың жоғалуын бағалауға мүмкіндік береді. Ол биоалуандықты мәдени мұраны, ғылыми зерттеулерді (осы аудандарда өтетін процестердің фондық мониторингін қоса алғанда), демалысты қорғаудың, табиғи ресурстардың және қоршаған ортаның басқа да бағалы компоненттерін сақтауға тиімді аудандарды тиісінше пайдаланбаудан дәрежесін қорғайтын дәрежесін сипаттайды. Осы көрсеткіш ұлттық заңнамаға сәйкес қорғалатын жер учаскелерін, су бетін және оның үстіндегі ауа кеңістігін сипаттайды. Ол елдегі ерекше қорғалатын және оның елдің жалпы аумағындағы үлесін қамтиды. Қосымша осы көрсеткіш Табиғатты қорғаудың халықаралық одағының (бұдан
28. Орман және өзге де орман көмкерген жерлердің көрсеткіші орман жағдайын немесе елдегі орман көмкерген жерлерді бағалауды қамтамасыз етеді, оларды экологиялық мақсатта пайдалану үрдісін көрсетеді. Осы көрсеткіш орман ресурстарын сандық және сапалық бағалауға мүмкіндік береді және ол орман және өзге де орман көмкерген жерлер арасындағы маңызды айырмашылықты жасыруы мүмкін орташа шаманы білдіреді, ормандардың және өзге де орман көмкерген жерлер алаңын, оның ел аумағына қатынасын, сонымен қатар орман және өзге де орман көмкерген жерлердің түрлі санаттарының пайыздық үлесін көрсетеді. Көрсеткіш гектармен өлшенеді. Ормандардың жекелеген санаттарының шағын алаңдарында өлшем бірлігі км2 болып табылады. Көрсеткіштер ормандарды мемлекеттік есепке алуды жүргізу, аумақтарды тексеру, ормандарды кадастрлық тексеру, қашықтықтан зондылау әдістерін пайдаланумен немесе барлық әдістердің үйлесуі арқылы қалыптастырылады. Мұндай бағалау бес жылда бір рет өткізіледі. 29. Жойылып кету қаупі бар түрлердің және қорғалатын түрлердің көрсеткіші жоғалып кету қаупі бар түрлердің мөлшері және саны тұрғысынан алғанда биоалуандықтың жағдайын бағалауға мүмкіндік береді, ұлттық және жаһандық биоалуандықты сақтау бойынша елдегі қабылданатын іс-шараларының тиімділігін айғақтайды. Осы көрсеткіш ұлттық және жаһандық деңгейлерде жоғалып кету қаупі бар, сондай-ақ елде қорғауда болатын түрлік топтары бойынша түрлерінің санын және популяциясының санын сипаттайды. Өлшем бірлігі ретінде бірліктердегі түрлердің саны және ересек дарақтардың саны, трендтер үшін пайыздық көрсеткіш пайдаланылады. Деректерді жинау негізі ретінде жоғалып кету қаупі бар түрлердің және жаһандық деңгейде жоғалып кету қаупі бар түрлер үшін әзірленген қорғалатын түрлердің тізбесі болып табылады. Жоғалып кету қаупі бар түрлердің саны және қорғалатын түрлер саны сәйкес келмейді, себебі қорғалатын түрлерге сирек кездесетін түрлер және тиісті көпжақты табиғи қорғалатын келісімдер шегінде қорғалатын түрлер немесе олардың ТҚХО «Қызыл тізімінде» бар болуы себебінен жоғалып кету қаупі бар жануарлар мен өсімдіктер кіреді. Түрлердің саны түрлердің топтары бойынша есептеледі (жан-жануарлар: омыртқасыздар, тұщы су балықтары, рептилиялар, қосмекенділер, құстар және сүтқоректілер; түтікше өсімдіктер; балдырлар; қыналар және саңырау құлақтар). Әрбір түрлік топ бойынша бағалау бес жылда бір рет жүргізіледі. 30. Жекелеген түрлердің таралуы және санының өзгеру үрдісінің көрсеткіші жекелеген түрлердің популяциясының жағдайын бағалауға, биоалуандықты сақтау үшін қолданылып жатқан шаралардың тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Осы көрсеткіш маңызды ресурстық мәні бар және биоалуандық («жекелеген түрлер») тұрғысынан маңызды рөл атқаратын түрлік топтарға жататын фауна және флора өкілдері популяциясының жағдайын сипаттайды. Көрсеткіш белгілі бір аудан аумағындағы жекелеген түрлердің санындағы өзгерістерді көрсетеді (ел, өңір немесе арнайы бөлінген аудан). Ересек дарақтар санымен немесе осы нақты аудандағы көптігінің өзге де тиісті көрсеткішімен өлшенеді. Мониторинг бағдарламасын әзірлеу кезінде мынадай «жекелеген түрлер» қарастырылады: Негізгі түрлер: таксондар, оның экожүйеге немесе қоғамға зерттелген әсері олардың көптігіне қатынасы бойынша пропорционалды емес болып табылады. Осы түрлерді жоғалту осы экожүйедегі басқа түрлер популяцияларының шамасына біршама жағымсыз әсерін тигізеді және басқа түрлерді жоғалтуға әкеп соғуы мүмкін («каскадтық әсер»). Халықаралық маңыздылыққа ие түрлер: елдегі популяциясы олардың жаһандық немесе еуропалық масштабтағы санында айтарлықтай үлесті құрайды. Маңызды түрлерге: жалпы елдегі азаматтар үшін немесе оның өңірлері үшін ауыспайтын құндылықты (мәдени-тарихи) білдіретін таксондар жатады. Сан тренділері көбінесе циклдік ауытқулар жиынтығы бойынша анықталады. Олар тіршілік ету жағдайының, биологиялық ресурстарды қорғау және тиімді пайдаланудың жиынтығын көрсетеді. Әр түр үшін көрсеткіш бөлек есептеледі. Бақылаудың аумақтық бірліктеріндегі абсолюттік немесе салыстырмалы саны ғана бар (әкімшілік аумақтық бірліктерде немесе жеке қорықтар және ұлттық саябақтардағы) түрлер үшін әр аумақтық бірлік үшін есептеуді бастау нүктесі болып мониторинг енгізілген жылғы санды бағалау болып табылады. Түрлері бойынша жабайы аңдар мен құстардың саны туралы деректер жыл сайынғы әкімшілік деректер негізінде қадағаланады және қалыптастырылады. жүктеу/скачать 81,73 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|