МОДУЛЬ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (МЕТАБОЛИЗМ) ЖӘНЕ ГОМЕОСТАЗ.
1 БӨЛІМ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (НОРМА) БОЙЫНША СОӨЖ – ге АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА, ПЕДИАТРИЯ МЕКТЕБІНІҢ
2 КУРС СТУДЕНТТЕРІ ҮШІН
№1 тақырып: Ас қорыту жүйесінің физиологиясы. Асқазан-ішек жолының түрлі бөлімдеріндегі астың қорытылуы (ас қорыту конвейері). Сіңірілу үрдісі: ауызда, асқазанда, аш ішекте, тоқ ішекте. Сіңірілу механизмдері. Түрлі қоректік заттардың сіңірілу үрдісі (көмірсу, нәруыз, май, су және тұздар). Асқазан-ішек жолының моторикасы. Бауырдың көп қызметті рөлі. Балалардағы ерекшеліктері.
ХАТТАМА ТОЛТЫРУ:
1Тапсырма. Кестені толтырыңыз «АІЖ-ның ас қорыту сөлдерінің құрамы мен қасиеттері»
Ас қорыту сөлерінің түрлері
|
Саны
|
рН
|
Органикалық заттар/ Ферменттер
|
Ферменттердің әсері
|
Бейорганикалық заттар
|
Сілекей
|
1-1,2
|
5,8-7,4
|
альфа-амилаза, мальтаза, муцин, лизоцим. Белоктар глобулиндер, амин қышқылдары.
Несеп қышқылы, мочевина, креатинин
Ферменттер – протеазалар, пептидер,
липаза,нуклеаза, сілтілік және қышқылдық
фосфотазалар және т.б.
|
декстран –полисахаридтерді
дисахаридтерге дейін ыдыратады. ұзақ шайнағанда активтеліп,
дисахаридтарді моносахаридтерге дейін
ыдыратады.
Муцин шайналып ұсатылған ас кесегін жұмсартып шырышпен қоршап, өңншті зақымданудан қорғайды.
|
Калий, натрий, кальций,
магний иондары.
2.Фосфаттар, хлоридтер,
сульфаттар,
бикарбонаттар.
3.Родондық қосылыстар.
4.Йодид, бромид, фторид,
микроэлементтер: темір,
никель, литий
|
Асқазан сөлі
|
2-2,5
|
0,9-1,5
|
пепсин А
-гастриксин (пепсин
С)
-пепсин В (парапепсин
немесе желатиназа)
- реннин (пепсин Д
немесе химозин)
- қарын липазасы
Органикалық заттар
2.Лизоцим (мурамидаза)
3. Кастла факторы–
гастромукопротеид (муцин)
|
Дәнекер ұлпа белоктарын
ыдыратады
Са++ иондарының қатысымен
сүт казеиногенін казеинге
айналдырады
Эмульсияланған майларды
(сүт май) глицерин мен май
қышқлдарына ыдыратады
Антибактериалық әсер
1. Қарынның кілегей қабатын
механикалық және химиялық
(HCl әсері) әсерлерден қорғайды.
2. В12 витамині сіңу үшін қажет
|
Хлоридтер,
сульфаттар,
фосфаттар,
бикарбонаттар:
натридің,
калидің,
кальцидің,
магнидің.
|
12 – елі ішек
|
2-3 л
|
7,5-8,5
|
құрамында пепсин ферменті бар. Ондағы пепсин химусқа сіңген қарын сөлі пепсинімен бірлесіп, ішекте біраз уақыт белоктарды Ыдыратуы мүмкін. Реакциясы сілтілі үйқы безі сөлі мен мол мөлшерде өт келіп қүйылысымен пепсиндердің әсері тоқтайды.
Ас қорытуда он екі елі ішек сөлінің айтарлықтай Іиәні жоқ, бірақ науқастанған жағдайда, әсіресе қарын селінде тұз қышқы-лы көбейіп кетсе, пепсиндердің әсері күшейіп, ұйқы безі фермент-терін ыдыратуы, .мұның салдарынан ішекте ас қорытылуы на-шарлап кетуі мүмкін.
|
12-елі ішектегі қоректік заттардың гидролизі ұйқы безі,
ішек сөлдерінде болатын ферменттер мен өттің әсерінен
жүреді.
|
Он екі елі ішек, ұлтабар жіңішке ішектің ең қысқа бөлігі, асқазанның пилорик бөлігінен басталып, ащы ішекпен жалғасады. Оның құрамына органикалық емес заттар кіреді:
хлоридтер, натрий, калий, кальций гидрокарбонаты және
фосфаты
|
Ұйқы безі сөлі
|
1,5-2
|
7,8-8,4
|
Протеазалар липаза гидролитикалық ферменттер
|
белоктарды ыдыратады - Трипсиноген ішек энтерокиназа трипсин - Химотрипсиноген трипсин химотрипсин - Карбоксипептидаза (А,В) - Эластаза - РибонуклеазаСа++ тұздарының қатысымен эмульсияланған майларды ыдыратадыкөмірсуларды дижәне моносахаридтерге дейін гидролиздейді. - -амилаза - мальтаза - лактаза
|
Катиондар: Na+ , Ca 2+, K+ , Mg2+ Аниондар: Cl - , HCO3 - , HPO4
|
Өт
|
500-1500
|
өт қабынан шыққан өт – 6,0-7,0 бауырдан шыққан өт – 7,3-8,0
|
1. Өт пигменттері: билирубин, биливердин 2. Өт қышқылдары және олардың тұздары: таурохол – 20%, гликохол – 80% 3. Холестерин. 4. Муцин. 5. Май қышқылдары, липидтер.
|
Өттің түсі ішіндегі пигменттерге байланысты ферменттер ас қортуға онша қатыспайды
|
Na+ , Fe2+, Mg2+ , K+,Ca2+, аниондар: Cl- , HCO3 -
|
Ішек сөлі
(аш ішек)
|
1000 мл
|
5,05-7,07
|
қоректік заттардың гидролизін аяқтайтын 20-дан астам ферменті бар. 1. Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклдеаза. 2. Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте. 3. Липаза, фосфолипаза, фосфатаза. 4. Муцин.
|
Бірнеше пептидаза, соның ішінде:
энтеропептидаза - белсенді емес трипсиногенді белсенді трипсинге айналдырады;
аланинаминопептидаза - асқазан және ұйқы безі протеазаларының әсерінен кейін белоктардан түзілген пептидтерді ыдыратады.
Дисахаридтерді моносахаридтерге дейін ыдырататын ферменттер:
сахараза сахарозаны глюкоза мен фруктозаға дейін ыдыратады;
мальтаза мальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады;
изомалтаза мальтозаны және изомальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады;
лактаза лактозаны глюкоза мен галактозаға дейін ыдыратады.
Ішек липазы триглицеридтерді глицерин мен май қышқылдарына дейін ыдыратады.
Эрепсин, ақуыздарды ыдырататын фермент.
|
Бейорганикалық заттар: 1% минералдық тұздар К+
, Na+
, Ca2+
, хлоридтер,
Бикарбонаттар
|
Ішек сөлі
(тоқ ішек)
|
270-1 550 мл
|
6,1-7,31
|
қоректік заттардың гидролизін аяқтайтын 20-дан астам ферменті бар. 1. Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклдеаза. 2. Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте. 3. Липаза, фосфолипаза, фосфатаза. 4. Муцин.
|
Бірнеше пептидаза, соның ішінде:
энтеропептидаза - белсенді емес трипсиногенді белсенді трипсинге айналдырады;
аланинаминопептидаза - асқазан және ұйқы безі протеазаларының әсерінен кейін белоктардан түзілген пептидтерді ыдыратады.
Дисахаридтерді моносахаридтерге дейін ыдырататын ферменттер:
сахараза сахарозаны глюкоза мен фруктозаға дейін ыдыратады;
мальтаза мальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады;
изомалтаза мальтозаны және изомальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады;
лактаза лактозаны глюкоза мен галактозаға дейін ыдыратады.
Ішек липазы триглицеридтерді глицерин мен май қышқылдарына дейін ыдыратады.
Эрепсин, ақуыздарды ыдырататын фермент.
|
Бейорганикалық заттар: 1% минералдық тұздар К+
, Na+
, Ca2+
, хлоридтер,
Бикарбонаттар
|
Достарыңызбен бөлісу: |
