Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.70-сурет. Фугу балығы, Fugu rubripes
| 4.70-сурет
). Fugu геномында интрондар мен белок кодтамайтын басқа аудандардың көптеп қайталанатын аудандары болмайды (осы қайталмалы аудандар зерттелген омы- ртқалылар геномдарының көп бөлігін құрайды). Осыған қарамастан, Fugu интрондары- ның экзондар арасында орналасуы сүтқоректілер геномына ұқсас болады ( 4.71-сурет ). Қазіргі таңда біз осыған дейінгі құпия болған жағдайдың негізін аштық: барлық омыртқалылар ДНҚ-лары созылмалы жоғалу және қосылу про- цесіне шалдыққандықтан, олардың геномының көлемі осы екі процестің тепе-теңдігіне тәуелді болды. Мысалы, Fugu-ға әкелген ататектерде ДНҚ-ның қосылу процесі баяу жүрді. Ұзақ уақыт бойы осы процестің нәтижесінде балық геномын- да керексіз тізбектерден «тазалану» процесі орын алды. Осыдан кейін керексіз тізбектерден тазар- тылған және тазалық селекциясынан аман қалған 4.70-сурет. Фугу балығы, Fugu rubripes (Byrappa Venkatesh рұқсатымен қолда- нылды). 276 4-тарау. ДНҚ, хромосомалар мен геномдар компактты геном қалыптасты. Сондықтан, геномы 400 миллион нуклеотидтер жұбынан тұратын Fugu геномы геномдық зерттеу жұмыстары үшін өте маңызды объект болып табылады. Біз кейбір көне геномдық тізбектерді анықтай аламыз Көне организмдердің геномдарын анықтауға болады, бірақ олардың көпшілігі нақты анықталына алмайды. ДНҚ, басқа органикалық молекулаларға қарағанда, өте тұрақты, бірақ тұрақтылығы мінсіз емес және оның, тіпті, ең қолайлы жағдайлардағы ыдырау деңгейін ескере отырып, біз жасы миллион жылдан асатын тасқа айналған орга- низмдердің ДНҚ тізбектерін нақты анықтай алмаймыз. Мысалы, семсерқұйрық сияқты заманауи организмдер өзінің 200 миллион жыл бұрын тіршілік еткен ататектеріне өте ұқсас болғанымен, оның геномы 200 миллион жыл бойы өзгерістерге ұшырап келді. Селекция, семсерқұйрықтың морфологиялық тұрақтылығын сақтау мақсатында, оның геномындағы маңызды функционалдық қасиеттерді сақтаған шығар. Дегенмен, қазіргі таңдағы әртүрлі организмдерді салыстырулар тазартқыш селекциясының нысанасы болатын геном бөлігінің өте кішкентай екенін көрсетеді. Қазіргі таңда аса көне емес материалдардан ДНҚ-ны бөліп алып, оны талдауға бар- лық мүмкіндіктер бар. Жақында, заманауи әдістердің көмегімен, жасы 100000 жылдан асатын көне сүйек бөлшектерінен бөліп алынған ДНҚ-ның тізбегін анықтау мүмкін- шілігі пайда болды. Осы көне ДНҚ мінсіз күйде сақталмаса да, неандерталдықтардың геномы ДНҚ-ның миллиондаған қысқа фрагменттерінен құрастырылғанын, ал біздің ататектеріміздің олармен Еуропада будандасқанын және қазіргі заманғы адамдардың олардан спецификалық гендерді қабылдағаны анықталды ( 4.72-сурет ). Адамдар мен неандерталдықтар ДНҚ-ларының салыстырмалы талдануы негізінде біздің ататек- теріміздің, шамамен, 270000-440000 жылдар аралығында ажырағаны көрсетілді. Ал одан да көне ататектердің геномдарын анықтау қалай іске асырылады? Генети- калық тұрғыдан жақын болатын организмдер үшін бұл қиын емес: адам мен шимпанзе тізбектерін біз горилламен салыстырамыз да, ортақ ататектен қабылданған гендерді анықтаймыз. Ал, көптеген организмдердің ортақ ататегін анықтау мақсатында біз көп- теген организмдер тізбектерін кездейсоқ түрде салыстыра отырып, көне тізбектердегі ақпаратты ала аламыз. жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|