(7-метил-Г)-ф-ф-ф(2-01-метил-Х)-ф-(2-01-метил-У)-ф- Бірінші нуклеотид үнемі 7-метилгуанилат, ол келесі нуклеотидтермен пирофосфаттық байланыс арқылы байланысады. Келесі нуклеотидтер рибозаның 2 орны бойынша метилденген болып келеді. А-РНҚ мұндай құрылымы оның 5' ұшын экзонуклеаза әсерлерінен қорғайды.
ә) қалпақшадан кейін 5'-трансляцияланбайтын учаске орналасқан –ол бірнеше ондаған нуклеотидтер бірізділігінен тұрады. Ол р-РНҚ-ның кіші бөлшегіндегі бір бөлімге комплимент арлы болып келеді және а-РНҚ-ның рибосомамен алғашқы байланысуын қамтамасыз етеді, бірақ өзі трансляцияланбайды.
б) инициаторлық кодон – ол барлық а-РНҚ-ларда бірдей – АУГ және метионоин амин қышқылын анықтайды (код-инициатор)
в) а-РНҚ-ның негізгі бөлімі- мағыналы-кодтаушы (трансляцияланатын) учаске, яғни полипетид тізбегі туралы ақпарат жазылған учаске, орналасқан. Эукариоттардың пісіп жетілген а-РНҚ-лары - моноцистронды, прокариотты а-РНҚ-лары – полицистронды болып келеді.
Г) а-РНҚ кодтаушы бөлігінен кейін 3'-трансляцияланбайтын учаскеорналасқан, оның ұзындығы 5'-трансляцияланбайтын учаскеден әлдейқайда ұзын.
Е) барлық пісіп-жетілген эукариоттар а-РНҚ-сының 3' ұшында 150-200 нуклеотидтерден құралған поли (А) фрагмент орналасқан. 3трансляциланбайтын және поли (А) фрагмент а-РНҚ молекулаларының тіршілік ету ұзаұтығын реттейді, себебі, а-РНҚ молекуларларының бұзылуы 3' ұшынан біртіндеп нуклеотидтердің үзіліп қалуы арқылы жүзеге асады.
а-РНҚ нуклеотидтерінің жалпы саны бірнеше мыңға жуық, оның ішінде кодтаушы учаскесіне тек 60-70 нуклеотидтер ғана тиесілі болады. Жасушада а-РНҚ-лар барлық уақытта ақуыздармен байланысып информосомалапр деп аталатын кешен пайда етеді.
23. т-РНҚ құрылысының ерекшеліктері. Біріншілік, екіншілік, үшіншілік құрылымдары,т-РНҚ-ның лигандпен әрекеттесуі Т-РНҚ-лпрдыңт жадпы саны 40-50-ге жуық, яғни әрбір аминқышқылында 5-6-ға дейін т-РНҚ болады, оларды т-РНҚ-ала, т-РНҚфен, т-РНҚ-лей деп бейнелейді, ал инициаторлық т-РНҚ –т-РНҚ-имет.
Т-РНҚ молекуласы үлкен болмайды, онда 100 шақты нуклеотидтер кездеседі, олардың 13-15%-ын минорлық (модификацияланған) нуклеотидтер алып жатады. ОЛарға: гидроуридин (гУ) және псевдоуридин (пУ), инозин(И), метилинозин (Ми), метилгуанозин (мГ), диметилгуанозин (м2Г), диметилуридин (м2-У) жатады.
Бұл құрылымда 4-қостізбекті және 5 даратізбекті учаскелер орналасқан. Минорлық нуклеотидтер комплиментарлық байланысуға қабілетсіз болғандықтан, олар тек біртізбекті локустарда ғана кездеседі.
Т-РНҚ келесі бір ерекшелігі – 3' ұшында 4 нуклеотидитен тұратын акцепторлық бұтақшасының болуы. Оның ең соңғы нуклеотиді – аденинмен тиесілі асминқышқылы коваленттіт байланысады. Олардың тағы бір маңызды ерекшелігі- акцепторлық бұтақшасына қарама-қарсы жақта орналасқан 7 нуклеотидтен тұратын антикодондық имектің болуы. Оның үшеуі антикодон қызметін атқарады.
Т-РНҚ үшінші реттік құрылымы тұрақты болады. Олар ақуыз синтезделетін кешенге аминқышқылдарын тасымалдап жеткізіп отырады.
Антикодон – үш нуклеотидтен құралған тасымалдаушы РНҚ бір бөлігі, 3 негізден тұратын топ – РНҚ комплимент арлы кодон т-РНҚ молкуласында бекітілген.
