М.Өтемісов атындағы Батыс
жүктеу/скачать 1,16 Mb.
|
| Бақылау сұрақтары:
1. Жалаңаш тұқымдылардың ерекшелігі неде? 2. Саговниктердің маңызы неде? 3. Саговниктердің таралуы №7,8 дәріс. Тақырыбы: Жабық тұқымдылар бөлімі Жабық тұқымдылардың құрылысы, көбеюі, классификациясы. Түрлерінің саны 250 мыңнан 300 мыңға дейін барады. Бұл жер бетіндегі қазіргі кезде қалыптасқан жағдайға ең жақсы бейімделген, барлық құрлықтардың өсімдіктер жабынында ерекше басым болып келетін өсімдіктер. Құрылысы. Спорофиттерінің өмірлік формасы — ағаштар, лианалар, бұталар, шөптесін өсімдіктер (бір-, екі,- және көпжылдык). Көбеюі. Спорофитге гүлдер пайда болады, ал оларда микро- және мегаспоралар жетіледі. Споралары спорангилерінің ішінде өсіп гаметофиттерге айналады. Аталық гаметофит - тозаң, екі клеткадан, ал аналық, гаметофит - ұрық қабы, сегіз клеткадан тұрады. Жыныстық процестің нәтижесінде тұқымбүрінен дән, ал гүл түйінінен (жатыннан) және гүлдің басқада бөліктерінен жеміс пайда болады. Гүлдің шығу тегі. Жабық тұқымды өсімдіктерде гүлдің пайда болуының үш түрлі теориясы белгілі. Олардың ішіндегі ең белгілілерінің бірі. Р.Веттштейннің псевдант (гректің Pseudos- жалған, anthos – гүл) теориясы. Бірақ бұл теорияны қазіргі кезде тек тарихи тұрғыдан ғана маңызы бар деп айтуға болады. Стробилярлық теория. Стробилярлық (rpeк. strobilos - қарағайдың, немесе шыршаның бүршіктері - шишки ), немесе эванттық (грек, eu - жақсы, толық және anthos - гүл; басқаша айтқанда толық жетілген гүл деген мағана береді) теория, гүлдің пайда болуы және оның маңызы жөніндегі белгілі гипотезаның бірі. Н. Арбер және Д.Паркиннің бұл гапотезасының тууына 1907 жылы мезазойлық қосжынысты "гүлдері" - стробилдері бар aшық тұқымдылардың ерекше бір тобының (беннетиттердің) табылуы себеп болды. Сырт кескінімен, тік бұтақталмаған діндерімен және қауырсынды жапырақтарымен беннетиттер пальмаға, оданда көбірек қазіргі кезде өсетін ашық тұқымдылар - саговниктерге ұқсас болған. Алайда саговниктердің стробилдері дара жынысты. Мөлшері әртүрлі болып келетін беннетиттердің стробилдерінің жақсы жетілген конус тәрізді өсі болады, оған әртүрлі жапыраққа ұқсас органдары орналасады. Төменнен жоғары қарай жабындық жапырақшалары "гүлсерігі", микроспорофилдері және «аналығы» (гинецей) орналасады. Микроспорофилдері көп жағдайда қауырсынды, кейбір папоротниктерің спорофилдеріне, мысалы, түйеқұсқанаты (страусоперо) өсімдігіне ұқсас болады. Микроспорангилері бірігіп, біршама күрделірек құрылым - микросинангий түзеді. "Аналығы" (гинецей) тек микроспорофилдері түсіп қалған (протерандрия) стробилдерінде ғана байқалады. Тұқымбүрі аяқщаның ұшында орналасады және интегументтері болады. Екі тұқымжарнағы бар ұрығы жақсы сақталған болады. Шамасы эндоспермі болмаған, ол ашық тұқымдыларда мүлдем кездеспейтін құбылыс. Тұқымбүрі жыныстық белгісі жоқ (стерильный), жоғарғы жағы жалпайған ерекше қабыршақтармен қоршалған болады. №9,10 дәріс жүктеу/скачать 1,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|