ociMeH
киылысу
нуктелершщ координаттарын табындар.
в) ордината
ociMeH
в) абсцисса
ociMeH
жоне осы тузулермен жасалган ушбурыштын ауданын
табындар.
Нускд С1
Нускд С2
1 Мына нуктелер аркылы ететш тузудщ тендеуш
жазындар, мундагы:
А(-3:5). В(6;2)
А(-3;4), В(6;-2)
2
Тузулер мына тендеулермен бершген
Зх + 4у — 5 * 0, у + 1 = 0,
4х - Зу + 11 = 0, х - 1 = 0,
Зх - 4у - 13 - 0
4х + Зу + 5 * 0
Нускд А1
Нускд А2
^9
а) Осы тузулерд1 6ip коорди н атты к ж уйеге салы цдар.
б) Осы тузул ердщ координаттар о а м е н к и ы лы су
нукте'лерГнщ координаттары н табы ндар.
в) Осы тузулерм ен ж асалган уш буры ш ты н ауданы н
табындар.
Б - 1 Координаттар т э с ш
Нускд А1
Нускд А2
Н уктелер! берш ген
А (0;-3), В(-1;0), С(5;2)
А (-1;0), В(0:3), С(6;1)
1 а) АВ векторынын узы нды гы н ж оне координатасы н
табындар.
б) АВ векторын i жоне j координатты к векторлары на
ж ж тендер.
2 а) Центр1 А н у к теа н д е ж оне радиусы АВ болаты н
ш енбердщ тендеуш жазындар.
б) Осы шенберге мына н у к те
raicT i
бола ма?
D (6;- l)
D (5;-2)
3 АВ Ty3yiHiH тендеу1н ж азындар.
4 а) АВ жоне C D векторлары ны н к о лл и н еар
болаты ны н долелдендер.
б) ABCD тертбурыш болаты ны н долелдендер.
Нускд В1
Нускд В2
Н уктелер1 берш ген
А (0;-3), В(-1;0), С(5;2),
А (-1;0), В(0;3), С(6;1),
D (0;-4)
D (-2;0)
1 а) а = AB + 3A D - СА векторы ны н узы нды гы н
жоне координатасы н табындар.
б)
к
векторын i жоне j координатты к векторлары на
ж ж тендер.
50
2 а) Диаметр! АВ болатын шенбердщ тендеуш жазындар.
б) С жоне D нуктелер! мен шенбердщ езара орналасуын
аныктандар.
3
BD тузуш щ тендеуш
3
АС тузушщ тецдеуш
жазындар-
жазындар.
4 ABCD шаршы болатынын долелдендер.
Нуска С1
Нускд С2
Нуктелер! бершген
А(2;3), В(-2;0), С(2;-3)
А(-2;3), В(2;0), С(-2;-3)
1 ВО (О — координаттар басы) векторын АВ жэне
СВ координаттык векторларына жжтецдер.
2* ABC ушбурышына сырттай сызылган шенбердщ
тецдеуш жазындар.
3 ABC ушбурышыныц CD медианасы жататын тузудщ
тендеу1н жазындар.
4 Шаршыныц
eKi Te6eci
А жэне С нуктелер^нде жатыр.
Осы шаршынын баска eKi тебесшщ координаттарын
табындар.
0 -5 Бурыштыц синусы, косинусы, тангенс!
Нускд А1
Нускд А2
1 sin а-ны табындар, егер
I
3
c o sa = -
cosa— _
2 А бурышын салындар, егер
3
А 5
cos
A = 5
° 1 2
51
3 0 рнект1 ыкшамда:
а) (1 - co sa)(l +. cosa);
а) (1 - sina)(l + sina);
б) ; 1 + sin2a - cos2a ;
б) 1 + cos2a - cos2a ;
в) (tgacosa)2 - 1
[ s in a | _ i
I
tga
J
Нускд B1
Нускд B2
1 cos a -ны табыцдар, erep
24
40
sina=
sm a=
25
41
2 А бурышын салындар, erep
cosA = - ^
cosA = - 5
5
,
1 2
.
3 0рнект1 ыкшамда:
а) (cosa+sina)(cosa-sina)+
a) (sina-cosa)(sina+cosa)+
2sin2a;
2cos2a;
_v cosJa - l
c o s a s in a .
б )
;
6)
. <
cosasina
sin‘ a -1
в) sinacosatga+cos2a
в) tg2acos2a+ cos2a
Нускд Cl
Нускд C2
1 tg a -ны табыцдар, erep
24
5
sina=
cosa=
25
12
2 А бурышын салындар, erep
sinA—
sinA— ^
5
12,
52
3 epHeKTi ыкшамда:
a) 2sinJa + cos4a - sin4a;
a) 2cos2a + sin4a - cos4a;
6)
cos a - s i n a
c o s a -s in a
- cosasina;
6)
cos asm a
cos a + sin a
+ cosasin a;
в)
,
- c o s ' a - t g a
cos'
a
B)
,
- t g ' a - s i n ' a
cos a
0 -6 Ушбурыштын ауданы туралы теорема.
Синустар теоремасы
Нускд А1
1
ABC
ушбурышында
АВ=6.3
см,
АС=8
см,
ZA=60°. Осы ушбурыштын
ауданын табындар.
2
Ушбурыштын
exi
кабыргасы 7 см жоне
98
см-ге
тен,
ал
олардын
улкешне
карсы
жаткан
бурышы
45°-ка
тен.
Ушбурыштын
калган
бурыштарын табындар.
3 Ушбурыштын кабыргасы
18 см, ал сырттай сызылган
шенбердщ радиусы 6 3 см.
Бершген кабыргага карсы
жаткан бурышты табындар.
Есептщ неше uieiuiMi бар?
Нускд В1
1 Ушбурыштын ек! кабыр
гасы 17 см жоне 8 см-ге
тен, ал олардын арасында-
Нускд А2
1
ABC
ушбурышында
ВС=11 2
см, АС=8 см,
ZC=45°. Осы ушбурыштын
ауданын табындар.
2
Ушбурыштын
ею
кабыргасы 6 см жэне 4 3
см-ге
тен,
ал
олардын
улкешне
карсы
жаткан
бурышы
60°-ка
тен.
Ушбурыштын
калган
бурыштарын
табынаар.
3
Шенбердщ диаметр! 12
см,
ал iurreft сызылган
ушбурыштын
кабыргасы
6 .2 см. Бершген кабыргага
карсы
жаткан
бурышты
табындар.
Есептщ
неше
uieiuiMi
бар?
Нускд В2
1 Ушбурыштын ею кабыр
гасы 20 см жоне 14 см-ге
тен, ал олардын арасын-
55
дапл бурышытын косинусы
15 -ке тен. Ушбурыштын
17
ауданын табындар.
2 Ушбурыштын кабырга-
сы 5 .6 см-ге тен, ал оган
ipreflec жаткан бурыштар
15° жоне 45°. Ушбурыштын
орташа
кабыргасын
табындар.
3 Сыртгай сызылган шен
бердщ радиусы ушбурыш
тын кабыргасына тен жэне
e K iH iu i
кабыргасынан
.2
есе артык. Ушбурыштын
бурыштарын
табындар.
Есептщ неше
iu e iu iM i
бар?
Нускд С 1
1 Ушбурыштын eKi кабыр
гасы 7 .3 см жэне 12 см-ге
тен, ал олардын биссектри
салары
yiuiHiui
кабырга-
сында . 30° бурыш жасап
киылысады. Ушбурыштын
ауданын табындар.
2
Ушбурыштын
eKi
бурышы 30° жоне 135°, ал
оларга
карсы
жаткан
кабыргалардыц айырмасы
s( .2 - 1)
см-ге тен.
Осы
кдбыргзларды, табындар.
3 ABC ушбурышында BD
медианасы журпз1лТен.
дагы бурыш ытын косинусы
-
-ке тен. Ушбурыштын
ауданын табындар.
2
Ушбурыштын
ен кшп
кабыргасы 7 2 см-ге тен,
ал
ушбурыштын
eKi
бурышы
105° жоне
45°.
У шбурыштын
орташа
кабыргасын табындар.
3 Ушбурыштын eKi кабыр
гасы жоне сырттай сызыл
ган шенбердщ радиусынын
катынастары
.3: .2:1
катынасындай. Ушбурыш
тын бурыштарын табындар.
Есептщ неше
iu e iu iM i
бар?
Нускд С2
1 Ушбурыштын eKi кабыр
гасы 5 3 см жоне 6 см-ге
тен, ал осы кабыргаларга
T y c ip w r e H
бийспктерй 60°
бурыш жасап киылысады.
Ушбурыштын
ауданын
табындар.
2
Ушбурыштын
eKi
бурышы 45° жоне 120°, ал
оларга
карсы
жаткан
кабыргалардын косындысы
з(.6 + 2) см-ге тен- Осы
кабыргаларды табындар.
3 ABC ушбурышында BD
медианасы
Журпзшген.
54
ZABC—75°.
ZDBC=45°.
DBC ушбурышына сырттай
сызылган
шенбердщ
радиусы 2 см-ге тец. ABD
ушбурышына сырттай сыз
ылган шенбердщ радиусын
табындар.
ZABC=105°, А 0 1 2 2 см.
DBC ушбурышына сырттай
сызылган
шенбердщ
радиусы 2 . 6 см-ге тен.
ABD ушбурышына сырттай
сызылган
шенбердщ
радиусын табыцдар.
0 - 7 Косинустар теоремасы. Ушбурыштарды шешу
Нускд А1
1 Ушбурыштын eKi кабыр
гасы 5 см жоне 6 см-ге тен,
ал
олардын
арасындагы
бурышы 120°. Ушбурыш
тын
yuHHiui
кабыргасын
табындар.
2
Параллелограммнын
бурышы 45°-ка тен, ал
онын кабыргалары 7 2 см
жоне 17 см. Параллело
граммнын
ауданы
мен
улкен
диагоналын
табындар.
3 Егер ВС=10 3 см, АВ=20
см, ZB=30° болса, онда ABC
ушбурышын шешщдер.
Нускд А2
1 Ушбурыштын eKi кабыр
гасы S см жоне 21 см-ге
тен, ал олардын арасында
гы бурышы 60°. Ушбурыш
тын yiuimui кабыргасын
табындар.
2
Параллелограммнын
бурышы 150°-ка тен, ал
онын кабыргалары 11 см
жоне 3.3 см. Параллело
граммнын ауданы мен кнш
диагоналын табындар.
3 Егер ВС= 4 .2 см, АС=7
см, ZC=45° болса, онда
ABC
ушбурышын
шеинцдер.
Нускд В1
1 Ушбурыштын кабырга
лары 7 см, 37 см жоне 40
см-ге тен. Ушбурыштын
орташа кабыргасына карсы
жатка н
бурышты
табындар.
Нускд В2
1 Ушбурыштын кабырга
лары 7 см. 13 см жоне 15
см-ге тен. Ушбурыштын
орташа кабыргасына карсы
жаткан
бурышты
табындар.
55
2
Парал ле лограммда 120°-
ка тен догал буры ш ы ны н
биссектрисасы
оны н
кабыргасын суш р буры ш ы
нан бастап 15 см ж оне 10
см
к еанд ш ерге
беледг
Параллелограмм ньщ
биссектрисасы мен улкен
диагоналын
табындар.
3
Егер ВС =5 2 см, АС=7
см, ZC=135° болса, онда
ABC
уш буры ш ы н
шеипндер.
Нускд С 1
1
У ш бурыш тын тебесш ен
журпзш ген биссектрисасы,
карсы ж аткан кабырганы
21 см жоне 35 см-ге тен
кеандш ерге
белее.
Ал
калган eKi кабы ргасы ны н
айы рмасы' 16
см -ге
тен
болса, онда уш буры ш ты н
бурыштарын табындар.
2 Егер параллелограм мньщ
диагоналдарыньщ
квадра
ты, оны н кабы ргалары ны н
айырмасынын
толым сы з
квадратына тен болса, онда
параллелограммньщ
бурыштарын табындар.
3
Егер
ВС=25
см,
АС=
см, ZA=45° болса,
о н д а 1' 'ABC
уш буры ш ын
шеипндер.
2 П араллелограмш ш 60°-Ка
тен
cyftip
буры ш ынын
биссектрисасы
онын
кабыргасын догал буры ш ы
нан бастап 25 см жоне 15
см
кеанд ш ерге
беледг
П араллелограммньщ
биссектрисасы
мен
Kiuii
диагоналын
табындар.
3
Егер АС=3 2 см, АВ=2
см, ZA-1500 болса, онда
ABC
уш буры ш ын
шеипндер.
Нускд С2
1 У ш бурыш тын периметр!
30 см-ге тен. У ш бурыш тын
14 см-ге тен кабыргасын
биссетриса
катынасы
3:5
катынасында белее, онда
уш буры ш тын осы кабы рга
сын табындар.
2 Егер параллелограммньщ
диагоналдарыньщ
квадра
ты, онын кабыргаларыны н
косындысыньщ
толымсыз
квадратына тен болса, онда
параллелограммньщ
бурыштарын табындар.
3
Егер ВС=8 3 см, АС=7
см, ZB=30° болса, онда ABC
ушбурышын шеипндер.
56
0 - 8 Векторлардьщ скаляр кобейтщща
Нускд А1
Нускд А2
1 а жэне в векторларыньщ скаляр кебейтснддсш
табындар, мундагы:
а) а = 3, в = 2, z(a,e)= 135®;
а) а =4, в=3, z(a,B)=120°;
б) а{2;-3}, в{-4;2}
б) a{-4;l}, в{3;-1>
2 а жэне в векторларыньщ арасындагы бурыштын
косинусын табындар, мундагы:
а{7;24}, в{7;0}
а{0;-4}, в{20;-15}
3
а + в есептендер, егер
3
а - в есептендер, егер
а = в = 1, z(a,e)= 30° болса.
а' = в = 1, ^(а,в)=45°болса.
4 ВА жэне ВС векторлары перпендикуляр болатынын
долелдендер, мундагы:
А(0;1), В(2;-1), С(4;1)
А(0;1), В(2;3), С(-1;6)
Нускд В1
Нускд В2
1 а жэне в векторларыньщ скаляр кебейтшдкпн
табындар, мундагы:
а) а{- . 7;l} в = 3,
а) а = 2 , в{-2;2 .2},
Да,в)=45";
^(а,в)=300;
б )а з:т-< -2п, в = 2п - ш ,
б) а = р - Зк в = 3к + р, к = 2 ,
m « 3 , п =2
р =1
2
а жэне в векторларыньщ арасындагы бурыштын
косинусын табындар, мундагы:
a s с —
d, в = с + 2d, с: = d = J,
а = с + d , в* с —2d, с = d = I,
z(c,d)=90“;
z(c,d)=90°;
3 2а - в есептендер, егер
3 а - 2в, есептендер, егер
» а |, в =3 3, ^(а,в)=150”
а =4, в = 2, ^(а,в)«=120и
5?
болса.
болса.
4 а жоне в векторлары перпендикуляр болатын,
ш^н’щ М он т табындар, мундагы:
а{ш;-8}, в{4;3}
а{-2;|}, в{9;т}
Нускд С1
Нускд С2
1 а жоне в векторлары ны н скаляр кебейтащйсш
табындар, мундагы: .
а) а = 2т - Зп, в = т + 2п,
а ) а = 2т + 3п, в = т - 2п,
z(m ,n)= 135", т = 4 , n = 1
z(m ,n)= 150°, т = 1 , п =3
б) а(2а - в) = 8 , а = 2
б) (а + 2в)в = 18, в =3
2
а жоне в 6ipniK векторлары ны н арасындагы
бурышты табындар, erep
а - З в
жоне
а -0 ,2 в
0.4а-2в
жоне
З а - в
векторлары перпендикуляр
векторлары перпендикуляр
болса.
болса.
3 в векторына коллинеар болатын, а векторынын
координатасын табындар, мундагы:
.в{1;—
2}, а в = 1 0
в{2;— 1}, а - в = 1 5
4
а{1;4} жоне в{—
3;2} векторлары бершген.
а + Хв векторы в векторына
а + А.в векторы а векторына
перпендикуляр болатын
X-
перпендикуляр болатын
X-
ны ц мон1н табындар.
ны н
монш
табындар.
Б-2. Ушбурыштын, кдбыргалары мен бурыштары-
ньщ арасындагы кдтыстар
Нускд А1
1
П араллелоф ам м ны н
бурышы 120°-ка тен. У лкен
диагоналы 14 см, ал кабыр-
галары нын 6ipi 10 см.
Нускд А2
1
П араллелограмм ны н
бурышы 60°-ка тен. Kiuii
диагоналы 7 см, ал кабыр-
галары ньщ 6ipi 5 см.
58
Параллелограмнын
пери
метр!
мен
ауданын
табындар.
2
Егер ZA=45°, ZB=75°,
А В =2.3
см болса, онда
ABC
ушбурышын
шеипндер.
3
А(0;0), В(2;2), С(5;-1)
нуктелер! бершген. АС - СВ
векторларынын
скаляр
кебейгпнщсш
табындар.
ABC
уш бурышы
TiK
бурышты
ушбурыш
болатынын долелдендер.
Нускд В1
1
Параллелограммньщ
бурышы
120°-ка
тен,
кабыргаларынын катынасы
5:8
катынасындай,
Kimi
диагоналы 14 см. Паралле-
лограммнын
улкен
диагоналы
мен
ауданын
табындар.
2 Егер АВ=7 3 см, ВС=1
см, ZB=I50° болса, онда
ABC
ушбурышын
шеш1ндер.
3
А(0;0), В(2;2), С(5;1)
нуктелер1
бершген.
А Б -(вС -С а)
векторлары
нын скаляр кебейтшдгсш
табындар. ABC ушбурышы
догал бурышты ушбурыш
болатынын долелдендер.
Параллелограмнын
пери
метр!
мен
ауданын
табындар. J
2
Егер ZB=30°, ZC=105°,
АВ=4 см болса, онда ABC
ушбурышын шешщдер.
3
А(0;0), В(1;-1), С(4;2)
нуктелер! бершген. ВС • АС
векторларынын
скаляр
кебейпндюш
табындар.
ABC
ушбурышы
TiK
бурышты
ушбурыш
болатынын долелдендер.
Нускд В2
1
Параллелограммньщ
бурышы 60°-ка тен, кабыр
галарынын айырмасы 4 см,
ал
улкен диагоналы 14
см-ге тен. Параллелограмм-
нын Kimi диагоналы мен
ауданын табындар.
2 Егер ВС=6 2 см, АС=2
см, ZC=135° болса, онда
ABC
ушбурышын
шеийндер.
3
А(0;0), В(2;1), С(1;-1)
нуктелер!
берщген.
АС ■ (ВС - АВ)
векторлары
нын скаляр кобейтащисш
табындар. ABC ушбурышы
суШр бурышты ушбурыш
болатынын
долелдендер.
59
Нускд Cl
Нускд С2
1
Бурышы 60°-ка тек
параллелограммнын ауданы
210 3 см2, ал периметр! 88
см.
Параллелограммнын
диагоналдарын табындар.
2 Егер ВС=8 см, АС=7 см,
ZB=60° болса, онда ABC
ушбурышын шеилндер.
3
А(3;-2),
нуктелер!
табывдар:
В(1;4),
С(-1;к)
бершген.
а)
1
Бурышы 120°-ка тен
параллелограммнын ауданы
40.3 см2, ал ек1 кабырга
сынын айырмасы 11 см.
Параллелограммнын
диагоналдарын табындар.
2 Егер АВ=4 2 см, ВС=5
см, ZA=45° болса, онда ABC
ушбурышын
шешщдер.
3
А(2;-3), В(-1;2), С(к ;1)
нуктелер!
бершген.
а)
табындар:
АВ • (АС - ВС)+ ВС • (СВ - АВ - АС) АВ • (АС - ВС)+ ВС • (СВ - АВ + АС)
б) k-ныц кандай м отн де АС
б) k-ньщ кандай мошнде
жоне
ВС
векторлары
АС жоне ВС векторлары
перпендикуляр?
перпендикуляр?
0 - 9 Дурыс кепбурыштар
Нускд А1
1
Дурыс сепзбурыштьщ
бурышын табындар.
2
Шенберге ш тей дурыс
ушбурыш Пен тортбурыш
сызылган.
Ушбурыштын
периметр! 6 . 6 см. Тертбур-
ыштын периметрш табын
дар.
3 Егер дурыс ушбурышка
сырттай сызылган шенбер
дщ
радиусы 7 см болса,
онын ауданын табындар.
Нускд А2
1
Дурыс онембурыштын
бурышын
табындар.
2 Шенберге сырттай дурыс
ушбурыш пен тертбурыш
сызылган.
Ушбурыштын
периметр! 9 .3 см. Тертбур-
ыштын периметрш табын
дар.
3 Егер дурыс ушбурышка
ш тей сызылган шенбердщ
раган шенбердщ ра, онын
ауданын табындар.
6 0
Нускд В1
Нускд В2
1
Егер дурыс кепбурыш
тын op6ip бурышы 144°-ка
тец
болса,
онда
онын
кабыргаларынын
санын
табындар.
2 Шенберге шлей сызыл
ган
дурыс
ушбурыштын
периметра сырттай сызыл
ган
алтыбурыштын
периметршен
3.3
см-ге
Kiuii. Шецбердщ радиусын
табындар.
3
Дурыс алтыбурыштын
ауданын S=2 Зг2 формула-
сымен есептеуге болатынын
долелдендер,
мундагы
г-
шггей сызылган шецбердщ
радиусы.
Нускд С 1
1
Егер дурыс кепбурыш
тын сырткы бурышы
iu iK i
бурышынан 11 есе
K iuii
болса, онын кабыргалары
нын санын табындар.
2
Дурыс сепзбурыштыц
кабыргасын
as—R 2 - 2
формуласымен
есептеуге
болатынын
долелдендер,
мундагы R-сырттай сызыл-
1
Егер дурыс кепбурыш
тын op6ip бурышы 15б°-ка
тец
болса,
онда
онын
кабыргаларынын
санын
табындар.
2
Шенберге сырттай сыз
ылган дурыс тертбурыштын
периметра 1штей сызылган
алтыбурыштын периметрь
нен 6 см-ге артык- Шенбер
дщ
радиусын
табындар.
3
Дурыс алтыбурыштын
ауданын
S= 3 3 R2
формуласымен
есептеуге
болатынын
долелдендер,
мундагы
R-сырттай
сызылган
шецбердщ
радиусы.
Нускд С2
1
Егер дурыс кепбурыш
тын
iu iK i
бурышынын
сырткы
бурышына
катынасы 13:2 катынасын
дай болса болса, онын
кабыргаларынын
санын
табындар.
2
Дурыс онеыбурыштыц
кабыргасын a ^ R 2 - 3
формуласымен
есептеуге
болатынын
долелдендер,
мундагы R-сырттай сызыл-
Достарыңызбен бөлісу: |