6±
га» шенбердщ радиусы.
ган шенбердщ радиусы.
3
К,абыргасы а дурыс
сепзбурыштьщ
ауданы
S = а ’( 2 +1) формуласымен
есептелетшш долелдендер.
3
К,абыргасы а дурыс
онеюбурыштьЩ
ауданы
S = 3a’(2+ .3)
формуласы-
мен
есептелетшш
долелдендер.
10 Шецбердщ узындыгы. Децгелектщ ауданы.
Децгелек сектордыц ауданы
Нускд А1
1
Ш аршынын ауданы S.
Табындар: а) 1штей сызыл
ган шенбердщ узындыгын;
б) Керпплес eKi жанасу
нуктелерш щ
арасындагы
доганын
узындыгын;
в)
1штей сызылган шенберде
жатпайтын
шаршынын
белж терш щ ауданын.
2 Радиусы 10 см шенбердщ
догасынын
узындыгы
4л
см-ге
тен.
Денгелек
сектордын
ауданын
табындар.
3 TiK бурышты ушбурыш
тын катеттер1 15 см жоне 20
см-ге
тен.
Гипотенузага
туарш ген бшктйк диаметр!
болатын шенбердщ узын
дыгын табындар.
Нускд В!
1
Шаршынын ауданы S.
Табындар: а) 1штей сызыл-
Нускд А2
1
Шаршынын ауданы S.
Табындар:
а)
Сырттай
сызылган
шенбердщ
узындыгын;
б)
Шаршы
енетш доганын узындыгын;
в) Денгелектщ шаршыда
жатпайтын
бел и ш щ
ауданын.
2 Радиусы 6 см шенбердщ
денгелек
секторынын
ауданы
9л2
см-ге
тен.
Догасынын
узындыгын
табындар.
3 TiK бурышты ушбурыш
тын катеттер1 12 см жоне 16
см-ге
тен.
Гипотенузага
туйршген медиана диаметр!
болатын, шенбердщузын-
дыгын табындар.
Нускд В2
1
Шаршынын ауданы S.
Табындар: а) Сырттай сыз-
6 2
ган шенбердщ узындыгын;
б)
Керишлес ею жанасу
нуктелершщ
арасындагы
доганын
узындыгын;
в)
1штей сызылган шецберде
жатпайтын
ушбурыштын
белйстершщ ауданын.
2
Тен буШрл! ушбурыш
тын табанындагы бурышы
80°-ка тен, ал табанына
журпзшген 18 см-ге тен
6HiKTiri, диаметр! болатын
шенбер салынган. Ушбур
ыштын
шинде
жататын
шенбердщ
догасынын
узындыгын табындар.
3
Денгелек секторынын
ауданы 6л2 см-ге тен, ал
шенбердщ радиусы 4 см.
Осы
сектрды
керетш
хорданын
узындыгын
табындар.
Нускд С1
1
Дурыс сепзбурыштын
ауданы S. Табындар:
а)
сырттай сызылган шенбер
дщ узындыгын; б) Квпбур
ыштын кабыргасы керетш
доганын
узындыгын;
в)
1штей сызылган шенберде
жатпайтын тортбурыштын
белйстершщ ауданын.
2
Гипотенузасы 4 .3 см
жоне су№р бурышы 30°-ка
тен TiK бурышты ушбур-
ылган шенбердщ узынды
гын;
б) ,, Ушбурыштын
кабыргасы ене-пн доганын
узындыгын;
в)
Сырттай
сызылган
шецберде
жатпайтын
ушбурыштын
белйстершщ
ауданын.
2
Тен буй!рл1 ушбурыш
тын табанындагы бурышы
80°-ка тен, ал табанына
журпзшген 4 3 см-ге тен
б ш к т т , диаметр! болатын
шенбер салынган. Ушбур
ыштын шинде жатпайтын
шенбердщ
догасынын
узындыгын
табындар.
3
Узындыгы 3 .2 + 2 см
хорда, градустык елшеуш!
135°-ка тен доганы кередь
Осы догага THicTi денгелек
секторынын
ауданын
табындар.
Нускд С2
1
Дурыс онек!бурыштын
ауданы S. Табындар: а)
Сырттай сызылган шенбер
дщ узындыгын; б) Квпбур
ыштын кабыргасы керетш
доганын
узындыгын;
в)
1штей сызылган шенберде
жатпайтын
тортбурыштын
белжтершщ
ауданын.
2
Гипотенузасы 4 3 см
жоне cyftip бурышы 30°-ка
тен TiK бурышты ушбур-
65
ы ш ты н
ул к е и
icaxeTi
диаметр! болаты н, д е н гел ек
салы нган.
Д ен ге л е к т щ
уш буры ш та
ж атпайты н,
гипотенуза к и яты н б е л ш -
нщ ауданы н табындар.
3
Д ен ге л е к сек торы н ы н
ауданы 6л2 см -ге тен, ал
доганы н узы нды гы 2л см.
Осы
сектрга
шггей
сы зы лган
ш енб ерд щ
узы нды гы н табындар.
ыш ты н
улкен
катет!
диаметр! болатын, д е н гел ек
салы нган.
Д е н ге л е к т щ
уш буры ш та жататын б е л 1п -
HiH
ауданы н
табы ндар.
3 Д ен гелек секторга iurreft
сы зы лган ш енбердщ р ад и у
сы,
сектрды н радиусы нан
3 есе Kiuii. Егер сектордьщ
ауданы
24л2
см-ге
те н
болса, онда ш т е й сы зы лган
шенберд!н
узы нды гы н
табындар.
Б -3 Ш ецбердщ узындыгы жэне денгелектщ
ауданы
Нускд А1
1
Д уры с к еп б уры ш ты н
сы рткы буры ш ы , он ы н iuiKi
буры ш ы нан
150°-ка Kimi.
Егер кеп б у р ы ш ты н к аб ы р
гасы 6 см
болса, о н ы н
перим етрш табындар.
2 Д уры с уш б уры ш ка сы рт
тай
сы зы лган
ш енбердщ
узы нды гы 16л см -ге тен.
Осы
у ш буры ш ка
iuiTeft
сы зы лган
ш енбердщ
узы нды гы н табындар.
3
У зы нды гы 30л см ш ен
бердщ
центрл!к
буры ш ы
84°-ка тен. Табындар: а)
Осы
буры ш
п р е л е тш
доганы н узы нды гы н;
Нускд А2
1
Д урыс кепб уры ш ты н
сы рткы бурыш ы, оны н iuiKi
буры ш ы нан 4 есе Kimi. Егер
кепбуры ш ты н кабы ргасы 6
см болса, оны н перим етрш
табындар.
2 Д урыс уш буры ш ка ш т е й
сы зы лган
д ен гел ек тщ
ауданы 16л см2-ге тен. О сы
уш буры ш ка
сы рттай
сы зылган
д ен гел ек тщ
ауданын табындар.
3
Узындыгы 36л см ш е н
берге
шггей
сы зы лган
бурыш 35°-ка тен- Т аб ы н
дар: а) Осы бурыш т1релетш
доганы н
узы нды гы н;
б) Осы догамен шектелген
сектордын ауданын.
Нускд В1
1
Дурыс квпбурыштын
сырткы
бурыштарынын
косындысы,
онын
iuiKi
бурыштарынын
косынды-
сынан 3,5 есе кщн. Егер
квпбурыштын
периметр!
144
см
болса,
онын
кабыргасын табындар.
2 Дурыс ушбурышка iurreft
жоне
сырттай
сызылган
шенберлердш
узындык-
тарынын косындысы 7 Зл
см-ге тен.
Ушбурыштын
периметрш табындар.
3
Хорда керетш доганын
узындыгы 30л см-ге тен, ал
осы хорда мен онын uieTi
аркылы журпзшген радиус
жасайтын
бурыш
15°- ка
тен. Осы догамен шектел
ген
сектордын
ауданын
табындар.
Нускд С1
1
Дурыс квпбурыштын
iuuKi
терт бурышынын жоне
сырткы жел бурышынын
косындысы
435°-ка
тен.
Осы квпбурыштын
кабы ргалары ньщ саны н
б) Осы догамен шектелген
сектордын
ауданын.
Нускд В2
1
Дурыс кепбурыштын
iuiKi
бурышынын косын
дысы,
онын
сырткы
бурыштарынын
косынды-
сынан 720°-ка артык. Егер
кепбурыштын
периметр!
144
см
болса,
онын
кабыргасын
табындар.
2 Дурыс ушбурышка шггей
жэне
сырттай
сызылган
шенберлердш
узындык-
тарынын айырмасы 2 . Зл
см-ге тен. Ушбурыштын
ауданын табындар.
3 Ем радиустын арасында
гы бурыш, осы eKi радиус
тын уштарын керспн хорда-
мен 6ip радиустын арасын
дагы бурыштан 4 есе улкен.
Егер осы догамен шектелген
сектордын ауданы 48л см2-
ге тен болса, онда осы хорда
керетш Kiuii доганын узын-
дыгын табындар.
Нускд С2
1
Дурыс кепбурыштын
iuiKi exi бурышынын жоне
сырткы алты бурышынын
косындысы
7б8°-ка
тек.
Осы кепбурыштын
кабыргаларынын санын
€5
табындар.
2
Дурыс
кепбурышк,а
сырттай сызылган шецбер-
Д1Н.
узындыгы, оган нитей
сызылган
шенбердщ
узындыгынан
~ 3
есе
артык. Егер кепбурыштын
периметр!
12
см-re
тен
болса,
онын
ауданын
табындар.
3
Шенбердщ радиусы 2
см-re
тец.
Хорда
мен
радиустын
арасындагы
бурыш, осы хордага радиус
пен шенбердщ центршен
журпзиген перпендикуляр-
дын арасындагы бурыштан
45°-ка
K i m i .
Бер1лген
хОрдамен жоне осы хорда
керетш
K i m i
догамен
шектелген
фигуранын
ауданын табындар.
0-11 Крзгалыс TYciHiri
Н у скд
А1
1
А(1;4) жоне В(-3;-4)
нYKтeлepi
бершген.
АВ
кeciндiciнe
симметриялы
фигураны салындар: а) Ох
ось1не катысты:, б) С(-1;0)
нуктес1не катысты.
2
Тен кабыргалы ушбур-
ыштыц
неше
симметрия
осы бар? Жауабыцды
табындар.
2
Дурыс
квпбурышка
iurreft сызылган денгелек-
т'щ ауданы, оган сырттай
сызылган
двнгелектщ
ауданынан 4 есе
K i m i .
Егер
кепбурыштын ауданы 4 3
см2-ге
тен
болса,
онын
периметрш
табындар.
3
Шенбердщ радиусы 2
см-ге тен. EKi радиус пен
хорда
аракылы
жасалган
ушбурыштын бурыштары-
нын
катынасы
3:2:3
катынасындай.
Берьтген
хордамен жоне осы хорда
керетш
улкен
догамен
шектелген
фигуранын
ауданын табындар.
Нускд А2
1
А(4;4) жоне В(-6:-1)
нуктелер1
берьтген.
АВ
кеспцпсше
симметриялы
фигураны салындар: а) Оу
осыне катысты; б) С(0;2)
нуктесше
катысты.
2
Шаршынын
неше
симметрия
ось!
бар?
Жауабынды
сызбамен
6 6
с ы зб а м е н т у а н ш р .
3
Ж а з ы к т ы к т ы н ц е н т р л ж
с и м м е т р и я с ы
а р к ы л ы :
о с ь к е п а р а л л е л ь т у з у , о с ь к е
п а р а л л е л ь ту зу г е б е й н е л е -
HeTiHiH д о л е л д е н д е р .
Нускд В1
1
A B C D т ж те р тб у р ы ш ы
б е р ш г е н .
О сы т е р тб у р ы ш
б е й н е л е н е т ш
ф и г у р а н ы
с а л ы н д а р :
а)
Центр1
А
н у к т е с щ д е б о л а ты н ц е н т р
л ж с и м м е т р и я д а ; б) О сы
B D
б о л а т ы н
о с ь л к
с и м м е т р и я д а .
2
Ш а р ш ы б о л ы п т а б ы л -
м а й т ы н
р о м б ы н ы н
н еш е
с и м м е т р и я
о сы
бар?
Ж а у а б ы н д ы
сы зб ам ен
к е р с е т .
3 К ,о згал ы ста п е р п е н д и к у
л я р т у з у л е р п е р п е н д и к у л я р
т у з у л е р г е
б е й н е л е н е т ш ш
д о л е л д е н д е р .
Нускд СI
I
U e n rp i О н у к т е а н д е , ал
диам етр»
АВ
бо л аты н
ш е н б е р бершген.. Б ер ш ген
ш е н б е р
б е й н ел е н етш
ф и г у р а н ы
са л ы н д а р :
а)
U enTpi К HyKTeci б о л а ты н
ц е н т р л ж си м м етр и я д а, егер
К А О -н ы п ортасы ; б) О сы
C D б о л а т ы н о с ь л к си м -
т у с й ш р .
3
Ж а з ы к т ы к т ы н ц е н т р л ж
с и м м е т р и я с ы
а р к ы л ы :
о с ь к е п е р п е н д и к у л я р т у з у
е з ш е
б е й н е л е н е п н ш
д о л е л д е н д е р .
Нускд В2
1
A B C D t i k т е р т б у р ы ш ы
бер1лген.
О сы
т е р т б у р ы ш
б е й н е л е н е т ш
ф и г у р а н ы
с а л ы н д а р :
a )
UeHTpi
А
н у к т е с 1нде б о л а т ы н ц е н т р -
л ж с и м м е т р и я д а ; б) Ocbi
АВ
б о л а т ы н
ocbTiK
с и м м е тр и я д а .
2
Ш а р ш ы б о л ы п т а б ы л -
м ай ты н TiK т е р т б у р ы ш т ы н
н еш е с и м м е т р и я о с ы бар?
Ж а у а б ы н д ы
сы зб а м е н
к е р с е т .
3 К о з га л ы с т а к и ы л ы с а т ы н
т у з у л е р к и ы л ы с а т ы н т у з у
л ер ге
б е й н е л е н е т !н 1н
д о л е л д е н д е р .
Нускд С2
1
Центр1 О н у к т е а н д е . ал
диам етр?
АВ
б о л а т ы н
ш е н б е р б е р ш ге н , Б ер ш ген
ш е н б е р
б е й н е л е н е т ш
ф и гу р а н ы
с а л ы н д а р :
а)
Ц ентр! К n y K reci б о л а ты н
ц е н т р л ж с и м м е т р и я д а . егер
- А К :К В = 3 :1 ; б) О с ы C D
б о л а ты н о с ь т ж с и м м е т р и я -
м етри и д а.
C D lA B ,
C D = 1 АВ.
2
Т е н к а б ы р г а л ы A B C
у ш б у р ы ш ы
б е р ш ген .
С и м м е т р и я д а
ВС
т у з у ш е
к а т ы с т ы у ш б у р ы ш к о ш е т ш
ф и г у р а н ы
са л ы н д а р .
Ц е н т р д ж
с и м м е т р и я н ы н
к е м е п м е н
д о л
со н д ай
ф и г у р а н ы а л у г а б о л а ма?
Е г е р б о л с а , о н д а с и м м етр и я
ц е н т р ш к е р с е т .
3
Е гер
6 ip
р о м б ы н ы н
к а б ы р га с ы
м ен
cy ttip
б у р ы ш ы с о й к е с ш ш е eKiHiui
р о м б ы н ы н к а б ы р га с ы м ен
с у ш р б у р ы ш ы н а те н б о л с а,
о н д а
к о з г а л ы с
TyciHiriH
и а й д а л а н ы п , eKi р о м б ы н ы н
т е н
б о л а т ы н ы н
д о л е л д е н д е р .
0 - 1 2 Параллель Keuiipy
Н ускд А1
1
A B C D
— ш ар ш ы с ы
б е р ш ге н ,
О -д и а г о н а л д а р ы -
н ы ц
к и ы л ы с у
nyKTeci.
Ш а р ш ы н ы АО ве к т о р ы н а
п а р а л л е л ь
к о и п р ген д е
ш ы га т ы н ф и гу р а н ы с а л ы ц -
дар.
2
Центр1 О HyKTeci б о л а
ты н ш е н б е р берш ген . АВ
д и а м е т р ш н у к т е с ш е н а й
да.
C D lA B ,
C D = A B .
2
Т ен к а б ы р га л ы A B C
у ш б у р ы ш ы
б е р ш г е н .
С и м м етр и яд а В н у к т е с ш е
каты сты у ш б у р ы ш к о ш е т ш
ф и гу р ан ы са л ы н д а р . OcbTiK
си м м е т р и я н ы н
к е м е п м е н
д о л сон д ай ф и гу р а н ы а л у г а
бо л а ма? Егер б о л с а , о н д а
си м м етр и я о с ы н к о р сет.
3
Е гер
6 ip
р о м б ы н ы н
ди а го н ал д а р ы
с о й к е с ш ш е
ек ш и п
р о м б ы н ы н
д и а г о -
н ал д ар ы н а т е н б о л с а , о н д а
к о зга л ы с TyciHirin
п а й д а -
л а н ы п , eKi р о м б ы н ы н т е н
б о л а ты н ы н
д о л е л д е н д е р .
ж эне буру
Н ускд А2
1
A B C D
—ш а р ш ы с ы
берш ген ,
О -д и а г о н а л д а р ы -
н ы н
к и ы л ы с у
nyK Teci.
Ш а р ш ы н ы ОС
в е к т о р ы н а
п а р а л л е л ь
к е и н р ге н д е
ш ы гаты н ф и гу р а н ы с а л ы н
дар.
2 C D хордасы н О
n y K T e c i-
н ен а й н а л л ы р а сагат т ш ш е
О к а р а м а -к а р с ы
б а гы тта
6 8
налдыра
сагат
тш ш щ
багытымен 135°-ка бурганда
ш ыгатын
А |В|
диаметрш
салы ндар.
3
Т ен кабы ргалы ABC
уш буры ш ы нда, М, N ж эне
К
нуктелер1
сэйкесш ш е
АВ, ВС ж эне АС каб ы рга
лары ны н
орталары.
У ш буры ш ты н
ортасынан
айналды ра
сагат
тш ш щ
багытымен 120°-ка бурганда
MN —н щ орта сы зыгы N K -
нын
орта
сы зыгына
KemeTiHiH долелдендер.
Нускд В1
1
A B C D
—парал лел о
граммы
бершген.
П араллель
кеппргенде
А
н у к т е а
В
нуктесш е
к еш к еш
б е л г ш .
Осылай
кеипргенде
D
nyKTeci
кандай
нуктеге
Keiuefli?
Ж ауабы нды ту а щ й р .
2 ABCD —ш арш ысы берш -
ген. С нуктесш ен ай н ал
дыра сагат тш ш щ багыты
мен 90°-ка бурганда ш ы к-
кан ф игураны салындар.
3
П араллель
Keuiipyfli
пайдаланы п, табандарыныц
6ipiHiH
бурыш тары
жоне
табаны
бойы нш а
трапецияны сал.
120°-ка бурганда ш ыгатын
C ,D ,
хордасын салы ндар.
3
Тен кабы ргалы ABC
уш буры ш ында, М , N жоне
К
нуктелер1
сойкесш ш е
АВ, ВС жоне АС каб ы рга
лары ны н
орталары.
Y ш буры ш тын
ортасынан
айналдыра
сагат
тш ш е
карам а-карсы багытта 120°-
ка бурганда А К Kecimiici
ВМ к еан д ю ш е кеш етш ш
долелдендер.
Нускд В2
1
ABCD
—параллело--
граммы
бершген.
П араллель
кеинргенде
В
н у к т е а
С
нуктесш е
к еш к еш
белш п.
Осылай
кеипргенде
А
н у к т е а
кандай
нуктеге
к еш ед 1?
Ж ауабынды ту а ц ш р .
2 ABCD —ш арш ысы берш -
ген. А нуктесш ен ай н а л
дыра сагат тш ш е карама-
карсы
багытта
90°-ка
бурганда ш ы ккан ф игура
ны салындар.
3
П араллель
K euiipyfli
пайдаланып, табандары мен
диагоналдары
бойы нш а
трапецияны сал.
69
Нускд C l
Нускд С2
1
Б уры ш
ж оне
оны н
iu iiiieH
н укте
берш ген.
Б уры ш ты н кабы ргалары нан
п ар ал л ел ь
кепнргенде,
To
6
e c i
6
ipiH ini
нуктеде
бей н ел ен етж ж оне берш ген
нукТёге
бейнеленетш
е к 1
н у к ’теш табы ндар.
2 A BCD —ш арш ы сы берш
ген.
ВС
кабы ргасы ны н
ортасы нан айналды ра сагат
тiлiн iн
багы ты м ен
90°-ка
бурганда ш ы к к а н ф игура-
ны салы ндар.
3
Eici А ж оне В нуктес1
мен киы лы саты н с жоне d
тузулер1
берш ген.
ABCD
п араллелограм ы н, С жоне
D тебелер! сойкес с жоне d
т у зу л е р 1нде
жататындай
етш , сал.
Б-4 К,озгалыс
1
Буры ш
ж оне
осы
буры ш пен
сы бай лас
буры ш ты н
ш йнде
н ук те
берш ген.
Б уры ш ты н
каб ы ргалары нан п ар ал л ел ь
кеипргенде берш ген н укте
6ipiHimciHtte
б е й н ел е н етж
ж оне
б уры ш ты н
твбес!
екш ш ю 1не бей н ел ен етш eKi
н ук теш табы ндар.
2 ABCD —ш арш ы сы б е р ш
ген.
AD
каб ы р гасы н ы н
ортасы нан ай н алды ра сагат
тш ш е к ар а м а -к ар с ы багы т-
та 90°-ка бурганда ш ы к к а н
ф игураны
салы ндар.
3 Т узу, ш енбер ж оне ол ар -
да ж атпайты н A
Достарыңызбен бөлісу: |