Н. Ю. Зуева (жауапты хатшы), О. Б. Алтынбекова, Г. Б. Мәдиева

221 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
нақты  да  қысқа  анықтамаға  тоқталсақ  деп 
отырмыз. “Дауыс  ырғағы  дегеніміз  тілдің  ды-
быстық  құралы,  оның  көмегімен  сөзде  сөйлеу-
ші  мен  тыңдаушы  өз  ойлары  мен  қарым-қаты-
насын білдіреді.” 
Сөйлем  түрлерінің  ішінде  қоғамда  адамның 
өз  ойын,  таным-білімін  дұрыс  жеткізуінде 
сұраулы  сөйлемнің  орны  ерекше.  Алайда,  тіл-
дік  жоғары  оқу  орнында  қазақ  тілді  студент-
тердің ағылшын тілінде сұраулы сөйлем дауыс 
ырғағын  ана  тіліндегі  сұраулы  сөйлем  құры-
лысы  мен  айту  ырғағының  ерекшеліктерінің 
әсерінен  дұрыс  меңгере  алмау  кемшілігін  жою 
мақсаты  зерттеу  жұмысының  тақырыбын  осы 
мәселеге арнауға мәжбүр етті. 
Көптеген  жылдар  бойы  әртүрлі  ұлттар 
аудиториясында  шет  тілінің  фонетикасына  үй-
ретуде  студенттердің  ана  тілінің  ерекшелік-
терін  ескере  отырып  оқыту  зерттеушілердің 
іздену жұмыстарының басты пәні болып келеді 
(Г.  П.  Торсуев,  Т.  Айтжанов,  В.  А.  Исаков,  
И. В. Коробова, И. С. Гизатуллин және т.б.), ал 
дауыс  ырғағы,  оның  компоненттерін,  олар- 
дың  қызметін  және  рөлін  зерттеушілердің  де 
саны аз емес (В. А. Васильев, Ю. А. Дубовский, 
Л. Р. Зиндер, Т. М. Николаева, т.б.) және дыбыс 
ырғағының  жүйесінің  функциясын  анықтауда 
біраз зерттеушілер еңбек сіңірді (Ф.А.Артемов, 
И.Г.Торсуева, D.Crystal, H.Palmer, D.Jones, 
R.Kingdon). Соның ішінде қазақ тілі мен ағыл-
шын  тілін  салыстыра  отырып,  олардың  ерек-
шеліктері  мен  ұқсастықтарын  анықтауда  қазақ 
зерттеушісі  М.К.Исаевтың  еңбегін  зор  мақта-
нышпен айтуға болады. 
Алайда  ғылыми  еңбектер,  оқулықтар,  бағ-
дарламалар,  зерттеу  жұмыстарының  нәтиже-
леріне  талдау  жасай  келе  тілдік  жоғары  оқу 
орнындағы  қазақ  тілді  студенттерге  ағылшын 
тілінде  сұраулы  сөйлемдердің  дауыс  ырғағын 
меңгертуде  нақты  да  нәтижелі  жол  көрсетіл-
мегені,  бұл  мәселе  жетік  зерттелмегені  байқа-
лады.  Содан  болар,  білім  беру,  оқыту  кезінде 
студенттердің  ана  тілінің  (біздің  мәселемізде 
қазақ  тілінің)  ерекшеліктерінің  әсерін  ескере 
отырып жасалған оқыту әдісі жоқтың қасы. 
Осының  нәтижесінде  көптеген  жағдайда 
қазақ  тілді  студенттер  ағылшын  тілінде  сұрақ 
қойған  кезде  дауыс  ырғағын  қате  қолданады, 
бұл,  әлбетте,  студенттердің  сөзінің  мән-мағы-
насына  кері  әсер  етіп,  оның  көркемділігіне 
бөгет болады. 
Яғни,  тілдік  жоғары  оқу  орындарындағы 
қазақ  тілді  студенттерге  ағылшын  тілінде  сұ-
раулы  сөйлемдердің  дауыс  ырғағын  меңгер-
тудің  белгілі  бір  нақты  оқыту  технологиясы, 
ғылыми  зерттеуден  өткен  оқыту  материалда-
рының жоқтығы басты мәселе болып отыр. 
Мұның бәрі қазақ тілді студенттердің ағыл-
шын  тілін  жетік  біліп,  сол  тілде,  әсіресе  сұ-
раулы  сөйлемнің  дауыс  ырғағын  қолдануда 
білім,  білік,  дағдыны  қалыптастыру  үшін  ке-
ректі,  тәжірибелі  әдістеме  жасау  қажеттілігін 
тудырады. 
Егер  студенттерге  ағылшын  тілінің  дауыс 
ырғағын тез және нәтижелі меңгерту барысын-
да  олардың  ана  тіліндегі  қалыптасқан  дыбыс-
тау  білімін  көңілге  ала  отырып  оқытса,  онда 
интонациялық  дағдыларды  меңгеру  деңгейі 
жоғары  болары  сөзсіз,  өйткені  әрбір  тілдің 
өзіндік  ерекшеліктері  болады  және  студенттер 
ана  тілінде  қолданылатын  дауыс  ырғағын  са-
лыстыра отырып үйренуге мүмкіндік алады.  
Енді қазақ тілді студенттерге келетін болсақ, 
келесідей әдістемені қолдану тиімді болатынын 
айтпақшымыз. 
Арнаулы  әдістеме  жасау  мақсатының  негі-
зінде,  ең  алдымен,  студенттердің  өмір  тәжіри-
бесін,  жас  ерекшеліктерін,  қоғамдық  жағдайы 
мен қабілетін ескеріп, қазіргі таңға сай жаңа инно-
вациялық технологияларды негізге ала отырып, 
студенттердің  ана  тілін  есепке  алу  керек.  Шет 
тіліне  оқытудың  бастамасын  анықтау  үшін  ал-
дымен білім алушының жеке тұлға ретіндегі қа-
сиеттері мен оның адам ретінде тілді және сөзді 
қабылдау, меңгеру процесіндегі ерекшеліктерін 
көңілге алу қажет болып табылады. 
Қандай  шет  тілі  болмасын,  оны  оқытудағы 
ең  басты  мақсат – студенттерді  шет  тілінде 
қарым-қатынас  жасауға  үйретіп,  нәтижеге 
жету.  Нағыз  қарым-қатынаста  студенттер  өз 
ойын толық та нақты жеткізіп, еркін сөйлей алу 
керек,  соған  байланысты  ана  тілі  емес  тілді 
оқуда  коммуникативті  принципті  негізге  алу 
міндетті.  Тілді  үйрену  процесі  барысында,  әл-
бетте, ана тілінің әсері білінбей қоймайды және 
де екінші тілді меңгеру ана тілімен тығыз бай-
ланыста  болады,  сондықтан  ана  тіліне  сүйену 
принципі назардан тыс қалмайды. 
Әрбір  ұлттық  тіл  белгілі  бір  тарихи-мәдени 
ортада  пайда  болып,  дамып,  қызмет  етеді.  Бұл 
әрбір  тіл  белгілі  бір  мәдениеттің  өнімі  ғана 
емес,  бір  бөлігі  болып  саналады  деген  сөз. 
Әрине,  шет  тілді  сол  тілдің  мекенінің  тарихы, 
мәдениетін  білмеу  меңгеру  бос  сөз,  сондықтан 
оқыту процесінде лингвомәдениеттік принципі-
не сүйенбеу мүмкін емес. 
Біздің  жағдайымызда  қазақ  тілді  студент-
терге  ағылшын  тілінде  сұраулы  сөйлемдердің 
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. № 1-2(141-142). 2013
 
Қазақ тілді студенттерге ағылшын тіліндегі сұраулы сөйлемдердің дауыс ырғағын оқыту 

222 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. №1-2(141-142). 2013
 
дауыс  ырғағына  оқыту  мәселесі  тұр.  Тәжірибе 
мен  зерттеулер,  талдаудың  нәтижелеріне  назар 
аудара  отырып,  қазақ  тілінің  ерекшеліктерінің 
әсерінен  студенттердің  сөйлеу  барысында  жі-
беретін  қателерін алдын алу  мақсатымен  олар-
дың  берілетін  мәліметтерді  саналы,  танымдық 
тұрғыдан  меңгеруіне  назар  аудару  қажет.  Сол 
мәліметтерді  қабылдай  отырып,  оны  қолда-
нуды дағдыға айналдырып, өмір тәжірибесінде 
қолдануға  бейімдеу  керек.  Осы  әдістеменің 
негізгі  мақсаты  психологиялық  мәліметтерге 
сәйкес  дағдыны  қалыптастыру  үш  кезең  негі-
зінде  іске  асады:  аналитикалық,  синтетикалық 
және іс-әрекетті автоматтандыру кезеңі.  
Просодикалық  материалмен  танысу  және 
оны бекіту кезеңдері адапталған түрде берілгелі 
отырған әдістемеде қарастырылады. 
Студенттердің  ағылшын  тіліндегі  дауыс 
ырғағымен  ең  алғаш  рет  практикалық  сабақ-
тарда танысады, бұл кезде мұғалім оларға ағыл-
шын  тілінің  дауыс  ырғағының  табиғаты  мен 
оны  сөзде  қолдану  ерекшеліктерін  түсіндіреді. 
Ал  студенттердің  алдында  ағылшын  тілінде 
дұрыс  дауыс  ырғағымен  сөйлей  алу  міндеті 
тұрады.  Бастапқы  кездері  студенттер  өз  ана 
тілінің  ерекшеліктерінен  асып  кете  алмай, 
ағылшын  тіліндегі  дауыс  ырғағынан  дұрыс 
қабылдап, дұрыс қолдана алмайды. 
Сондықтан қазақ тілді студенттерге ғалшын 
тіліндегі  дауыс  ырғағын  оқыту  процесі  дайын-
дық  кезеңінен  басталады.  Бұл  кезеңді  Г.К.Ту-
супова  қазақ  тілді  студенттерге  неміс  тілінде 
дыбыстау дағдысын қалыптастыру әдістемесін-
де  “ориентировочно-подготовительный”  деп 
атаған. Бұл кезеңде мұғалімге сабақтың жалпы 
материалынан  сұраулы  сөйлемдердің  дауыс 
ырғағына  сәйкес  фонетикалық  материалды 
бөліп алу қажеттілігі туады. Ал келесі мәлімет 
беру  кезеңінде  ағылшын  тіліндегі  сұраулы 
сөйлемдердің  дауыс  ырғағының  ерекшеліктері 
мен  айтылу  ережелері  жөнінде  ақпарат  береді, 
ана  тілінің  әсерінен  болатын  қателерді  алдын 
алу  мақсатымен  қазақ  тілімен  салыстырмалы 
түрде  жасалған  жаттығу  жұмыстарының  көме-
гімен материалды бекітеді, тілдік құбылстарды 
жаттықтырады.  Сөйтіп  дағдыны  қалыптастыра 
отырып, алған білім мен жинақталған дағдыны 
тәжірибеде  қолдану  кезеңі  басталады.  Бұл  ке-
зеңде  студенттер  еркін  сөйлеп,  қарым-қатынас 
процесінде  сұраулы  сөйлемнің  дауыс  ырғағын 
дұрыс қолдана білуі тиіс. 
Студенттер  шет  тілін  оқуда  өздерінің  ана 
тілі  болмағандықтан,  фонетикалық  ерекшелік-
тер  оларға  сөйлеуге,  ана  тілінен  шет  тіліне 
ауысу  біліктілігін  қалыптастыруға  кедергі  кел-
тіреді,  сонымен  қатар,  олардың  санасындағы 
қате  жіберіп  қоям  деген  үрей  мен  қорқыныш, 
ұялшақ  мінезі  де  өз  әсерін  бермей  қоймайды. 
Алайда, бұл факторлармен күресуге болады. 
Ол үшін әдістеме бойынша қазақ аудитория-
сында  тілдік  материалмен  танысу,  алдымен 
студенттерді  психологиялық  дайындап,  оларға 
маңызды,  тиімді  болатын  материалдарды  таң-
дап алу керек, мұның бәрі дайындық кезеңінде 
іске асады. Мұғалімнің бұл кезеңдегі іс-әрекеті 
өте маңызды рөл атқарады, өйткені мұғалімнің 
ұйымдастыру  барысында  студентке  саналы 
түрде өзін, өз іс-әрекетін, сөзін бақылай білуге 
баулиды.  Бұл  кезеңде  мұғалім  жаңа  фонетика-
лық  материал,  яғни  тілдік  құбылыс – сөйлем, 
соның  ішінде  сұраулы  сөйлемнің  дауыс  ырға-
ғының  ерекшеліктеріне  мысалдар  келтіре  оты-
рып,  студенттерге  осыдан  бір  қорытынды  шы-
ғаруға ережелерді өздері жүйелеуге итермелей-
ді.  Әрине,  мұндай  міндет  жас  студенттерге 
қиынға соғуы мүмкін, өйткені сөйлемнің дауыс 
ырғағының  компоненттерінің  өзгерісі  мен  қа-
сиеттеріне талдау жасау оңай болмайды. 
Сондықтан мұғалім бұл құбылыстар туралы 
жалпы мәліметтер бере бастайды, әрине кейбір 
ұқсастықтар  мен  ерекшеліктерді  қазақ  тілімен 
салыстыра  отырып,  мысалмен  көрсете  отырып 
түсіндіреді.  Дауыс  ырғағының  тек  сөйлеуде 
ғана  емес,  сонымен  қатар  сөзді  түсінуде  де 
маңызды  рөл  атқаратынын  айтып  өту  керек. 
Сонда  студенттер  саналы  түрде  тек  сөйлеуге 
ғана  емес,  түсінуге  де  өз  күшін  салады,  солай 
кодтау  және  декодтау  қабілеттерін  дамытады. 
Берген  мәліметтерді  бекіту  мақсатымен  жат-
тығу  жұмыстарын  жүргізеді.  Мұғалім  студент-
тердің жіберетін қателерімен күресу үшін емес, 
ал оны алдын алу үшін арнайы жаттықтырады. 
Сұраулы  сөйлемдердің  түрлерін  әрқайсысын 
бөлек, жеке-жеке, бір-бірімен салыстыра қарас-
тырып өту керек, сонда ғана олардың тұлғалық 
ерекшеліктері  студенттердің  санасында  нық 
орын  тебеді,  яғни  олардың  естерінде  интона-
циялық  құрылымның бейнесі сақталады. Әдет-
те, мұғалімдер ағылшын тілін оқытуда сұраулы 
сөйлемнің барлық түрін қоса түсіндіріп, аса көп 
назар  аудармайды,  олардың  ерекшеліктері  үс-
тіртін түрде түсіндіріледі. 
Интонациялық  құрылымдарды  түсіндіру 
процесін келесідей жүйелілікпен жүргізу керек 
деп  В.Г.Жигиль  экспериментті  түрде  делелдеп 
көрсетті: 1) түсіндіру, 2) мысал келтіру, 3) оны 
тану, 4) қайта мысал келтіру, 5) ұқсата қолдану, 
6) аналогиясы бойынша әрекет ету. Бірінші рет 
Г. Искакова, А. Алиакбарова 

223 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
түсіндіргеннің өзінде интонациялық ерекшелік-
тер дауыс тонының қозғалысының  бағыты гра-
фикалық  түрде  көрсетіліп  отыру  қажет.  Тәжі-
рибе  көрсеткендей,  интонациялық  сызбаларды 
тон қозғалысы, синтагмалық бөлінулерді түсін-
діруде,  ырғақ  пен  екпінді  айқындағанда  қол-
дану өте тиімді. 
Ал, А.С.Границкаяның пікіріне сүйенсек, мате-
риалды  түсіндіруде  фразаның  интонациялық 
сызбасы, сөзбен түсіндіру және дирижерлеудің 
көмегін  пайдалану  керек,  бұнымен  келіспеуге 
болмайды,  мұндай  тәсіл  вербалды,  есту  және 
көре отырып қаблдауға септігін тигізеді. 
Берілген  пікірлерді  назарға  ала  отырып, 
сұраулы  сөйлемнің  дауыс  ырғағын  дифферен-
циациялау  және  идентификациялауға  арналған 
жаттығуларды орындатуға болады. Мысалы, а) 
сөйлемдегі  тонның  қозғалуына  көңіл  аудара 
отырып,  қандай  сұраулы  сөйлемнің  түріне  тән 
екенін  анықтаңыз,  ә)  қазақ  және  ағылшын  тіл-
деріндегі  бір  сұраулы  сөйлемнің  айтылу  тоны-
ның  арасындағы  айырмашылық  неде  екенін 
анықта,  б)  берілген  сөйлемнің  интонациялық 
сызбасын  сал  т.б.  Сонымен  қатар,  ағылшын 
тіліндегі  дауыс  ырғағын  оқытудың  ең  жақсы 
тәсілдерінің  бірі  техникалық  құралдарды  пай-
далану  болып  табылады.  Қазіргі  таңда,  әрбір 
жоғары  оқу  орындарында  арнаулы  компьютер 
бөлмелері бар, сондықтан оқыту процесінің бір 
бөлігін осыған арнауға мүмкіндік бар.  
Сұраулы  сөйлемнің  дауыс  ырғағын  оқыту-
дың  басты  кезеңінде  студенттің  басты  назары 
дауыс  ырғағындағы  әуеннің  қозғалысында  бо-
лады,  өйркені  қазақ  тілімен  салыстырғанда 
ағылшын  тілінде  просодикалық  және  фонети-
калық  айырмашылықтар  болады.  Ағылшын  ті-
лінде  дауыс  ырғағын  қазақ  тілді  студенттерге 
үйретудің  психологиялық негізі  қарам-қатынас 
атмоферасын  жасау  болып  табылады.  Сондық-
тан, сабақта әуен қозғалысын анықтап, синтаг-
маларға  бөліп,  екпіннің  түсетін  жерін  білуде, 
қажетті  жерде  іркіліс  жасауй  білуде  магнито-
фон  және  басқа  да  техникалық  құралдарды 
пайдалану  өте  үлкен  көмек  көрсетеді.  Ол  бел-
гілі  бір  деңгейде  тілдік  орта  жасауға,  студент-
тер  таспада  жазылған  сөзді  түсініп,  оған  сай 
әрекет жасауға уақыт беруге өте ыңғайлы, сту-
дентке өз бетінше дайындалып, жұмыс жасауда 
кең қолданылады. 
Сонымен  қатар,  біздің  ойымызша,  диффе-
ренциация және идентификациялауға бағыттал-
ған  жаттығулар  түрлері  дауыс  ырғағының  бар-
лық  компоненттерімен  жұмыс  жасауда  қол-
дануға болады.  
Ырғақ пен екпіннің ерекшеліктерін бекітуде, 
оларды  дұрыс  қолдана  білу  қабілеттерін  да-
мытуда жаттығудың көмегімен іске асыруға бо-
лады.  Мысалы,  сұраулы  сөйлеммен  оған  бері-
летін жауап қатар беріледі, жауапта өзекті сөз-
дің асты сызылады. Студенттерге берілетін тап-
сырма:  асты  сызылған  сөзге  назар  аудара  оты-
рып,  сұрауда  қажетті  сөздерге  екпінді  түсіре 
дыбыстау. 
Тәжірибе  мен  зерттеулер  нәтижелеріне 
сүйенсек,  қазақ  тілді  студенттер  диалогты  сөз 
ағылшын  тілінде  сұраулы  сөйлемін  синтагма-
ларға  дұрыс  бөлуде,  өз-өзін  ұстай  білуге  үй-
ретуде  өте  тиімді,  өйткені  ол  тыңдаушыдан 
жағдайға  байланысты  білгісі  келетін  мәліметті 
сұрауға  мүмкіндік  алады,  сөйтіп  өзін  сәл  де 
болса еркін сезіне бастайды. Диалогта сөйлеуші 
тілдік  жағдайда  болады.  Сонымен  қатар,  сту-
денттер  синтагмаларға  бөлуде  өздерінің  рөлін 
анық,  саналы  түрде  сезіне,  түсіне  білуі  керек. 
Егер  студент  дербестік  көрсетпесе,  тілдік  іс-
әрекетке  психологиялық  түрде  дайындалып, 
бағытталмаса, мұғалім еш нәтижеге жетпейді. 
Соған қоса, дауыс ырғағын қолдануға арнал-
ған  жаттығулар  ішінде  маңызды  орынды  қай-
талауға, яғни мұғалімнің сөзін немесе магнито-
фонда  жазылған  сөзді  қайталау.  Студенттің 
қайталаған  сөзін  де  таспаға  жазып  алуға  бо-
лады,  студент  өз  сөзі  мен  үлгідегі  сөзді салыс-
тыруға мүмкіндік алады, сөйтіп өз кемшілікие-
рін  өз  көзімен  көреді.  Бұл  жаттығу  көмегімен 
студенттің есту қабілеті де дамиды, тыңдаушы-
ның  сөйлеу  ерекшеліктеріне  де  икемделе  бас-
тайды. 
Көп жағдайда студенттерді жалықтырып ал-
мас  үшін  және  көру  қабілетін  дамытып,  оқы-
туға  бағытталған  жаттығуларды  да  қолдануға 
болады.  Олар  дауыстап  оқи  отырып  өз-өзін 
тыңдауға  мүмкіндік  алады.  Бұл  мәтінді  тани 
отырып,  қандай  сұраулы  сөйлем  қандай  дауыс 
ырғағымен  оқу  керектігін,  қандай  тыныс  бел-
гілері қойылғанын, көзбен алдын ала оқып келе 
жатырып,  синтанмаларға  бөлуге  болады.  Осы-
ның  бәрі  оларға  саналы  түрде  оқып,  қорытын-
дыға келуге себеп болады. 
Дауыс ырғағын оқытуға бағытталған жатты-
ғулардың  бірі  сөйлеуге  арналған  жаттығулар. 
Онда,  студенттер  қандай  тақырыпта  нені  сұра-
ғысы келсе, соны сұрауға, еркін өз-өзін ұстауға, 
эмоция,  сезімдерін  жасырмай,  ым,  ишара  кө-
мегімен  сөйлеуге,  нағыз  қарым-қатынасқа  қа-
тысқандай сезіне алады.  
Жаттығулар түрлерін біріктіре келе мынадай 
жалпы мінездеме беруге болады: 
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. № 1-2(141-142). 2013
 
Қазақ тілді студенттерге ағылшын тіліндегі сұраулы сөйлемдердің дауыс ырғағын оқыту 

224 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. №1-2(141-142). 2013
 
1.  таспадағы  немесе  мұғалімнің  айтқан  сұ-
раулы сөйлемнің қандай дауыс ырғағымен, тон-
мен,  сезіммен,  қандай  жағдайда  айтылып  тұр-
ғанын тану. 
2.  сұраулы сөйлемдерді оқи отырып, транс-
крипция арқылы беру. 
3.  оқу  материалының  ішінен  сұраулы  сөй-
лемдерді  теріп  алып,  дұрыс  дауыс  ырғағымен 
айту. 
4.  дауыс  ырғағы  сызба  арқылы  көрсетілген 
үзіндіні мәнерлеп, ережеге сай етіп оқып шығу. 
5.  қазақ  тілінен  ағылшын  тіліне  және  кері-
сінше сұраулы сөйлемдерді дұрыс дауыс ырға-
ғын қолдана отырып, аудару. 
6.  белгілі бір тақырыпта диалог құрау. 
7.  тыңдаған  материалды  үлгіге  ұқсатып, 
қайта айтып беру. 
8.  берілген  жауаптарға  дауыс  ырғағына  кө-
ңін аудара отырып, дұрыс сұрақ қою. 
9.  әртүрлі тақырыпта әңгіме құрау. 
10. студенттердің  сөздерін  таспаға  жазып, 
қайта тыңдату. 
11. дифференциация  және  идентификацияға 
арналған жаттығулар. 
12. лабораториялық тапсырмалар беру. 
Жаттығуларды  орындау  барысында  алған 
білім, біліктерін  қайталай  отырып, дағдыға  ай- 
 
налдыру керек. Сонда ғана алған білімдері ұзақ 
уақытқа  есте  қалады.  Дауыс  ырғағын  дұрыс 
қолдану  дағдысын  қалыптастыруға  бағыттал-
ған жаттығулардың ішінде көп қолдануға тиіс-
тісі үлгіге ұқсата отырып, дыбыстау, әрине әр-
дайым ойша қазақ тілінің заңдылықтарымен са-
лыстыра отыру керек. Біз әрқашан Л.В.Щерба-
ның  ана  тілінің  беретін  көмегі  туралы  айтқан 
сөзі  дәл  айтылған  деп  ойлаймыз: “ ... Мы  ведь 
интересуемся  самой  мыслью,  и  остановить 
наше  внимание  на  оболочке  этой  мысли,  на 
языковой  форме  представляется  крайне  труд-
ным.  И  вот  лишь  соприкосновение  одного 
языка с другим на почве сравнений – как одна и 
та  же  мысль  в  разных  языках  по-разному 
выражена, - естественным  образом  останавли-
вает нос на средствах выражения и делает чело-
века внимательным к тонким нюансам мысли и 
чувства” [2, 124]. 
Қорыта  келе,  біз  көрсетілген  сатыларды, 
принциптер  мен  амалдарды  ескере  отырып, 
білім  берген  болсақ,  көздеген  басты  мақсатқа 
жетеміз - яғни қазақ тілді студенттер кез-келген 
шетел тілінің  ортасында  өз-өзін  еркін  де  мәде-
ниетті  ұстай білетін, дауыс ырғағын  меңгерген 
мәдениетаралық қарым-қатынас тұлғасы болып 
қалыптасады. 
  
Әдебиеттер 
 
1  Kingdon R. The Groundwork of English Intonation. – London: Longmans, Green & Co., 1958. 
2  Щерба Л.В. Языковая система и речевая деятельность. – Ленинград: Наука, 1974. 
 
References 
 
1  Kingdon R. The Groundwork of English Intonation. – London: Longmans, Green & Co., 1958. 
2  Sherba L.V. Yazykovaya sistema i rechevaya deyatel`nost`. – Leningrad: Nauka, 1974. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Г. Искакова, А. Алиакбарова 

225 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. №1-2(141-142). 2013 
 
 
 
 
 
 
ӘОЖ 371.64/.69 
 
А.Б. Кабошева 
Х. Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің 2-курс магистранты,  
Қазақстан, Атырау қ. 
Е-mail: Kabosheva.anara@mail.ru 
 
Білім беру үрдісінде жаңа ақпараттық технологияларды  
қолданудың тиімділігі 
 
Бұл  мақалада  білім  беруде  ақпараттандыру  үдерісі  айқындалып,  жаңа  ақпараттық  технологияларды 
қолданудың  тиімділігі  көрсетілген.  Ақпараттық-коммуникациялық  технологияның  келешек  ұрпақтың  жан- 
жақты білім алуына, іскер әрі талантты, шығармашылығы мол, еркін дамуына жол ашатын педагогикалық, 
психологиялық  жағдай  жасау  үшін  де  тигізер  пайдасы  аса  мол.  Білім  беру  ұйымдарындағы  электрондық 
оқыту  жүйесі  туралы  ережелер  білім  беру  ұйымдарындағы  электрондық  оқытудың  мақсатына,  мазмұнына 
құралдарына,  формалары  мен  әдістеріне  қойылатын  нормалар  мен  талаптардың  жүйесін,  ақпараттық-
қатынастық технологиялар саласында оқушылар мен педагогтарды дайындау деңгейіне қойыла-тын талаптар 
жиынтығын  тағайындайды,  білім  беру  ұйымдарында  ақпараттық-қатынастық  технологияларды  пайдалану 
көлеміне қойылатын талаптарды анықтайды. 
Түйін сөздер: ақпараттандыру, ақпараттық технология, электронды оқу құралы. 
 
A.B. Kabosheva 
Benefits of usage of new information technologies in the learning process 
 
This article discusses the methods of using new information technologies in the learning process and benefits of 
innovation and information technology, which are the main factor in improving the quality of education. Information 
technologies are implemented through e-learning. E-learning tools - software tools that reflect a certain subject area, 
in one way or another technology is implemented  study by means of information and communication technologies, 
to provide for the implementation of the various types of training activities. 

жүктеу/скачать 2,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: