Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
жүйенің шеткері бөліміне: қалқанбез, қалқансерікбез, бүйрекүстібез (қыртысты және милық бөліктері) жатады. Гормондар дегеніміз – ағзадағы мүшелердің қызметін реттей отырып , оны бірде бөсендетіп ( тежел ) не үдетіп отыратын жоғары активті зат . Мысалы , ағзадағы зат алмасу процестері , дененің өсуі мен , репродуктивті қызметтер де гормондардың әсеріне байланысты . Ішкі секреция бездерінің құрылысындағы ерекшелігі , безден шығатын өзектер іболмайды . Сондықтан бездерден бөлінген гормондар тікелей қан мен лимфаға бөлінеді .Осыған байланысты эндокринді бездер қан тамырларымен тығыз қамтылған . Бездердегі қан тамырлар түрі - синусоидты ( қабырғаларынд акөптеген саңылаулары бар ) . Ағзадағы жеке кездесетін эндокриноциттер мүшелердің құрамындағы тіндерінде орналасады . Олардан бөлінген гормондардың көбі белокты - ( пептидтер ,олигопептидтер , гликопептидтер ) , ал біразы амин қышқылдарының туындылары мен стероидтар ( жынысгормондары ) болып саналады . Гормондарға тән қасиет – олар белгілі бір жасушаларға ( мишеньдерге ) әсер етеді . Ал , бұл жасушалардың өзіне қажетті ғана гормондарды танитын рецепторлары болады . Эндокринді бездердің түрлері : ( жіктелуі ) І. Орталық эндокринді бездер : - гипоталамус ( нейросекреторлы ядролары ) , гипофиз ( аденогипофиз , нейрогипофиз ) , эпифиз . ІІ. Шеткі эндокринді бездер : - қалқанша , қосқатқанша бездері мен бүйрек үсті бездері . IIІ . Аралас бездер : эндо - экзокринді қызмет атқаратын бездер : гонадалар ( аталық , аналық жыныс бездері ) , плацента , ұйқы безі . IV . Жеке гормон бөлетін эндокриноциттер : а ) нейроэндокринді жасушалар ( эндокринді емес мүшелердегі ) б ) стерондты және басқа да гормондар бөлетін жеке эндокриноциттер . 32. Гипоталамус. Гипоталамустыңіріжәнеұсақядролары. Нейросекреторлықжасушалардыңқызметі мен құрылысерекшеліктері. Гипоталамустыңаденогипофизотроптыаймағы. Либериндер, статиндер. Гипоталамус – эндокринді бездердің қызметін реттейтін ең маңызды нерв жүйесіндегі орталық. Ағзадағы висцеральді нервтердің қызметін бақылап , оны гормональді қызметтермен байланыстырып отыратын гипоталамус . Нерв және эндокринді жүйелердің байланысын жүзеге асырып гормондар бөлетін гипоталамустын нейросекреторлы жасушалары . Бұл жасушалар ( нейрондар ) гипоталамустың нейросекреторлы ядроларының Құрамында орналасады . Нейросекреторлы нейрондар ( пеtrопит secretorium ) гипоталамустын сұр затында орын алады. Бұл нейрондар гипоталамустың құрамындағы ядроларды ( 30 - шақты ) түзеді де , олар алдыңғы , ортаңғы ( медиобазальді , туберальді ) және артқы. Дамуы: Ортаңғы ми көпіршігінің базальді бөлігінен дамиды да алдыңғы, аралық (медиобазальді) және артқы болып бөлінеді. топтарға жіктеледі . 2- жүйе бойынша тығыз байланысады. 1- гипоталамоаденогипофизарлық- гипоталамус гипофиздің алдыңғы және аралық бөлігімен байланысады. 2- гипоталамонейрогипофизарлық- гипоталамус гипофиздің артқы бөлігімен байланысады. (нейрогипофиз) Гипоталамустың алдыңғы бөлігіндегі ядроларына : -супраоптикалық және паравенiприкулярлық топтары жатады . Супраоптикалық ядроларының құрамында ірі холинергиялық нейросекреторлы нейрондар болады . Бұл нейрондардың денесі мен өсінділерінің құрамында көттеген секреторлы түйіршіктері болады да , ал аксондары медиальді төмпешіктен өтіп , гипофиздін аяқшасы арқылы , гипофиздің артқы бөлігіндегі қан капиллярымен байланысады ( синапс түзеді ) . Мүндай байланысқан жерлері Херринг денешіктері деп аталады . Ал паравентрикулярлы ядролары да |