Оқыту әдістері/дәріс түрі : кӛрнекі-түсіндірме, талдау-жинақтау/ақпараттық
жүктеу/скачать 0,55 Mb. Pdf көрінісі
|
| адекватты өзін-өзі бағалауға ие балалар
белсенді, сергек, тапқыр, қарым- қатынасшыл, әзілқой келеді. Олар әдетте ӛз жұмыстарынан қателіктерді қызығушылықпен және ӛз бетімен іздейді, ӛз мүмкіндіктеріне сай тапсырмаларды таңдайды. Жеңіл емес есепті шығара отырып, одан да қиын есептерді таңдайды. Олардың ӛз болашақтарына болжамдары негізделген және қисынды болып келеді. Жоғары адекватты өзін-өзі бағалауы бар балалар белсенділікпен ерекшеленеді, әр іс-әрекет түрінде жетістікке жетуге ұмтылады. Оларға максималды ӛзбеттілік тән. Олар ӛз күшімен жетістікке жете алатынына сенімді болады. Яғни оптимисттер болып келеді. Олардың оптимизмі мен ӛзіне сенімділігі ӛз мүмкіндіктері мен қабілеттерін дұрыс бағалауына негізделеді. Адекватты емес төмен өзін-өзі бағалау бастауыш мектеп оқушыларының мінез- құлықтары мен тұлға сапаларынан айқын кӛрінеді. Егер мұндай балаларға ӛз жұмысын тексеріп шығу ұсынылса, онда олар ӛз жұмысын үнсіз оқып шығып, ешқандай жерін ӛзгертпейді, немесе ӛзін тексеруден бас тартады, олар бәрібір ешқандай қате жоқ деген сылтау айтады. Мұғалімдер мақтап, қолпаштап отырса, олар біртіндеп жұмысқа енеді және жиі ӛздері де ӛз қателіктерін табады. Бұл балалар тек оңай тапсырмаларды таңдайды – ӛмірде де, қиын жағдайларда да осылай болады. Олар кішкентай жетістіктерінен айырылып қалудан қорқады. Басқалардың іс-әрекеттерін тым жоғары бағалайды. Бұл балаларда ӛзіне сенімсіздік болашаққа жоспарынан ерекше анық кӛрінеді. Өзін тым төмен бағалайтын балаларға тән ерекшелік олар ӛзінің ішкі әлеміне кетуге бейімділігі, ӛзінің әлсіз жақтарын іздеуі, оларға назар аударуы болып табылады. Ӛзін тым тӛмен бағалайтын баланың қалыпты дамуына олардың ӛзіне тым сыни тұрғыда қарауы, ӛзіне сенімсіздігі кедергі келтіреді. Өзін тым жоғары бағалайтын балалар ӛз мүмкіндіктерін, тұлғалық сапаларын ӛз іс- әрекетінің нәтижелерін тым асыра бағалайды. Олар ӛздеріне күші жетпейтін тапсырмалар алады, сәтсіздікке ұшыраса да, олар сол жолын жалғастыра береді немесе ең оңай тапсырмаларға кӛшеді. Олар ӛздерін мақтамауы да мүмкін, бірақ басқалардың жасаған жұмыстарына сын кӛзбен қарайды. Ӛркӛкіректік, әдепсіздік, шектен тыс сенімділік сияқты тұлға сапалары ӛзін тым жоғары бағалайтын балаларда қалыптасады. Адамның ӛзін-ӛзі бағалай білуі онымен қарым-қатынас орнатуға, қалыпты қарым- қатынас жасау үшін ӛте маңызды. Әсіресе баланың ӛзін-ӛзі бағалауын ескеру маңызды. Себебі ересек адамдармен салыстырғанда баланың ӛзін-ӛзі бағалауына ықпал етіп, ӛзгертуге болады. Ӛзара бағалау оқушыларға бір-бірімен ӛзара оқуға және бір-бірін ӛзара қолдайтындай, қажетті кері байланысты орнатуға кӛмектеседі, ол оқушыларға сӛйлесу, талқылау, түсіндіру және бір-бірін сыни бағалау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Тиімді жасалған ӛзара бағалау алдағы уақытта оқу кезеңінде оқушылардың одан әрі алға ұмтылуға деген жауапкершіліктерін дамытуға кӛмектеседі. Жұмысқа баға қоюмен ғана шектеліп қалмайтын оқушыларды ӛзін-ӛзі бағалауға немесе ӛзара бағалауға ынталандырудың кӛптеген тәсілдері бар. Ӛзін-ӛзі бағалау стратегияларының жалпы сипаты – белгілі бір критерийлердің болуында. Бұл – орындалған жұмысқа қатысты сабақ жетістігінің критерийлерін қолданылуы болуы мүмкін немесе таныстырылым кезінде оқушылар бір-біріне іске қатысты сұрақ қоя алады. Оқушылар ӛздерінің сұрақтарын әзірлеп, оларға берілген жауаптарды бағалау барысында бағалаудың нақты критерийлерін негіз ретінде пайдалана алады. Зерттеулер ӛзін-ӛзі бағалау және ӛзара бағалау нақты критерийлерді қажет ететіндігін кӛрсетеді. Олар: – не тексерілуге тиіс екенін түсіну; – оқушыларға ӛзінің жұмыстарын қайта қарауға мүмкіндік беру; – оқушыларға ӛздерінің жеке мақсаттарын анықтауға және ӛз жұмыстарын жақсарту үшін не істеу керектігін анықтауға кӛмектесу үшін керек. Адам тұлға ретінде ӛзін-ӛзі бағалайтын тіршілік иесі. Ӛзін-ӛзі бағалаусыз ӛмірде ӛзін-ӛзі анықтау мүмкін емес. Дұрыс ӛзін-ӛзі бағалау ӛзіне сыни қатынас, әрдайым ӛмірдің қоятын талаптарына ӛз мүмкіндіктерін байқап кӛру, ӛз алдына қолы жете алатын мақсаттарды ӛз бетімен қою. Бастауыш сынып оқушысы ӛзін оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде саналы түсіне білуді үйрену керек, ӛзіне адекватты жан-жақты баға бере білу қажет. Себебі ӛзі туралы адекватты емес түсінік жиі сәтсіздіктердің бастауы болып табылады, қате жолдарды таңдауға әкеледі, невротикалық аурулар мен дезадаптацияға душар етеді. Кейде ӛзін-ӛзі бағалау міндеттері оқушылардан ӛздеріне, ӛздерінің білім алуына қатысты рефлексия жасауын талап етеді, яғни ӛзінің оқу үдерісін қалай жақсы ұйымдастыруға болатындығы, тапсырманы орындауға арналған оқытудың қандай да бір стратегияларын таңдаудың негізділігі туралы ойлануға тиіс. Осылайша, ӛзін-ӛзі бағалау негізінен ӛзін-ӛзі реттеумен байланысты, Циммерман (2001) ӛзін-ӛзі бағалауды «ӛзінің оқу үдерісінде оқушылардың метатанымдық, ынталандырушылық және мінез-құлықтық белсенділігі» ретінде сипаттайды. Тӛменде 3-кестеде ӛзін-ӛзі реттеудің түрлі аспектілерін жалпылап қорыту және пайымдауларды қалыптастыруға арналған бағдарларұсынылды. Кесте – 3. Ӛзін-ӛзі бағалау және ӛзін-ӛзі реттеу Оқушылар не істеуі керек Пайымдауларды қалыптастыруға арналған бағдарлар Ӛзін-ӛзі бағалау Оқыту дәлелдемелерін жинау, олардың мағыналарын ӛзінше түсіндіру Жеке мақсат, сыртқы стандарт Ӛзін-ӛзі талдау Ӛз жұмыстарын салыстыру Мақсат, критерийлер, үлгі, оқу үдерісіне қатысушылар арасындағы кері байланыс Ӛзін-ӛзі түзету Ӛзгерістер мен түзетулер енгізу. Жаңа мақсаттар қою. Мақсат, критерийлер, үлгі, оқу үдерісіне қатысушылар арасындағы кері байланыс Ӛзін-ӛзі бақылау Ағаттықтарды жоюдағы немесе түзетілген мақсатқа қол жеткізудегі алға басуды бақылау. Мақсат, критерий, үлгі Ӛзіндік рефлексия Жұмыс барысын, пікір, тапсырмаға қатысты күшті бӛлуді ойластыру. Оқуға құштарлықты кӛрсететін түсініктер жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|