Қожа Ахмет Яссауидің софылық философиясы
жүктеу/скачать 80,5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 29. Ислам философиясындағы «эманация» ұғымының мәні.
| 28. Инь және Янь
Әдетте бұл символ бүкіл әлемдегі қарама-қайшылық болып саналады. Мысалы, жақсылық пен жамандық, әйел мен еркек, күн мен түн, аспан мен жер, бар мен жоқ, ақ пен қара т.б. Ал көне қытай мифологиясында әйел(инь) мен еркектің(янь) қатынасы мен дамуы. Ондағы қара түс-әйел, ағы-еркек. Ал ақ фондағы қара точка мен қара фондағы ақ точка болса, ұрықпа сондай бірдеңе.Ал массагет сайтында былай түсіндірген:Инь-ян – шығыс халықтарында кеңінен танылған, үйлесімділік нышаны. Ежелгі қытай медицинасы мен филоофиясы бойынша, белсенді Инь және Ян - әлемнің бастауында тұрған мәндер. Инь және Ян қағидалары аспан мен жер, ұрғашы мен еркек арасындағы қатынастармен тығыз байланысты әрі олардың дамуын нұсқайды. Белсенділік көбіне жігерлі Янға тән болады да, сабырлы Инь енжарлық танытып отырады. Демек, таңбаның мағынасы - бірлік пен қарама-қайшылықтар үшін күрес дегенді білдіреді және осы философиялық ойды бүгінде әлем мойындап отыр. 29. Ислам философиясындағы «эманация» ұғымының мәні. Эманация. Неоплатондықтар жасампаздықты мәнді ашуы ретінде эманации ұғымында негідеген. Құдай дүниені өзінен тудыра отырып, дүниеге ауысуы. Эманация ( көне лат. emanatio ағу, шығу(истечение)) бір нәрседен екінші нәрсенің шығуын түсіндіретін философиялық ұғым. Оның көмегімен субстанцияның өзінің атрибуттары мен модустарында көрінуін, сонымен бірге мәннің құбылысқа ауысуын түсіндіреді. Неоплатонизмде қабылданған «біртұтас» ұғымын исламда бар «таухид» («монотеизм») ұғымымен»татуластыру» оңай емес екені сөзсіз. «Біртұтас» неоплатоникалық ұғым мұсылмандарға еврей Тауратында болған бір Құдайды түсінумен осы тұжырымдаманы синтездеуге тырысқан еврей философтарының идеяларының әсерін тигізді. Ұқсас синтез проблемасына тап болған Әл-Фараби неоплатонизм жолымен жүруге шешім қабылдады және «эманация»теориясын жасады. Осы тұрғыдан алғанда, құдай Платон мен Аристотельді түсінуде де, неоплатониктерді түсінуде де біртұтас болды, ал бар болғанның бәрі одан «пайда болды». Бұл мағынада Құдай өзінің мәнін, өзін-өзі ойлауға қабілетті ақыл ретінде көрінеді. Ақыл-ойды білетін және ақыл-ойды білетін ақыл — ойдың бір ғана аспектісі, атап айтқанда, Құдайдың мәні. Осы дүниені білетін және білетін білім де біртұтас болады, Ал Құдай әр нәрсенің бірінші және жалғыз себебі болады. «Берекелі қаланың тұрғындары туралы» еңбегінде әл-Фараби Құдай мен ол жасаған заттар арасындағы жеке сана, жеке тұлға және функцияларға ие аралық күштердің бар екенін көрсете отырып, он ақыл ұғымын дамытады. Осылайша, әл-Фарабидің пікірінше, ислам діні мен философиясының синтезіне қол жеткізуге болады. Әл-Фарабидің эманация туралы тұжырымдамасы Мәңгілік әлемнің аристотельдік тұжырымдамасынан айтарлықтай ерекшеленбеді. Иә, материя Құдайға толықтай тәуелді болып қала берді, бірақ Әл – Фарабидің пікірінше, ол Құдайдан «шығарылған» болғандықтан, ол мәңгілік қасиетке ие болуы мүмкін. Эманация теориясының негізгі негізі Құдай өзінің мәнін біледі деген идея болды. Бұл білім бүкіл болмыстың түпкі себебі болып табылады және бүкіл әлемді құру ниеті бар. Осылайша, эманация теориясы онтологиялық тұрғыдан бұрын ештеңе болмаған үздіксіз, Мәңгілік әрекеттің нәтижесі болып табылады. жүктеу/скачать 80,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|