«Ойын әрекеті арқылы мектеп жасына дейінгі асб бар балалардың коммуникативтік қызметін дамыту процесі»
жүктеу/скачать 123,7 Kb.
|
№ 2 - кесте СТ балалардың қарым-қатынас формалары (анықтау эксперименті)
Қарым-қатынас дағдыларының деңгейін анықтауға арналған Эксперимент деректері АСБ бар барлық балаларда қарым-қатынастың ситуациялық және жеке формасы басым болатындығын көрсетеді. Ситуациялық-іскерлік нысан төмен деңгейде. Қарым-қатынастың оқу-танымдық формасында пәндер өте төмен балл жинады, екеуі осы блокта бір ұпай алмады. №3- кесте. ЭТ балалардағы қарым-қатынастың жетекші формалары (анықтау эксперименті)
№4- кесте СТ балалардағы қарым-қатынастың жетекші формалары (анықтау эксперименті)
Хаттамаларды талдау көрсеткендей, ЭТ-тың барлық балалары қарым-қатынастың ситуациялық-жеке формасы деңгейінде, ал сол жастағы балаларда нормативтік даму кезінде қарым-қатынастың жетекші формасы-ситуациялық емес-жеке. АСБ бар балалар басқалармен қарым-қатынас жасауға қызығушылық танытпайды, рөлдік ойынды білмейді, ұсынылған ойындарға қатысу қиын, ЭТ 10 баласының тек 2-і жағдаяттық-іскерлік қарым-қатынас формасына жақын. Иллюстрация ретінде сипаттау мінез-құлқын әр түрлі жағдайларда қарым-қатынасын көрекілі түрде анықтау үшін ЭТ балалар бойынша мәліметтерді берейік. Мысалдар келтірейік: Даня К. ұл бала бірден өз атына жауап бермеді, кеңсеге кірген кезде экспериментаторға назар аудармады. Ол заттарды басқарды, бірақ ересек адамға өз қызметіне жол бермеді, теріс мінез көрсетті (ол жылай бастады, айқайлады және экспериментатордан кетіп қалды). «Түскі ас» ойынында ол шыныаяқ алып, тек кеңестермен әрекет етті, шыныаяқпен не істеу керектігін білмеді, оны жай алып, қайтадан үстелге қойды немесе үстелді кесе қақты. Ол машинаны үстелге домалатып, текшелерді қорапқа салды, экспериментатор текшелерді машинаға салуға тырысқанда, ол да теріс мінез көрсетті. Даня ересек адамға жүгінбеді, вокализациялайды. Барлық мәлімдемелер іс-әрекеттермен байланыстыра алмайды. Оған тек нұсқаулықтарды беруге болады, оларды түсінеді: «Бер», «Алып кел», « Жина», «Ал». Жора А. Ұл бала ересек адаммен байланысқа түсіп, экспериментаторға сұрақтар қойды, қуана ойнады, нұсқауларды түсінді. Ол іс-әрекеттерді үлгі бойынша оңай орындады, ұсынылған ойындарға қызығушылық танытты. «Түскі ас» ойыны өздігінен ойнады, барлық мәлімдемелер іс-әрекеттермен байланысты болды. Мен экспериментатордың сұрақтарына жауап бердім, бірақ монослабильді және кеңестермен. Бұл баланы бақылау оның ситуациялық-іскерлік формадан қарым-қатынастың ситуациялық емес-танымдық формасына өтпелі кезеңде екенін көрсетеді. Бұл оның екі жағдайда да бірдей ұпай жинағандығымен расталады. Барлық зерттелген ЭТ балалары қарым-қатынастың ситуациялық-жеке формасы басым, екі бала танымдық қарым-қатынасқа қабілетті. Сондықтан, АСБ бар ересек мектеп жасына дейінгі балалар ситуациялық-жеке форма деңгейінде қарым-қатынасты сақтай алады деп қорытынды жасауға болады. Олар іскерлік және жеке қарым-қатынасқа қызығушылық танытпайды. Сонымен, біздің экспериментіміздің мәліметтері АСБ бар балалардың қарым-қатынас дағдылары мектеп жасына дейінгі балалардың қалыпты дамып келе жатқан балаларынан өте өзгеше екенін көрсетеді. Біз тексерген 5-7 жастағы аутизм спектрінің бұзылуы бар балалардың көпшілігі ситуациялық-жеке қарым-қатынас формасына тән, ал қалыпты дамып келе жатқан балаларда бұл форма 3-6 айдан бастап жетекші болып табылады. Тек екі пәнде қарым-қатынастың ситуациялық және іскерлік формасы жетекші орын алады, ол нормотипті балаларда 6 айдан 3 жасқа дейін дамиды. Бір пәннің ситуациялық-жеке қарым-қатынас формасынан ситуациялық емес-танымдық формаға ауысуы бар. Сонымен, экспериментке қатысқан 5-7 жастағы балалардың ешқайсысы қалыпты дамуы бар құрдастарына тән қарым-қатынастың ситуациялық емес-жеке формасы емес. жүктеу/скачать 123,7 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|