Өмірлік ұстанымы – Ұрпақ ТӘрбиесі (Бәшен Баймұратқызының жеке қор құжаттары бойынша)
Жизненное кредо-воспитание подрастающего поколения
жүктеу/скачать 1,91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ключевые слова
| Жизненное кредо-воспитание подрастающего поколения
(по документам личного фонда Башен Баймуратовны) В статье говорится о создании и составе личного архивного фонда №540 в Центральном государственном архиве города Алматы педагога, ученого Башен Баймуратовой, посвятившей всю свою жизнь воспитанию детей. Автор кратко останавливается на биографии Б. Баймуратовой, работавшей учительницей средней школы, научным сотрудником, заведующим отделом научно-исследовательского педагогического института имени И. Алтынсарина, ученым- педагогом по воспитанию и дошкольному обучению детей детских садов с казахским языком. Раскрывается содержание учебных и методических пособий, подготовленных Б. Баймуратовой для детских садов с казахским и русским языками обучения и воспитания. Определяется значение экспериментов, проведенных педагогом в направлении развития языка детей, и их научные результаты. Показывается значение научных трудов по обучению казахского языка в русскоязычных детских садах. Ключевые слова: личный архивный фонд, документ, учительница, педагог, детский сад, научный сотрудник, методическое пособие, программа, учебное пособие, эксперимент. Кіріспе Ұлтжандылықтың бір көрінісі қолда бар рухани мұраны көздің қарашығындай сақтау, оны зерттеу, ұрпаққа білгізу, өйткені өткенді жаңғырту Ұлы Дала Елінің болашағы үшін аса қажет. Осы орайда төл тарихты терең зерттеп, оны өркендетуге үлес қосу түйіткілі өзекті бо- лып табылады. Тарихта өз елінің мүддесін жеке басының қамынан жоғары қойған тұлғалар көп емес, дегенмен олардың бірі туралы жиі айтылса, екіншілері жөнінде айтыла да, жа- зыла да бермейді. Соңғы жылдары есімі та- сада қалып бара жатқандардың бірі – Бәшен Баймұратқызы. Қолда бардың қадірін білетін ұлағатты ұстаз көзінің тірісінде Алматы қаласы Орталық мемлекеттік архивінен жеке қор аш- тырып қойған, ондағы ойы ғұмыр бойы жа- зып, жариялаған мұрасы жоғалып, шашылып- төгілмесін деген еді. Мұндай ой өмірін жас ұрпақтың тәрбиесіне арнаған ұстаздыкі болса, кәсіби тарихшы-зерттеушінің мүддесі архивтер- ге жинақталған құжаттарды зерделеп, тарихта із қалдырған, халқына қызмет еткен жандар- ды басқаларға үлгі ету, көпшілікке танысты- ру болып табылады. Осы орайда зерттеушіге архивтердің жеке тектік қорлары Алаш ары- сы Ахмет Байтұрсынұлының сөзімен айтқанда «жем» болып саналады. Жеке тектік қорлардың құрамына кіретін қолжазбалар, жазбалар, күнделіктер, қойын дәптерлер, шежірелер және тағы да басқаларды қор құрушының өмірі мен шығармашылық қызметі, өмір сүрген ортасын зерттеуде бірден – дерек көзі болып табылады. Бұл деректерді жете білу тарихтан тағылым алу дегенді білдіреді. Отан, халық үшін еңбек ету заңдылықтарын сараптауға мүмкіндік береді. Соның арқасында тарихтың тағылымы бүгінге сабақ, болашаққа бағдар бола алады. Алматы қаласы Орталық мемлекеттік архивіндегі 540-қор Бәшен Баймұратқызына тиесілі. Архивке оның құжаттары 2012 жылдың екінші жартысында сыйға тарту шарты бойын- ша келіп түсті. Қор 2013 жылы құрылған, ол бір тізімдемеден, 1941-2011 жылдарды қамтитын 159 сақтау бірлігінен тұрады (ҚР Алматы қаласының Орталық мемлекеттік архиві. Баймұратова Бәшен Баймұратқызы. 540-қор. 1-тізімдеме. – 159 іс.). Ғылыми-техникалық сараптау негізін- де құжаттар 8 бөлімге бөлінген. Әр бөлім және сәйкесінше бөлімшелер хронологиялық тәртіп- пен орналастырылған. Құжаттардың физикалық жағдайы қанағаттанарлық. Бірінші бөлімге Б. Баймұратованың шығармашылығына бай- ланысты құжаттары топтастырылған. Екінші бөлімге өмірбаяндық құжаттар жинақталса, үшінші бөлімді сыйға тартылған кітаптар құраған. Төртінші бөлімге ұстаз-ғалымның жарық көрген еңбектері тіркелсе, бесінші бөлім өзі жинақтаған құжаттармен ерекшеленеді. Ал- тыншы бөлім хаттар, жетінші құттықтаулар, сұхбаттар, сегізінші фотосуреттер деп аталады. Бәшен Баймұратқызының шығармашылы- ғына қатысты құжаттарды талдамас бұрын ұстаздың өзі туралы айтып өткен жөн болар. Б. Баймұратова 1926 жылы Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданы Никитинка ауылында дүниеге келген. Бұл облыстың та, ауданның Хабаршы. Тарих сериясы. №1 (92). 2019 148 Өмірлік ұстанымы – ұрпақ тәрбиесі атаулары маған таныс. Бәшен апайдың қорын ақтара бастағанда Ұлан ауданының тумасы деген сөздерді оқығанда біртүрлі сезімде бол- дым. Өйткені Өскемен қаласындағы құрылыс- жол институтында ассистент болып қызмет ет- кен уақыттарда «Білім» қоғамы бүкіл Шығыс Қазақстан облысын аралап, дәріс оқығаным есіме түсті. Сол кезде Ұлан ауданында да болып едік. Өскемен қаласынан онша алыс емес жерде орналасқан аудан халқының көпшілігі қазақтар екендігін көргенде қуанып қалғанмын. Себебі 1980 жылдары қазақтар қала тұрғындарының небәрі 12 пайызын құрайтын. Қоғамдық көлікте бір қазақты көрсем марқайып қалатынмын. Бәшен 1935 жылы Ұлан ауданындағы орта мектептің табалдырығын аттап, осында жеті кластық білім алып, 1942 жылы бітіріп шықты. Сұрапыл соғыс жылдары тылда өзге қыз-келіншектермен, қариялармен қатар еңбекке араласты. Аудандағы «Социалистік майдан» атты газетте теруші, кейінірек жа- уапты хатшы болып қызмет атқарды. Соғыс аяқталып, кеңес халқы еңсесін көтеріп, қираған шаруашылықты қалпына келтіріп жатқан тұста білімін жетілдірудің қажеттілігін түсінген Бәшен Алматы қаласына келіп Мәншүк Мәметова атындағы қыздар педагогикалық училищесіне оқуға түсті. Училищені үздік аяқтап, 1948 жылы Алматы облысы Нарынқол ауданына мектепке мұғалімдік қызметке келді. Сол уақыттарда мұғалім мәртебесі биік, жауапкершілігі мол, білім мен біліктілікті талап ететін қиын мамандық болатын. Осыны терең түсінген Бәшен Баймұратқызы шеберлігі мен ұстанымын нығайту мақсатында жоғары білім алуды жөн санады. Сөйтіп, 1951 жылы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік педагогикалық институтының қазақ тілі және әдебиеті факультетіне оқуға қабылданды. Институтты тәмамдағаннан соң Алматы облысы Қаскелен ауданындағы сегіз жылдық мектепте оқу ісінің меңгерушісі қызметін атқарды. Сонымен қатар қазақ тілі мен әдебиетінен сабақ берді, білімі тереңдеді, біліктілігі жетілді, шеберлігі шыңдалды, мұғалім мамандығының қыр-сырын меңгерді. Осыдан кейін 1957 жылы Ы. Ал- тынсарин атындағы педагогикалық ғылыми- зерттеу институтына кіші ғылыми қызметкер ретінде жұмысқа алынды да оны жеті жылдан астам уақыт бойы атқарды. жүктеу/скачать 1,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|