42.Оптикалық құралдардың ажыратқыштық қабілеті.
Спектрлік куралдын ажыраткыштык кабілеті деп онын толкын узындыктарынын айырымы оте аз екі сызыкты ажыратып бакылау мумкіндігін айтады. Егер спектрлік прибор алі де ажырата алатын біріне-бірі оте жакын орналаскан екі сызыктын біреуінін толкынынын узындыгы , екіншісінкі болса, сонда прибордын ажырау кабіллеті R былай орнектеледі:
R=
Мундагы λ- ажыратылатын сызыктар толкын узындыктарынын орташа мані, -олардын толкын узындыктарынын айырмасы.
Тор комегімен алынган арбір спектрлік сызыктын дифракциялык максимумдары болады. Егер толкын узындыктары λ жане λ+Δλ сызыктарга тан улы максимумдар бірін-бірі ішінара жапкан болса, онда оларды белгілі бір шарт орындалганда гана бір-бірімен ажыратып бакылауга болады.
43.Телескоп пен микроскоптың ажыратқыштық қабілеті.
Телескоп пен микроскоп - бул оз максаттарына артурлі кызмет ететін екі гылыми қурал. Телескоп пен микроскоптын басты айырмашылыктарынын бірі - алыстагы заттарды кору ушін телескоп пайдаланылады, ал микроскоп оте жакын заттарды кору ушін колданылады.
Шынында да, екі қурал да заттар мен заттардын усак болшектерін бакылау ушін колданылады. Телескоп пен микроскоптын тагы бір манызды айырмашылыгы мынада, бул екі гылыми аспапта фокустын узындыгы немесе фокустык нуктеден линзага дейінгі кашыктык ар турлі.
Осынын натижесінде телескоп жагдайындагы фокустык нукте алыс жерде болуы мумкін. Екінші жагынан, микроскоп жагдайында фокустык нукте бір дюймнін бір болігі гана.
Екі аспапта колданылатын линзанын диаметріндегі айырмашылык, олардын арасындагы айырмашылыкка катысты болган кезде де манызды. Линзанын диаметрі немесе санылауы телескопта алдекайда улкен. Бул санылаудын фокусталган жерде аз молшерде табиги жарык тусуіне мумкіндік беру ушін кажет.
Екінші жагынан, микроскопта тек жасанды жарыктандыру колданылады. Жасанды жарык микроскоптагы фокустык жерге тусу ушін жасалынган. Бір кызыгы, телескоп пен микроскоп бір-бірінен объективтін кисыктыгы жагынан ерекшеленеді.
2-деңгей
44.Жарықтың изотропты және анизатропты орталарда таралуы.
Жарыктын изотропты ортада таралуы дегеніміз-жарыктын физикалык касиеттерінін барлык багыттарда бірдей болуы. Суйыктарга, газдарга жане катты денелердін аморфтык куйлеріне тан сипат.
Жарыктын анизатропты ортада таралуы дегеніміз-дененін барлык немесе біркатар физикалык касиеттерінін ар багытта ар турлі болуы. Бір-текті касиеті бар заттын бір багыттагы барлык нуктелерінін физикалык касиеттері бірдей болады. Мысалы, кристалдык денелердін жылулык улгаю коэффициенті, механикалык, электрлік жане оптикалык касиеттері ар багытта ар турлі болганымен, белгілі бір осьтін бойында туракты келеді.
45.Элетромагниттік толқындардың заттармен әсерлесуі. Бір атомды газ жане металл булары ушін жутылу коэффициенттері нольге жакын болады, тек оте жінішке спектрлік облыста гана (10-12-10-11м) анык максимумдар (сызыктык жутылу спектрлері) байкалады. Бул сызыктар атомдардагы электрондардын тербелістерінін меншікті жиілігіне сайкес келеді. Молекулалардагы атомдардын тербелісімен аныкталатын молекулалардын жутылу спектрі жутылу жолактарымен сипатталады.
Диэлектриктердін жутылу спектрлері тутас спектр турінде болады. Олардын жутылу коэффициенттері улкен емес (шамамен 10-3-10-5см-1). Бул диэлектриктерде еркін электрондардын болмауымен тусіндіріледі жане жарыктын жутылуына атомдар мен молекулалардагы электрондардын еріксіз тербелісі кезіндегі резонанс кубылысы себепкер болады.
Металлдар ушін жутылу коэффициенті улкен манге ие (шамамен 103-105см-1) жане сондыктан металлдар жарык ушін молдір емес. Заттардын тустерінін артурлі болуы жутылу коэффициентінін толкын узындыгына тауелділігімен тусіндіріледі.
46.Электр диполінің жарық шығаруы.
Электр дипольі деп – зарядтардын шамалары озара тен араттас екі
нуктелік зарядталган болшектен куралган жане екі зарядтардын озара аракашыктыгын олардан сырт жаткан нуктенін аракашыктыгымен салыстырганда оте аз болатын жуйені айтады. Жарык шыгаратын диодтын негізгі элементі — электрондык-тесіктен оту. Тікелей жылжыганда электрондардын энергиянын ен жогары денгейінен томен денгейіне оту себебінен жарыктын кванттары саулеленеді. Толкыннын саулелену узындыгы диод материалымен (галлий фосфидті жане галлий арсенидті; кремний карбиді) аныкталады. Корінетін спектрінде саулелендіретін Жарык шыгаратын диодтер жарык корсеткіш ретінде пайдаланылады.
Достарыңызбен бөлісу: |