Орфографиясы
жүктеу/скачать 0,69 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Құрама сөздер
| босаралық, қосаралық
және босаралықсыз графемаларымен көрінуі тиіс. Ал ағылшын тілінде құрама сөздердің тұтас тұлғалануы қосаралықпен және босаралықсыз таңбалана береді (honeymoon, blood-vessel, arm-chair). Ағылшын тілінің американдық вариантында бірге жазу басым болса, британдық вариантында дефиспен көп таңбаланады. Алайда дефис кейде тілдің эстетикалық қызметін де атқарады (44. 132-133). Қазақ тіліндегі құрама сөздердің тұрпат межесі (план выражения) мен мазмұн межесінің (план содержания) өзара үйлесім табуын кесте арқылы да көрсетуге болады (1-сурет). Сонда, орфографиялық кескінделуі тұрғысынан құрама сөздердің біріккен сөз, қос сөз, қысқарған және күрделі сөз болып бөлінуі ұғымдық, мағыналық деңгейлерден шығып, жазба тілдің таңбалық сипатына сай келеді. Ал сөздерді бірге, бөлек тұлғалаудың негізі неде? Оның емледе принципті мәселеге айналып, дау туғызуы неліктен? Тілдің коммуникативтік, когнитивтік кызметтеріндегі бұл проблеманың салмағы қандай? Енді осы сұрақтар төңірегіндегі пікірлерімізді таратып көрейік. 1-сурет Құрама сөздер Тұрпат межесі Мазмұн межесі Тілдің графикалық бірлігі Тілдің мағыналық бірлігі біріккен жалқы есімдер: Гүлнәр, Қойгелді Бас әріппен таңб- дар әріп қиынды қысқарған сөздер: АҚШ, ТМД, ҚР Босаралықсыз таңб-дар Кіші әріппен таңб-дар құрама жалпы атаулар: Ғылыми-зерттеу мекемесі демеуліктің постпозициясы сен-ақ, деймін-ау қос сөз бен косар-ған сөздер құрама жалқы атаулар: Ғылым-Білім министрлігі Бас әріппен таңб- дар Қосаралықпен таңб-дар негізгі сөз бен шылау сөздер: үйге дейін, сабақтан соң фразеологиялық бірліктер негізгі сөз бен көмекші сөздер: келе жатыр күрделі сөздер (күрделі есім-р мен етістіктер) Кіші әріппен таңб-дар күрделі жалқы есімдер: Қазақстан Республикасы Бас әріппен таңб- дар Босаралықпен таңб-дар буын қиынды қысқарған сөздер: ұжымшар, кеңшар, кәсіподақ біріккен жалпы есімдер: асқазан, жүзбасы Кіші әріппен |