Отбасы тұрмысының қолайсыздығын қалай

51 
 
кӛрсетуге,  моральдық  қолдауға,  ӛздерінің  мектептегі  жетістіктерімен  қуантуға 
кҥш  табады.  Кӛптеген  респонденттер  балалардың  кӛмегі  мен  сенімі 
қиыншылықтарды жеңуде ең кҥшті ынталандырма болғанынан атап ӛтті.  
 
«Ең  басты  қолдау  жасайтындар  –  бұл  балалар,  олардың  сүйіспеншілігі, 
түсінігі мен шыдамдылығы(бейәлеуметтік отбасымен сұхбат).     
 
Сондай-ақ  респонденттер  достардың  кӛмегін  атап  ӛтті:  материалдық  және 
моральдық қолдау, кейбіреулеріне жҧмыс табуға кӛмектесті.  
Респонденттердің  ӛз  бетінше  отбасыны  аман  алып  қалуы  туралы  пікірді 
зерделеу,  олардың  70%-ы  сақтай  алғанын  кӛрсетті.  15%  респонденттер  оң 
нәтиже  ала  алмағанын  атап  ӛтті.  15%  -  ӛз  отбасыларындағы  проблемаларды 
шешу ҥстінде және нақты жауап бере алмайды. 
3.3.2.
 
Мемлекеттік органдар  
Қоғам  және  мемлекет  тарапынан  отбасын  қорғау  қажеттілігі  туралы  ереже 
халықаралық  қҧқықтың  жалпыға  ортақ  қабылданған  нормаларға  жатады.  Дені 
сау,  жақсы  отбасы  бҧл  мемлекеттің  тірегі,  сонымен  қатар,  саяси  және 
әлеуметтік  тҧрақтылықтың  негізі  болғандықтан,  мемлекет  ӛзін  ӛзі  сақтау 
мақсатында,  отбасын қолдап отыруы тиіс. Егер ата-аналар кәмелетке толмаған 
балаларды  тәрбиелеу,  оқыту  және  қамтамасыз  ету  бойынша  ӛз  міндеттерін 
атқармаған жағдайда, олардың тәлім тәрбиесіне жағымсыз әсер етсе, сондай ақ 
сәбиге  қатысты,  егер  оның  ӛзін  ӛзі  ҧстауы  қоғамдағы  әлеуметтік  нормаларға 
қайшы  келетін  болса,  оларға  қатысты  жекеленген  профилактикалық  жҧмыс 
жҥргізіледі. 
Білім беру органдары 
 
Отбасында  проблеманың  бар  болуын  айқындаушы  ең  бірінші  инстанция, 
сынып  жетекшісінің,  әлеуметтік  педагогтың,  психологтың  және  басқа 
мамандардың  араласуымен  мектеп  болып  табылады.  Дәл    осы  тҧлғалар 
оқушылардың  мектеп  қабырғасында  ғана  емес,  сондай-ақ  қажет  болған  кезде, 
оның  сыртындағы,  соның  ішінде  ҥйдегі  аман-есен  психологиялық  жағдайын 
қадағалайды. Білім беру органдарына заң жҥзінде отбасылық сәтсіздіктің алдын 
алу мәселелерінде келесі функциялар бекітілген: 

52 
 
1.
 
тҧрмысы  қолайсыз  отбасыларды  айқындауға,  оларды  ішкі  істер 
органдарына  есепке  қоюға  және  олармен  профилактикалық  жҧмыстар 
жҥргізуге қатысады; 
2.
 
оқуға  бармайтын,  девиантты  мiнез-қҧлықты  кәмелетке  толмағандарды 
айқындайды және олардың есебін жҥргізеді, олармен және ата-аналармен 
сақтандыру жҧмыстарын жҥргізеді; 
3.
 
білім  беру  ҧйымдары  жҧмыстарында  балалармен  және  ата-аналармен 
бағдарламалар  мен  әдiстемелердi  әзiрлеп,  бiлiм  беру  ҧйымдарының 
жҧмыс тәжiрибесiне енгiзедi. 
 
«Кәмелетке 
толмағандар 
арасындағы 
қҧқық 
бҧзушылықтардың 
профилактикасы мен балалардың қадағалаусыз және панасыз қалуының алдын 
алу  туралы»  Заңда  жазылған  ӛкілеттіктерді  (12-бап)  басшылыққа  ала  отырып, 
білім беру органдары келесі жҧмысты жҥргізеді: 
     1) девиантты мiнез-қҧлықты кәмелетке толмағандарға арналған арнаулы 
бiлiм беру ҧйымдарының 
және ерекше режимде ҧстайтын бiлiм беру ҧйымдарының, сондай-ақ бала 
қҧқығын қорғау      жӛнiндегi мiндеттердi жҥзеге асыратын ӛзге де ҧйымдар 
жҥйесiн дамыту жӛнiндегi шараларды жҥзеге асырады;   
2) кәмелетке толмағандардың жазғы демалысын, бос уақытын және 
еңбекпен қамтылуын 
ҧйымдастыруға қатысады;   
3) дәлелсiз себептермен жалпы бiлiм беретiн оқу орындарына бармайтын 
кәмелетке 
толмағандарды анықтайды және есепке алады, олармен және олардың ата-
аналарымен немесе заңды ӛкiлдерiмен жеке профилактикасы шаралары 
жҥргiзедi;   
4) кәмелетке толмағандардың заңға мойынсҧнушылық мiнез-қҧлқын 
қалыптастыруға, олардың 
бойына имандылық пен салауатты ӛмiр салтының берiк негiздерiн дарытуға 
бағытталған бағдарламалар мен әдiстемелердi әзiрлеп, бiлiм беру 
ҧйымдарының жҧмыс тәжiрибесiне енгiзедi;   
5) дамуында немесе мiнез-қҧлқында ауытқушылықтары бар кәмелетке 
толмағандарды анықтайтын психологиялық-медициналық-педагогикалық 
комиссияларды қҧрады, олардың кешендi тҥрде тексерiлуiн жҥргiзедi және 
оларды одан әрi оқыту және тәрбиелеу нысандарын анықтау жӛнiнде 
ҧсыныстар әзiрлейдi;   

53 
 
6) девиантты мiнез-қҧлықты кәмелетке толмағандарды, тҧрмысы қолайсыз 
отбасыларын 
анықтауға, оларды iшкi iстер органдарында есепке алуға және олармен жеке 
профилактикасы шаралары жҥргiзуге қатысады;   
7) жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында қол жетерлiк спорт секцияларын, 
техникалық және 
ӛзге де ҥйiрмелер, клубтар ҧйымдастыруды қамтамасыз етедi және оларға 
кәмелетке толмағандарды тартады;  
8) ҥш жастан он сегiз жасқа дейiнгi қадағалаусыз және панасыз қалған 
кәмелетке 
толмағандарды, ата-аналарының немесе оларды алмастырушы адамдардың 
қамқорлығынсыз қалған, сондай-ақ арнаулы білім беру ҧйымдарына 
жіберілетін кәмелетке толмағандарды заңда белгіленген тәртіппен 
Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарында ҧстайды;  
9) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы 
Президентінің және 
Қазақстан  Республикасы  Ҥкіметінің  актілерінде  кӛзделген  ӛзге  де 
ӛкілеттіктерді жҥзеге асырады. 
 
Мектептердегі тҧрмысы қолайсыз отбасылармен ҥлгі жҧмыс жоспары (ӛңірлер 
материалдары негізінде қҧрастырылған) 

 
Отбасыны  зерделеу  және  отбасындағы  қолайсыз  мәселелерді 
айқындау; 

 
Тҧрмысы қолайсыз отбасының  тҧрғын ҥй-тҧрмыстық жағдайларын 
бастапқы тексеру; 

 
Отбасының  әлсіз  және  кҥшті  жақтарын  айқындау  мақсатында оны 
қоршаған жақын адамдарды зерделеу; 

 
Отбасы картасын қҧрастыру; 

 
Барлық мҥдделі ҧйымдармен ҥйлестіру қызметі; 

 
Отбасымен жҧмыс бағдарламасын қҧрастыру, отбасыны жҥргізу; 

 
Отбасымен жҧмыс жӛніндегі ҧсыныстарды жасап шығару; 

 
Жҧмыс  мониторингісі,  профилактикалық  жҧмыстағы  кҥшті  және 
әлсіз жақтарды айқындау. 
 
Сауалнама нәтижелері бойынша, отбасының белгілі бір ҥлесі ҥшін дағдарыстан 
шығуға кӛмек ретінде мектептің рӛлі ӛте маңызды болды.  Атап айтқанда, дәл 
осы  педагогтар  ата-аналардың  қателіктерін  уақытында  кӛрсеткен    және  

54 
 
жағдайды тҥзету жолдарын ҧсынғандықтан балаларымен дау-жанжалды қарым 
қатынастағы отбасылар алғыс сӛзін білдірді.  Кеңестік қолдаудан басқа, мектеп 
сонымен  қатар,  балалардың  тегін  тамақтануы,  оларды  киіммен,  кеңсе 
тауарлармен  қамтамасыз ету сияқты материалдық кӛмек те кӛрсетті. 
Кәмелетке толмаған балаларға арналған баспаналар  
Зерттеу аумағында сҧралған отбасылар кәмелетке толмаған балаларға арналған 
баспаналардың  отбасының  қиын  ӛмірлік  жағдайларындағы  кӛмегі  туралы 
бірнеше рет айтқан болатын. Сҧралған ата-аналар балаларын әр тҥрлі себептер 
бойынша баға алмаған қиын кезеңдерде сол баспаналарға орналастырған. 
 
«…  менің  балам  2  жыл  тұрған  баспанаға  үлкен  рахмет.  Онда  оған  жақсы 
қарады, мен ол үшін қам жемейтінмін. Балаларды уақытша қалпына келтіру 
орталығы  да  қиын  кезеңді  басымыздан  ӛткерген  кезде  бізге  кӛмектесті» 
(дағдарыстық отбасымен сұхбаттан). 
 
ҚР  БҒМ  мәліметтері  бойынша  2011/2012  оқу  жылында  республикамызда  165 
баспана  болды,  олардың  16  –  мемлекеттік  емес.  Баспаналарда  2011/2012 
жылдары 10492 бала орналасты, ол ӛткен жылдарға қарағанда тӛмен (2009/2010 
– 12519, 2010/2011 – 11612)
33
. 
Балалардың құқықтарын қорғау комитеті 
Балалардың  қҧқықтарын  қорғау  комитеті  (бҧдан  әрі  -  Комитет)  Қазақстан 
Республикасы  Ҥкіметінің  2006  жылғы  13  қаңтардағы  №36  Қаулысы  негізінде 
2006  жылы  қҧрылды.  Комитеттің  мақсаты  балалардың  ӛмір  сҥру  сапасының 
әлеуметтік  және  қҧқықтық  кепілдіктерін  қамтамасыз  ету  болып  табылады. 
Оның  басымдықтары  болып  табылады:  балалардың  мҥдделерін  ескерумен, 
мемлекеттік  әлеуметтік  саясат  саласында  заңнаманы  жетілдіру,  әлеуметтік 
жетімдіктің  алдын  алу  және  ескерту,  ақпараттық  қамтамасыз  ету  және 
жҧртшылықпен байланыс және әлеуметтік әріптестік.  
 
Ӛз қызметі уақытында Комитет кӛптеген бағыттар бойынша әртҥрлі жобаларды 
жҥргізеді: 
1.
 
 «Сәбиге  жақын  достықтағы  қала»,  оның  мақсаты  балалардың  сапалы 
ӛмір  сҥруіне  қҧқықтарды  қамтамасыз  ету,  балалар  ҥшін  қалалардың 
                                                           
33
 «2011 жылы Қазақстан Республикасында балаларды қорғау саласындағы негізгі 
кӛрсеткіштер», ҚР БҒМ Балаларды қорғау комитеті 

55 
 
инфрақҧрылымын  және  әлеуметтік  қызмет  кӛрсету  саласын  кеңейтуге 
кӛмектесу болып табылады; 
2.
 
«Зорлықсыз және қатыгездіксіз балалық шақ»; 
3.
 
«Әлеуметтік жетімдік профилактикасы»; 
4.
 
«Адамның адамгершілік-рухани дамуы» және басқалар. 
 
Ӛз  қызметі  аясында  Комитет  ҚР  Ҥкіметтік  емес  ҧйымымен,  (ЮНИСЕФ) 
халықаралық  ҧйымдармен  тығыз  әрекет  етеді.  Отбасымен  жҧмыс  жҥргізу 
ҥшін Комитет ӛмiрде қиын жағдайға душар болған балалар мен отбасыларға, 
отбасылық  қҧндылықтарды  насихаттайтын,  отбасын  сақтап  қалуда,  қайта 
қосуда  және  оны  нығайтуда  әлеуметтік  кӛмек  кӛрсете  алатын  «Отбасыны 
қолдау қызметтерін» қҧру бойынша жҧмыс жасалуда.  Мҧндай қызметтерде 
балалар  мен  ата-аналар  психологиялық,  педагогикалық,  қҧқықтық  кӛмек 
және  кеңес  алу  мҥмкіндігіне  ие  болуы  керек.    Отбасылары  мен  балаларға  
кӛмек  кӛрсетудің  сапасын  жоғарылату    ҥшін    әлеуметтік  жетімдік  пайда 
болу  қаупі  бойынша  топтардың  «Отбасылық  кӛмекші»  әлеуметтік  қызмет 
кӛрсетумен қамтамасыз ету мҥмкіндігі бар. Қызметтің негізгі міндеті ретінде 
балаларды  тәрбиелеу,  оларды  бағып  кҥту  бойынша,  ҥй  шаруашылығын 
жҥргізу    бойынша      ата-аналарды    тиімді  дағдыларға  ҥйрету  арқылы, 
отбасының  бҧзылу  қаупін  тӛмендету  алынады.  Ҥй  кӛмекшілері 
жҧмыстарының негізгі нәтижелері отбасын сақтап қалу, отбасындағы ӛзара 
қарым-қатынастың  жақсаруы  болатын  еді.  Балалар  мен  ата-аналар  әрбір 
белгілі бір жағдайларда  қайда және кімге бару керек екенін білетін еді»
34
.. 
 
Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтары 
 
Кәмелетке  толмағандарды  бейімдеу  орталықтары  (КБО)  болып  білім  беру 
органдарының  қарамағындағы  кәмелетке  толмағандарды  қабылдап,  оларды 
уақытша бағуға арналған мемлекеттік ҧйымдар болып табылады.   
 
Мемлекет  басшысының  2010  жылғы  17  тамыздағы  №  1039  жарлығымен 
Кәмелетке  толмағандарды  бейімдеу  орталықтарының  қызметін  бақылау  және 
ҥйлестіру  бойынша  функциялар  Білім  және  ғылым  министрлігіне  берілді, 
оларды  қамтамасыз  ету  мен  тиісті  тҥрде  жҧмыс  істеу  мәселелері  әкімдіктерге 
тапсырылды.  
 
                                                           
34
 ҚР БҒМ 
Балалардың қҧқықтарын қорғау комитетінің тӛрайымы 
Р.П. Шер
 баяндамасынан   

56 
 
КБО  негізгі  мақсаты  «қараусыз  қалған,  қаңғып  жҥрген  балаларды,  ата-
аналарының немесе басқа да заңды ӛкілдерінің қарауынсыз қалған балаларды, 
сонымен  қатар  арнайы  білім  беру  ҧйымдарына  жіберілген  жасӛспірімдерді  
уақытша  ҧстау,  бейімдеу  және  одан  ары  орналастыруды  қамтамасыз  ету» 
болып табылады
35
. 
Кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау 
жӛніндегі комиссиялар  (КІК) 
Комиссияның  балаларды  ата-аналары  не  ӛзге  заңды  ӛкілдері  тарапынан 
кемсітушілік  жағдайларында  оның  қҧқықтарын  қорғауға  қатысты  заңнама 
тҥрінде бекітілген ӛкілеттігі 
36
 
 
1.
 
кәмелетке  толмағандардың  қҧқықтары  мен  заңды  мҥдделерiн  iске 
асыруда және қорғауда оларға жәрдем кӛрсету; 
2.
 
ӛмiрi  мен  денсаулығына  қауiп  тӛнетiн  жағдайдағы  кәмелетке 
толмағандарды анықтау және әлеуметтiк ақтау жӛнiндегi жҧмыстарды 
ҧйымдастыру;  
3.
 
кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу, оқыту, ҧстау, олардың ӛмiрi мен 
денсаулығын  қорғау  жӛнiндегi  ӛздерiнiң  мiндеттерiн  орындамайтын, 
сондай-ақ  кәмелетке  толмағандардың  қалыпты  дене  және  рухани 
дамуына  терiс  әсер  ететiн  немесе  олармен  қатыгездiкпен  қарым-
қатынас  жасайтын  ата-аналарды  немесе  ӛзге  де  заңды  ӛкiлдерiн 
анықтау;  
4.
 
кәмелетке  толмағандардың  қҧқықтары  мен  заңды  мҥдделерiн  қорғау 
ҥшiн белгiленген тәртiппен сотқа жҥгiну;  
5.
 
мемлекет кӛмегiне мҧқтаж және ӛмірде қиын жағдайға душар болған 
кәмелетке  толмағандарды  қолдау  туралы  қорғаншылық  және 
қамқорлық органдарына ҧсыныстар енгiзу;  
6.
 
кәмелетке  толмағандарды  дене  және  психикалық  кҥш  кӛрсетуден, 
кемсiтудiң  барлық  нысандарынан,  жыныстық  және  ӛзге  де 
пайдаланудан,  сондай-ақ  кәмелетке  толмағандарды  қоғамға  қарсы 
әрекет  жасауға  тартудан  қорғауды  қамтамасыз  ету  жӛнiнде  шаралар 
қабылдау. 
7.
 
Қазақстан 
Республикасының 
заң 
шығаратын 
актілерінде 
қарастырылған жағдайлар мен тәртіпте кәмелетке толмағандарға және 
                                                           
35 
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің «Кәмелетке толмағандарды 
бейімдеу орталықтарында кәмелетке толмағандарды ҧстау ережелерін бекіту туралы» 2011 
жылғы 10 қаңтардағы №1 бҧйрығы 
36
 
Кәмелетке толмағандардың істері және олардың қҧқықтарын қорғау жӛніндегі комиссия 
туралы ҥлгі ереже
.
 
 

57 
 
олардың  ата-аналарына  немесе  ӛзге  заңды  ӛкілдеріне  әсер  ету 
шараларын қабылдау;  
 
Ӛмiрде қиын жағдайға душар болған кәмелетке толмағандарды орналастыру 
бойынша Комиссия қабылдайтын шаралар:  
басқа  органдармен  бірігіп,  ӛмiрде  қиын  жағдайға  душар  болған,  ҧзақ  уақыт 
білім  беру  ҧйымдарына  бармайтын,  мемлекеттің  кӛмегіне  мҧқтаж  болатын 
жасӛспірімдерді айқындайды, олардың дербес есебін жҥргізеді, осы  кәмелетке 
толмағандарды орналастыру жӛнінде шешімдер қабылдайды және қабылданған 
шешімдердің орындалуын бақылайды;  
 
Комиссияның ата-аналарға қатысты әсер ету шаралары: 
1.
 
кәмелетке  толмағанға  келтірілген  материалдық  залалды  ӛндіріп  алу 
туралы сот алдында ӛтініш жасау;  
2.
 
кәмелетке  толмағанның  ӛмірі  мен  денсаулығына  тікелей  қатер  туған 
кезде  қамқоршылық  және  қорғаншылық  органына  кәмелетке 
толмағанды  ата-аналарынан  немесе  олар  қамқорында  болатын  заңды 
ӛкілдерінен тез арада алып қою туралы ӛтініш жасаумен жҥгіну,  
3.
 
сондай-ақ  қамқоршыны  немесе  қорғаншыны  олардың  ӛз  міндеттерін 
орындаудан шеттету туралы, сәбиді тәрбиелеуге беру жӛнінде шартты 
бҧзу  туралы  не  сот  арқылы  бала  асырап  алуды  (қыз  асырап  алуды) 
жою туралы ӛтініш жасау;  
4.
 
ата-ана қҧқықтарынан айыру туралы немесе шектеу туралы, не оларға 
Қазақстан Республикасының заңнамасында ескерілген ӛзге шараларды 
қолдану туралы ӛтінішпен сотқа жҥгіну. 
Кәмелетке толмағандардың істері жӛніндегі бӛлімшелер (КІБ)  
Бҥгінгі  кҥнге  учаскелік  инспекторлардың  рӛлі  олардың  отбасындағы 
қолайсыздық  фактісін  анықтап,  отбасына  бақылау  жҥргізуге  міндетті  және 
жағдай тҥзелмеген жағдайда, отбасыны органға тізімге қоюда бекітіледі.   
Бҧл  жағдайда  шетелдердің  тәжірибесі  қызықты.  Мысалы,  АҚШ-тың  кейбір 
штаттарында  учаскелік  инспекторлар  мӛлтек  аудандағы  тҧрғындарға  бақылау 
жҥргізу  және  онда  тәртіп  сақтаудың  келесідей  әдісін  қолданады:  аудан 
тҧрғындарымен  ойын  және  барбекюдің  кӛмегімен  демалыс  кҥндерін  бірге 
ӛткізу.  Осылайша,  олар  тҧрғындармен  сенімді  қарым  қатынас  орнатуға  қол 
жеткізеді,  және  сондай  ақ  мҧндай  шаралардың  кӛмегімен  жаңа 
қоныстанушылармен  де  танысады.  Бҧл  шаралар  тҧрғындардың  бір-бірімен 
жақын қарым-қатынас жасауы бойынша тиімді нәтиже береді. 

58 
 
Ата-аналарға немесе заңды ӛкілдерге қатысты қҧқықтық тәртіп органдарының 
заң жҥзінде бекітілген қҧзыреттері: 
1.
 
Кәмелетке  толмағандарды  тәрбиелеу,  оқыту,  ӛсіру  жӛнінде  ата-
аналарға  қатысты  айқындау,  есепке  алу  және  жекеленген 
профилактикалық жҧмыс; 
2.
 
Ӛз міндеттерін орындамайтын ата-аналар мен ӛзге де заңды ӛкілдерді 
айқындау және оларды заңнамаға сәйкес жауапкершілікке тарту. 
3.
 
Ата-аналар  мен  балаларды  қҧқықтық  тәрбие  беруде  білім  беру 
органдарына кӛсек кӛрсету. 
4.
 
Ӛзге  мемлекеттік  органдармен  бірлесе  кәмелетке  толмағандарға 
қатысты  тҧрмыстық  зомбылық  кӛрсетудің  алдын  алу,  бақылау  және 
болдырмау мәселелерімен айналысады және т.б.. 
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы отбасы және әйелдер 
істері жӛніндегі Ұлттық комиссия 
«Ҧлттық  комиссия  1998  жылғы  22  желтоқсандағы  Қазақстан  Республикасы 
Президентінің  №4176  Жарлығымен  Мемлекет  басшысының  жанындағы 
консультативтік-кеңесші  орган  ретінде  отбасы  мҥдделерін  қорғау,  әйелдердің 
елдің  саяси,  әлеуметтік,  экономикалық  және  мәдени  ӛміріне  қатысуы  ҥшін 
қажетті жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында қҧрылды»
37
. 
Оның қҧрамына мемлекеттік органдардың басшылары, кәсіпорын, шағын және 
орта бизнес, елдің ғылыми және мәдени жҧртшылық ӛкілдері, барлығы 28 адам 
кірді.  Ҧқсас  комиссиялар  облыстар,  Астана  және  Алматы  қ.қ.  әкімінде 
қҧрылды.  Оларды  әкімнің  орынбасарлары  басқарады.  Ҧлттық  комиссияның 
қызмет бағыты:  1) әйелдердің және олардың отбасы мҥшелерінің денсаулығын 
жақсарту,  2)  әйелдердің  елдің  қоғамдық-саяси  ӛміріне  белсенді  қатысуы  және 
оларды шешімдер қабылдау деңгейіне ҧсыну, 3) әйелдерді экономикалық алға 
жылжыту және 4) әйелдерге қатысты зорлықты жою. 
 
Ҧлттық Комиссия қызметінің бір бағыты отбасыны нығайту және отбасындағы 
тәрбие  ӛсімін  ҧлғайту  болып  табылады.  Бірақ,  Ҧлттық  комиссия  қызметін 
сараптау нәтижесінде оның кӛп деңгейде гендерлік теңдестікті жоғарылатумен, 
отбасылық  қҧндылықтарды  нығайтудан  гӛрі,  әйелдерге  қатысты  зорлық-
зомбылық профилактикасымен айналысатындығы кӛрінеді.  . 
 
                                                           
37
 ҚР Президентінің ресми сайты, 
http://www.akorda.kz/ru/page/natsionalnaya-komissiya-po-
delam-zhenshchin-i-semeino-demograficheskoi-politike_1339561320
  

59 
 
2009  жылғы  04  желтоқсандағы  N  214-4  "Тҧрмыстық  зорлық-зомбылық 
профилактикасы туралы" Заңының 8-бабында «Әйелдер істері және отбасылық-
демографиялық   саясат жӛніндегі комиссиялар: 
1)  тҧрмыстық  зорлық-зомбылық  профилактикасы  мәселелері  бойынша 
тҧрмыстық  зорлық-зомбылық  профилактикасының  субъектілерімен  ӛзара  іс-
қимыл жасайды; 
2) 
жергілікті 
атқарушы 
органдарға 
тҧрмыстық 
зорлық-зомбылық 
профилактикасына  бағытталған  ҧйымдастырушылық-практикалық  шаралар 
қолдану туралы ҧсыныстар енгізеді; 
3) кӛмек кӛрсету жӛніндегі ҧйымдармен бірлесіп тҧрмыстық зорлық-зомбылық 
профилактикасы  және  жәбірленушілерді  оңалту  жӛніндегі  іс-шараларды 
ҧйымдастырады және ӛткізеді» деп белгіленген. 
  
 
Ҧлттық  комиссия  қызметінің  бағыттарының  бірі  отбасыны  нығайту  мен 
отбасындағы  тәрбие  берудің  ӛсуін  арттыру  болып  табылады.  Бірақ  Ҧлттық 
комиссия қызметін талдау кезінде оның отбасылық қҧндылықтарды нығайтуға 
қарағанда  кӛбінесе  гендерлік  теңдікті  алға  итермелеумен,  әйелдерге  қатысты 
зорлық-зомбылықтың алдын алумен айналысатыны белгілі болды.   
Әлеуметтік қорғау, денсаулық сақтау органдары  
Қазақстанда кәмелетке толмаған балалары бар тҧлғаларға әлеуметтік кепілдер 
(жалғыз басты бала тәрбиелеуші ата аналарға, балаларға, кӛп балалы аналарға, 
мҥгедек балаларға жәрдемақы) заң жҥзінде бекітілген, аяғы ауыр әйелдерге 
кепілдер қарастырылған. Балалар мен аяғы ауыр әйелдерге тегін 
кепілдендірілген медициналық кӛмекке ие болу қҧқықтары тіркелген. 
Мемлекеттік шараларды жҥзеге асырушылар әлеуметтік қорғау және 
денсаулық сақтау ретіндегі жергілікті органдар болып табылады.  
Халықты  әлеуметтік  қорғау  органдарының  қызметі  туралы  бҧрында,  2.2 
тарауда толық айтылды.  
 
Жақын арада қолайсыз деп саналып, сҧрастырылған отбасы мҥшелері барынша 
жиі наркологиялық қызметтің кӛмегін атап ӛтті: 
 
«2006  жылы  мен  түрмеден  босанып  шықтым,  бірге  тұра  бастадық.  Бірақ 
арақ  бізге  (маған)  ӛмір  сүруге  кедергі  жасады.  Қоғамдық  ұйымда  маған 
наркологқа  қаралуға  кеңес  берді.  Содан  кейін  мен  наркологиялық  ауруханада  
бір  айдай  жаттым.  Бір  айдан  соң  Павлодар  қаласындағы  Нашақорлықтың 

60 
 
дәрігерлік-әлеуметтік 
мәселелері 
Республикалық 
ғылыми-практикалық 
орталығына  квота  берді.    Бір  жылдай  емделдім.  Кӛмек  бергенін  сезінемін. 
Қазір  қоғамдық  орында  ерікті  болып  жұмыс  істеймін,  адамдарға  түзелуге 
кӛмектесемін...» (бейәлеуметтік отбасымен сұхбаттасудан)         

жүктеу/скачать 2,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: