Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б

239
 
О
1
3
С
2 2
1
F
 
О
3
1
С
2 2
F
193-су­рет.­
Ой ыс ай на да ғы ша ғыл ған нан
кей ін гі сәу ле лер дің жолы
194-су­рет.
 Дө ңес ай на да ғы ша ғыл ған нан
кей ін гі сәу ле лер дің жолы
Сфе ра лық бет тің цент рі ар қы лы өт кен 2­сәу ле өзі нің түс кен сы зы ғы ның 
бойы мен ша ғы ла ды, ша ғыл ған сәу ле: 2 .
Ай на ның фо ку сы ар қы лы өт кен 3­сәу ле ша ғыл ған нан кей ін БОО­ға па рал­
лель таралады, ша ғыл ған сәу ле: 3 .
III Ой ыс ай на да кес кін алу
Ай на да де не нің кес кі нін алу үшін ал дын ала оның шет кі нүк те ле рі нің кес­
кі нін та бу ке рек. Де не нің шет кі нүк те сі нен ша ғыл ған көп те ген сәу ле лер дің 
ара сы нан жолы бел гі лі еке уін бей не лей ді. Сәу ле лер дің ай на бе ті нен ша ғыл­
ған нан ке йін гі қи ылы су нүк те сі де не нің шет кі нүк те сі нің кес кі ні бо лып та бы­
ла ды. БОО­ға пер пен ди ку ляр де не нің кес кі нін алу үшін бір шет кі нүк те нің 
кес кі нін алып, БОО­ға пер пен ди ку ляр тү сі ру 
жет кі лік ті.
Кес кін нің тү рі ай на төбесі мен де не ара сын да­
ғы қа шық тық қа тәу ел ді. Осы тәу ел ді лік ті төмен­
дегі жағ дай лар да қа рас ты рып, зерт теп кө рейік:
1. Зат ай на ның фо ку сы мен
С тө бе сі нің ара­
сын да ор на лас қан 
(195­су рет).
Біз ге бел гі лі 1 мен 2­сәу ле лер дің жолын 
са ла мыз. Ша ғыл ған 
1
жә не 
2
сәу ле лер ді 
қи ылыс қан ға дей ін со за мыз. Алын ған нүк­
те ден ай на ның БОО­сына пер пен ди ку ляр 
тү сі ре міз. Де не нің кес кі ні жал ған, өйт ке ні 
ол ша ғыл ған сәу ле лер дің жал ғас ы ның 
қи ылы суы нә ти же сін де алын ған. Зат 
ай на ның 
F
фо ку сы мен 
С
тө бе сі нің ара­
сын да ор на лас қан
 
жағ дай да, ай на
жал ған
тура үл кейт іл ген ай на бе ті нің ар ғы 
жа ғын да ор на лас қан 
кес кін бе ре ді.
2. 
Зат ай на ның фо ку сын да ор на лас қан 
(196­
су рет). Ай на ның фо ку сы нан не ме се 
S
C
2
О
1
2
1
F
195-су­рет.
 Ой ыс ай на ның фо ку сы
мен тө бе сі нің ара сын да ор на лас­
қан зат тың кес кі ні
Ж
С
О
1
2
1
2
F
196-су­рет.­
Ай на ның фо ку сын да
ор на лас қан зат тың кес кі ні
А
жа
жа
2.
2.
Зат 
Зат 
с
с
у рет).
у рет).
Р
ай 
ай 
на ның
на ның
сын 
сын 
да
да
ор 
ор 
тура үл
тура үл
жа
жа
ғын
ғын
да ор
да ор
Зат 
Зат 
ай
ай
М
ай 
ай 
сі ре міз.
сі ре міз.
Д
Д
ша 
ша 
ғыл ған
ғыл ған
ылы суы
ылы суы
нә 
нә 
на ның
на ның
F
F
фо 
фо 
ор 
ор 
на лас қан
на лас қан
А
1
1
Ша 
Ша 
ғыл ған
ғыл ған
ылыс қан ға
ылыс қан ға
дей 
дей 
ін
ін
со 
со 
ай 
ай 
на ның
на ның
Б
Б
ОО
ОО
Д
Д
е не нің
е не нің
Н
қа рас ты рып,
қа рас ты рып,
 фо
 фо
ку
ку
сы 
сы 
мен
мен
қан 
қан 
(195
(195
­
­
су рет).
су рет).
1
1
мен
мен
2
2
­
­
сәу ле лер дің
сәу ле лер дің
ғыл ған
ғыл ған
1
1
жә 
жә 
-
зерт теп
зерт теп
мен
мен
П
пен ди ку ляр
пен ди ку ляр
есі
есі
мен
мен
де 
де 
не 
не 
ара 
ара 
тәу
тәу
ел ді лік ті
ел ді лік ті
тәу
тәу
тәу
зерт теп
зерт теп
В
ей не лей ді.
ей не лей ді.
не нің
не нің
шет 
шет 
кі
кі
не нің
не нің
к
к
ес кі нін
ес кі нін
пен ди ку ляр
пен ди ку ляр
тү 
тү 
б
л дын
л дын
а
а
ла
ла
оның
оның
шет 
шет 
ша 
ша 
ғыл ған
ғыл ған
ле лер дің
ле лер дің
а
ғыл ған нан
ғыл ған нан
с
нің
нің
түс 
түс 
ғыл ған нан
ғыл ған нан
к
к
ей ін
ей ін
п
на
на
да
да
ғы ша
ғы ша
е
е
л
л
е
ее
ер
ер
дің ж
дің ж
олы
олы
түс 
түс 
кен
кен
а
ааа
2 2
2 2
2 2
ғы ша
ғы ша
ғыл
ғыл
ған
ған
с
сссс
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

240
фо кустық жа зық тық тың кез кел ген нүк те сі нен шы ға тын бар лық сәу­
ле лер ай на дан па рал лель ша ғы ла ды. Де мек, олар қи ылыс пай ды, 
ай на 
кес кін бер мей ді.
. Зат сфе ра лық бет тің цент рі мен фо ку сы ның 
ара сын да ор на лас қан 
(197­су рет). Біз ге 
жолы бел гі лі сәу ле лер ді са ла мыз да, де не нің 
кес кі нін ала мыз. Сәу ле лер дің өз де рі қи ылы­
са тын дық тан, де не нің кес кі ні 
шын
. Сәу ле­
лер дің қи ылы су нүк те сі не эк ран ды қо йып, 
де не нің кес кі нін кө ру ге бо ла ды. Алын ған 
кес кін 
үл кейт іл ген төң ке ріл ген ай на ның 
оп ти ка лық цент рі нің ар ғы жа ғын да ор на­
лас қан.
4. 
Зат сфе ра лық бет тің оп ти ка лық цент рін де 
ор на лас қан 
(198­су рет). Бұл жағ дай да де­
не нің кес кі ні
шын төң ке ріл ген өлшемдері 
дене өлшемдеріне тең оп ти ка лық цент рде 
ор на лас қан
. Кескін ді са лу ке зін де алын ған 
үш бұ рыш қа жақ сы лап қа рап, зат пен кес­
кін нің ө лшем де рі нің бір дей еке нін дә лел деу 
қи ын дық ту дыр май ды .
5. 
Зат ай на ның оп ти ка лық цент рі нен әрі рек 
ор на лас қан 
(199­су рет). Зат ты ай на ның оп ти­
ка лық цент рі нен ары жыл жыт қан кез де зат­
тың кес кі ні ай на ға ауы са ды. Зат тың кес кі ні 
шын кі ші рейт іл ген төң ке ріл ген ай наның 
фо ку с нүк те сі мен оның оп ти ка лық цент рі нің 
ара сын да ор на лас қан.
Зат ай на дан шек сіз дік ке қа рай қан ша лық ты 
ұза са, оның кес кі ні ай на ның фо ку сы на сон ша­
лық ты жа қын бо ла ды.
IV Дө ңес ай на да кес кін а лу
Дө ңес ай на ой ыс ай на си яқ ты көп түр лі кес кін 
бер мей ді. Ай на ның оп ти ка лық осін де де не қа лай 
ор на лас са да, оның кес кі ні 
жал ған тура кі ші­
рейт іл ген ай на бе ті нің ар ғы жа ғын да 
CF
фо кус тық қа шық ты ғы нан ас пайт ын қа шық тық та 
ор на лас қан (200­су рет). Зат ты шек сіз дік ке қа рай 
алыс тат са, кес кін 
F
фо кус тық нүк те сі не жа қын­
дай ды.
1
1
F
C
O
S
2
2
197-су­рет.­
Сфе ра лық бет тің
фо ку сы мен цент рі ара сын да
ор на лас қан зат тың кес кі ні
1
F
C
O
S
2
2 1
198-су­рет.­
Сфе ра лық бет тің
оп ти ка лық цент рін де
ор на лас қан зат тың кес кі ні
1
1
F
C
O
2
2
S
199-су­рет.
 Сфе ра лық бет тің
оп ти ка лық цент рі нен әрі рек
ор на лас қан зат тың кес кі ні
А
240
240
ор 
ор 
а
а
лыс тат са,
лыс тат са,
дай ды.
дай ды.
Р
ор 
ор 
на лас са
на лас са
рейт
рейт
іл
іл
ген
ген
фо 
фо 
кус тық
кус тық
қа 
қа 
ор 
ор 
на лас қан
на лас қан
лыс тат са,
лыс тат са,
М
ңес ай
ңес ай
на
на
Дө ңес
Дө ңес
ай 
ай 
на
на
ой 
ой 
ыс
ыс
ер мей ді.
ер мей ді.
Ай 
Ай 
на ның
на ның
на лас са
на лас са
да,
да,
оның
оның
ай
ай
А
на дан
на дан
шек
шек
к
к
ес кі ні
ес кі ні
ай 
ай 
жа қын
жа қын
бо ла ды.
бо ла ды.

жүктеу/скачать 13,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: