45
бо ла тын жа зық жер лер де тиімді бо лып та бы ла ды. Қа зақ стан да күн энер гия сын
электр энер гия сы на ай нал ды ра тын күн ба та реяла рын жа сау да пай да ла ны
ла тын крем нийдің ке ні мол. Үй дің ша ты рын да ор на лас қан күн ба та реяла ры
тұр ғын дар ды жы лу және электр энер гия сы мен қам та ма сыз ете ала ды. Қуаты
50 МВт бо ла тын ал ғаш қы күн электрстан сысы 2015 жы лы Жам был об лы
сын да қо сыл ды (33су рет).
32-сурет.
Ерей мен тау ау да нын да ғы
жел паркі
33-сурет.
Жам был об лы сын да ғы
Бур ное
1 күн электрстан сы сы
Қа зақ стан да мем ле кет эко но ми ка сы ның не гіз гі ба ғыт та ры ның бі рі малша
руа шы лы ғы мен егін ша руа шы лы ғы
бол ған дық тан, дән ді да қыл дар дың
қал дық та ры мен био мас са қайта қал пы на кел ті рі ле тін
энер гия ның елеу лі
қор ла рын құ рай ды. Дән ді да қыл дар дың қал дық та ры мен био мас са ны пай
да ла нып био газ алу жос пар да бар. Отын ның бұл тү рін кө лік тер де пай да ла
ну ға бо ла ды. Қа зақ стан бо ла шақ та отын ның эко ло гия лық та за тү рі не кө шу ге
ұм ты ла ды. Еліміздің ас та на сын да өткен Бү кі лә лем дік ЭКСПО–2017 көр ме сі
осы мақсатты көздеді (34су рет).
34-сурет.
ЭКС О201 көр ме зал да ры ның ғи ма ра ты
АР
М
М
А
А
Н
ан бо
ан бо
Еліміздің ас
Еліміздің ас
т
т
а
а
на
на
сы мақсатты көздеді (34
сы мақсатты көздеді (34
су
су
рет).
рет).
Н
-
шақ
шақ
т
т
сын
сын
П
уа
уа
шы
шы
лы
лы
а
қайта қал
а қайта қал
П
да
да
қыл
қыл
дар
дар
дың
дың
бар. Отын
бар. Отын
а отын
а отын
В
ми
ми
к
к
а
а
сы
сы
ның
ның
не
не
гіз
гіз
ғы
ғы
бол
бол
пы
пы
на
на
б
б
33-сурет.
33-сурет.
ное
ное
а
а
с
реяла
реяла
ды.
ды.
Қуаты
Қуаты
был
был
об
об
лы
лы
ы
сын
сын
ла
ла
ны
ны
реяла
реяла
ры
ры
реяла
реяла
реяла
Қуаты
Қуаты
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
46
ЕСЕП ШЫ ҒА РУ ҮЛ ГІ ЛЕ РІ
Мас са сы 500 г тас кө мір то лық жан ған да ғы жы лу мөл ше рін пай да ла нып,
су дың қан дай мас са сын 20 °Сден 70 °Сге дей ін қыз ды ру ға бо ла ды?
Берілгені:
t
1
= 20 °C
t
2
= 70 °C
= 200 Дж кг
·
°С
m
2
= 0,5 кг
q =
3·10
7
Дж/кг
ешуі:
Отын жан ған да бө лі не тін жы лу мөл ше рі:
Q
qm
2
2
=
.
Су ды қыз ды ру ға қа жет жы лу мөл ше рі:
Q
cm t
t
1
1
2
1
=
−
(
)
.
Бө лін ген жы лу мөл ше рі то лы ғы мен су ға бе рі ле ді деп
есеп те сек,
он да:
Q
Q
1
2
=
не ме се
qm
cm t
t
2
1
2
1
=
−
(
)
.
Алын ған тең деу ден бел гі сіз ша ма ны та ба мыз:
m
qm
c t
t
1
2
2
1
=
−
(
)
.
Су дың мас са сын есеп те сек:
m
Äæ êã
êã
Äæ êã C
C
C
êã
1
7
3 10
0 5
4200
70
20
71 4
=
⋅
⋅
⋅°
° −
°
=
,
(
)
,
.
Жауабы:__m_1_=_71,4_кг.__m_1_–__Ба_қы_лау_сұ_рақ_та_ры'>Жауабы:
m
1
= 71,4 кг.
m
1
– ?
Ба қы лау сұ рақ та ры
1. Қан дай ор га ни ка лық отын түр ле рін бі ле сің дер?
2. Отын ның мен шік ті жа ну жы луы де ге ні міз не? Өл шем бір лі гі қан дай?
3. Кез келген массадағы отын жан ған да бө лі не тін жы лу мөл ше рін қа лай та бу ға
бо ла ды?
4. Қан дай энер ге ти ка лық қор сар қыл май тын қор бо лып та бы ла ды? Қай та қал-
пы на ке ле тін қор ға не жа та ды?
46
46
Р
Р
М
М
Отын
Кез
келген массадағы отын жан
болады?
4. Қандай энер
пына келетін қор
А
А
А
рақта
дай органикалық отын түр
Отынның
меншікті жа
келген массадағы отын жан
Н
Н
Н
тары
Н
-
Жауабы:
Жауабы:
-
П
ПП
Äæ
Äæ
êã
êã
3 1
3 1
420
420
0
7
0
7
0
7
Äæ
Äæ
Äæ
êã
êã
êã
Жауабы:
Жауабы:
m
m
1
1
= 71,4
= 71,4
В
2
1
2
1
(
)
(
)
t
tt
2
1
2
1
2
1
t
tttt
а
а
сын е
сын е
сеп
сеп
те
те
ВВ
Äæ
Äæ
êã
êã
êã
êã
C
C
C
C
7
7
3 1
3 1
0
0
0
0
0
0
Äæ
Äæ
Äæ
êã
êã
êã
êã
êã
êã
7
77
0
7
0
7
C
C
C
C
C
C
0
0
0
0
0
0
0
0
Äæ
Äæ
Äæ
Äæ
Äæ
êã
êã
êã
êã
êã
êã
êã
êã
êã
êã
0
7
0
7
0
7
б
с
с
е
е
у
у
ден б
ден б
у
уу
ел
ел
гі
гі
сіз ша
сіз ша
а
лы
лы
qm
qm
cm
cm
2
1
2
1
qm
qm
qm
cm
cm
cm
=
−
=
−
cm
cm
cm
2
1
2
1
2
1
cm
cm
cm
cm
cm
(
)
(
)
t
t
t
t
t
t
=
−
=
−
=
−
t
t
t
t
t
t
t
t
t
t
сіз ша
сіз ша
с
лы
лы
ғы
ғы
мен
мен
су
су
п
лу мөл
лу мөл
ше
ше
рі:
рі:
а
ше
ше
рі:
рі:
с
да
да
ды?
ды?
ы
ла
ла
нып,
нып,
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
47
Жат ты ғу
6
1. Мас са сы 15 кг таскө мір то лық жан ған да қан ша жы лу мөл ше рін
бө ліп шы ға ра ды?
2. Көлемі 5 л бак бен зин мен тол ты рыл ған. 230 МДж энер гия алу үшін
бен зин нің осы мөл ше рі жет кі лік ті бо ла ма?
3. Пеш те кө ле мі 10 дм
3
ақ қай ың жә не 5 кг шым те зек то лы ғы мен жа нып
кет ті. Пеш тен қан ша жы лу мөл ше рі бө лі ніп шық ты? Ақ қай ың ның
ты ғыз ды ғы 600
кг
м
3
.
Достарыңызбен бөлісу: