-сызба. Организмдегі энергия алмасудың жалпы желісі

307

Организм қабылдаған жал-

пы энергияны қоректік заттардың 

қуаттық құндылығына сүйене 

отырып анықтайды. Рационның 

құрамындағы қоректік заттардың 

қуаттық құндылығын арнау-

лы аспап – калориметриялық 

құты (бомба) көмегімен таба-

ды. Бұл аспап суда батып тұратын 

тұйық құты түрінде жасалған 

(111-сурет). 

 

Құтының ішіне 1 г зерттелетін 

қоректік зат қойылып, оған таза 

оттегі жіберіледі де, электр тогының 

жəрдемімен жағы 

ла ды. Бөлінген 

жылу мөлшері джоуль бірлігімен 

өлшенеді.  Кало риметриялық  құ ты да 

жанғанда 1 г көмірсу 17,6 кДж (4,1 

ккал), 1 г белок - 24,3 кДж (5,7 ккал), 

1 г май - 38,9 кДж (9,3 ккал) энергия бөледі. Организмде белок 

толық тотықпайды: белок құрамынан бөлінген амин тобынан 

түзілген несепнəр өзімен бірге біршама энергияны ұстап қалады. 

Осы себепті белоктар организмде 17,6 кДж (4,1 ккал) ғана энер-

гия бөледі.

Дəл осы жолмен (калориметриялық құты көмегімен) несеп-

тің, нəжістің жəне мал өнімдерінің калориялық құндылығын 

анықтауға болады. Нəжісте энергия қорытылмаған азық қал-

дығында, эн

 

догенді қосылыстарда, микроорганизмдерде сақ-

талады. Несепте энергия азотты заттар (несепнəр, гиппур қыш-

қылы, креатин, аллантоин) мен азотсыз қосылыстар (глюкурон 

қышқылының тұздары, лимон қышқылы) құрамында болады. 

жүктеу/скачать 5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: