-сурет. Гемин кристалдары     6-сурет

40

үш валентті күйге көшіп, оттегімен берік қосылыс – метгемогло-

бин (НbО) түзеді. Бұл қосылыс құрамындағы оттегіні организм 

пайдалана алмайды, сондықтан метгемоглобин көп түзілсе, оттегі 

жетіспегендіктен зат алмасу процесі бұзылып, организм уланады. 

Гемоглобиннің аталған қосылыстары өзінің спектрімен де 

ерекшеленеді. Мысалы, оксигемоглобин спектрдің сарғылт жа-

сыл бөлігінде Д жəне Е фрауэгофер сы-

зықтарының арасында екі жолақ түзсе, 

карбооксигемоглобин де, екі жолақ бе ре-

ді, бірақ олар спектрдің қызыл бөлігіне 

қарай ығыса орналасады. Метгемоглобин 

спектрдің қызыл жəне көк бөліктерінде 

орналасқан екі жолақ береді.

Қандағы гемоглобин мөлшері кало-

риметрия əдісімен Сали құралы арқылы 

анықталады (7-сурет). Қалыпты жағ дай-

да қанда 10-15 г/л гемоглобин бола 

ды. 

Оның мөлшеріне малдың жасы, жыны-

сы, физиологиялық күйі, өнімділігі, т. б. 

жағдайлар əсер етеді (6-кесте).

Қандағы гемоглобиннің жалпы мөлшері эритроциттердің ге-

моглобинмен қанығу дəрежесіне де байланысты.

  Жеке эритроциттердің гемоглобинмен қанығу дəрежесін 

анықтау үшін реңдік көрсеткіш (І индексі) пайдаланылады. Ол 

мына формуламен есептеліп шығарылады. 

қандағы Нb мөлшері (%)        эритроциттің қалыпты саны

Нb қалыпты мөлшері (%)         қандағы эритроциттің саны

:

Қалыпты жағдайда қанның реңдік көрсеткіші 1-ге тең. Егер 

ол 1-ден кем болса, онда эритроцит құрамында гемоглобиннің 

азайғаны (гипохромия), ал артса, көбейгені (гиперхромия).

Қазіргі кездегі деректерге қарағанда қанда гемоглобин 

нің 

бірнеше түрі болады. Олар кристалдарының пішінімен, спектрі-

мен, ерігіштігімен, оттегімен қосылғыштығымен ерекше ленеді. 

Мысалы, ұрық гемоглобині (Нb-Ғ - Foetus - ұрық деген сөз) 

сақа мал қанының гемоглобинімен (Нb-А - adultus – сақа, ере-

сек) салыстырғанда оттегімен 15% тезірек қосылады. Сақа мал 

қанында 0,1-2,0 пайыз Нb-Ғ, 2-2,5 пайыз А

жүктеу/скачать 5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: