Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

Клиникалық анатомия
119
physis pubis) сан сү й егін ің м еди алды ай д ар ш ы ғы н а (epicondylus 
medialis femoris) ж ү р гізіл ге н сы зы ң ; төм енгісі — тобы ңтан ек і елі 
ж оғары ж ү р гізіл ген көлден ең сы зы ң . Санды ал д ы ң ғы ж ән е ар тқ ы
айм ақтарға бөледі.
Сүйек н ы са н ал а р ы : Ж о ғар ы д а м ы қ ы н н ы ң ал д ы ң ғы ж о ғар гы
ңы лңаны (spina iliaca a n terio r superior), ң асаға төм п еш ігі (tuber- 
culum pubicum ), ш ап қ ы р ы н (crista pubicu m ) си п ау ға болады . Ш ап 
ңыры ңасаға төм п еш ігі сы рты н да орн аласады . Ж ам б ас сы н ған да 
сының ш ат қ ы р ы н ан отіп, ол ж ерде ауы рсы н у сезім і п ай д а болады . 
Санның ж оғар ғы сы рты н д а ү р ш ы ң ты ң ал д ы ң ғы бетін, төменде — 
латералды ай д ар ш ы ң ты ң үстін си п ау ға болады . М едиалды ж ағы н - 
д а —-санны ң м едиалды ай д а р ш ы қ , үстін дегі тө м п еш ігі, ал сан н ы ң
алды ңғы төм пек бөлігінде тобың кө рін еді.
Б ү л ш ы қ ет н ы с а н а л а р ы . С анны ң алд ы н д агы — м еди алды бетін- 
де бүлш ы ңеттердің ек і тобы к о р ін ед і-ал д ы ң ғы (санн ы ң ортасы нда) 
бетінің ж ән е ә к ел у ш і (м едиалды бетінде) б ү л ш ы қ еттер (3.4 сурет).
Ш ап ң ы рты сы тереңінде, spina iliaca a n terio r superior ж эн е tu- 
berculum pubicum  арасы нда, н ы ғы зд ал ған ш ап б айлам ы н сип ауға 
болады. Осы арад а сан ү ш б ү р ы ш ы н ы ң ш е к а р ал а р ы н а н ы қ т а у ға бо­
лады:
1) л атералд ы ж а ғы н а н — е тік ш іл е р б ү л ш ы ң етін ің м едиалды
ш еті;
2) үстінен — ш ап бай лам ы ;
3) м едиалды ж а ғ ы н а н — ү зы н әк ел у ш і б ү л ш ы ң еттің (т. a d d u c ­
tor longus) латер ал д ы ш еті.
П р о ек ц и ял ар ы . Сан ар тер и я сы н ы ң б ағы ты к елесі н ү к тел ер д і 
ңосумен ан ы қ тал ад ы :
1) ш ап б ай л ам ы н ы ң ортасы н ан сәл м еди алды н ү к тен і, іш к і ай- 
д ар ш ы ң тан томен о рн аласң ан н ү к теге ңосады . (П. И . Д ь я к о ­
нов бойынш а);
2) м ы ң ы н н ы ң алд ы ң ғы ж о ғар ғы қ ы л ң а н ы мен қ а са ға төмпе- 
ш ігін қосаты н с ы зы ң ты ң ортасы нан бір елі м еди алды нүкте- 
ні, санны ң м едиалды ай д ар ш ы ғы н а қосады (Н. И . П ирогов 
бойынш а);
3) spina iliaca a n terior superior мен си м ф и зд ің ортасы н қосаты н
н ү к тен і, tuberculum a d d u c to riu m -мен (м едиалды ай д ар ш ы қ ) 
қосаты н Кэн п р о ек ц и я л ы ң сы зы ғы . Б ү л кезде сы зы қ ты
ан ы қ таған д а ж ам бас-сан ж эн е тізе буы ндары н бүгіп а я ң т ы
сы ртңа ай н ал ды р у қ а ж ет.
Сан ар тер и ясы н ы ң серп ін ін ш ап б ай л ам ы н ан төм ендегі ш үң- 
ңырда (fossa iliopectinea) сезуге болады . Осы ж ерде а р т ер и я ғ а — 
пункция ж эн е катетер енгізуге болады .

120
3 бөлім. Аяқтың клиникалық анатомиясы
А яң ты ң ү л к ен тері венасы н ы ң (и. saphena m a g n a ) п р о екц и я- 
сы, сан н ы ң м едиалды ай д ар ш ы ғы н ы ң ар ты н ан ш ап б ай л ам ы н ы ң
м едиалды ж ән е ортаң ғы 1 /3 бөлігінде о рн аласң ан н үктеге ж ү р гі- 
зілген сы зы ң п ен ан ы ң тал ад ы . Тері асты венаға п у н к ц и я , катетер
енгізулерді венан ы ң орн аласу п р о ек ц и я сы н а сәй кес ж ү р гізе д і. Үл- 
кен тері асты вена сан венасы н а (h ia tu s sa p h en u s) ш ап б ай лам ы н ан
3 — 4 см төмен ж ерде ж а л п а ң ш ан д ы р д ы ц беткей ж а п ы р аң ш асы н
тесіп өтіп, сан венасы н а қ ү я д ы .
H ia tu s sa p h en u s-ң а ерекш е н азар аудару к ер ек . Себебі, осы ара- 
дан сан ж а р ы ң тар ы ш ы ң ң ан д а, сан ө зегін ің сы р тқы тесігі болады .
Осы ж ердегі тері асты вен асы н ы ң вар и к о зд ы кең ей ген ү л к ен
түйіндерді сан ж ар ы ғы м ен ш атасты р ы п алу м ү м к ін ш іл іг і диффе- 
ренц и алды ң д и агн о сти к ад а ескерген ж өн .
Б ү л ш ы ң ет л ак у н асы ш ап б ай л ам ы н ы ң сы р тң ы 2 /3 бөлігінде 
орналасңан. Осы ар ад ағы б ү л ш ы ң еттің іс ік тәр ізд і то м п ағы н , мы- 
ңын-бел бүлш ы ң еттері бойы м ен ж о ғар ы д ан ағы п келген абцесспен 
немесе бүлш ы ңеттер бойы м ен ш ы ң қ ан ж ар ы ң тар м ен ш атасты р ы п
алуы м үм кін .
Қ ан там ы р л ар л ак у н а сы , ш ап б ай л ам ы н ы ң м еди алды ж ар ты - 
сы нда ж атад ы .
М ыңы н сү й егін ің ж о ғар ғы алд ы н д ағы ң ы л қ а н н а н 1 — 2 см іш - 
кері н үктесін , сан н ы ң л атер ал д ы ай д ар ш ы ғы н ңосаты н сы зы қ сан- 
ны ң л атералд ы тері н ер він ің п р о ек ц и я сы . С анны ң алд ы н д ағы тері 
н ервінің п р о ек ц и я л ы қ сы зы ғы е т ік ш іл е р б ү л ш ы ң етін ің м еди алды
ш етім ен ж үред і.
3.4.2. С анны ң а л д ы ң ғы а й м а ғ ы
С анны ң алд ы н д а іш к і ж а ғ ы н ы ң терісі ж ү ң а , ң о зғал м ал ы , май 
ж ән е тер бездері коп болады . Тері сан н ы ң сы р ты н а ң ар ай қ ал ы ң - 
дайды , ңозғалы сы ш ектелген (3.5 сурет).
Т ерін ің қ а н т а м ы р л а р ы м ен н ер втер і. С ы ртқы ж ы н ы с а р тер и ­
ясы (a. p u d e n d a exte rn a ) — екеу болады , ерлерде ү м ан ы , әйелдерде 
ү л к ен ж ы н ы с ернін қ ан м ен ң ам там асы з етеді. Қ үрсақ үсті беткей 
артери ясы (a. epigastrica su p erficialis) — кейде екеу болады , ж о ғар ы
к ін д ік к е қ а р ай көтерілед і. М ы қ ы н н ы ң беткей ай н а л м ал ы а р т е р и я ­
сы (a. circum flexa iliu m su p erficia lis) — sp in a iliaca a n te rio r superior- 
ге қ ар ай бағы тталады . Б ар л ы ң ай т ы л ған ар тер и я л а р a. fem o ra lis-тщ 
тарм аң тары со п ақш а тесік (for. ovale) ай м ағы н д а аттас веналары - 
мен бірге ж үред і. Олар v. fem oralis нем есе ү л к ен тері асты венасы н а 
(v. saphena m agna) к ел іп ң ү яд ы . V. saphena m a g n a  біреу, кейде екеу

Клиникалық анатомия
121
болады, о л санны ң алд ы ң ғы м едиалды бетінде, беткей ш ан д ы р ды ң
екі ж ап ы р ақ ш асы арасы н д а ж а ты п , 

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: