Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015
1.3.2. М4дениетті' дамуы мен таралуы теориялары
жүктеу/скачать 1,31 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1.4. ТЛ А ЖНЕ О АМ 1.4.1. Адам, жеке адам, даралы*, тDл(а
| 31
1.3.2. М4дениетті' дамуы мен таралуы теориялары Мдениетті эволюциялы# дамуыны теориясы. Мдени лгілерді згеруі арапайымнан к рделіге, біртектіден біртекті емеске ауысу ар- ылы ж зеге асады. леуметтік институттарда мдени кешендерді айта "рылуы уаыт те келе оларды мдени мазм"ны, белгілері мен ызметтері згеруіне келеді, ал б"л о амны леуметтік "рылымы- ны згеруіне келеді. Диалектикалы# діс жне шиеленіс теориясы. Диалектикалы теорияны негізгі мазм"ны 1 : барлы адамдар жаса ан мдени лгілер, шешуші "былыс болып табылады. рбір мдени нормалар мен "ндылытар зіні пайда рдісінде зіні жойылу т"ымын алдырады. Біра мдени нормалар немесе "ндылытар жойылмас шін дамуында бірнеше кезедерден туі тиіс. Бірінші кезе — су кезеі, белгілі бір мдени лгіні згеруіні ма- ыздылы ымен жне белгілі бір топ немесе о амда таралуымен сипат- талады. Екінші кезе — мдени лгіні белгілі бір шекке жетумен сипатта- лады, б"дан кейін ол сырты ортамен жне зіні ішкі мазм"нымен шиеленіске т седі. Rшінші кезе — мдени алыптар мен "ндылытарды мір с руін тотатуы болып табылады. Б"л жойылу емес, айта пайда болу. Шиеленіс барысында мдени %лгі #айшылы#тар серінен жаа сапалы# 'згеріске 'теді. Осылайша, ескі мазм$н толыымен жойылмайды, 'з #а- рама-#айшылыыны жаа мдени %лгіні негізіне айналады. Жаа %лгіні мазм$ны алдыы %лгіні мазм$нынан ау#ымды айырмашылыына #ара- мастан, жаа %лгі #оам 'мірінде маызды р'л ат#арады, 'зіне жойылан %лгіні ескі элементтерін #осады. 1.4. ТЛ А ЖНЕ О АМ 1.4.1. Адам, жеке адам, даралы*, тDл(а Наты мірде арым-атынастар мен саналы рекеттерді субъ- ектісі ретінде леуметтік шындыты ойлап шы аратын, ндіретін жне згертетін т$ланы алыптасуы рдісіне биологиялы факторлармен атар, леуметтік факторлар сер етеді. 1 Диалектикалы дісті философиялы іргетасын алаушылар философтар И. Кант пен Г. Гегель жне оларды к птеген ізбасарлары болып табылады. Мдениет леуметтануы т ірегінде б"л дістемелерді ататы авторлары ретінде К. Маркс, Г. Маркузе жне Франкфурт леуметтану мектебіні кілдері болып саналады. 32 I Б лім. леуметтану а кіріспе «Т"л а» т сінігімен атар, «адам», «жеке адам», «даралы#» термин- дері зара ты ыз байланысты. Осыларды ішінде е жалпы, к п а- сиеттерді бірігуін амтитын " ым — «адам», ол Жердегі тірі азаларды ішіндегі дамуы е жоары сатыда, #оамды# тарихи рекеттер мен м- дениетті субъектісі. Адам таби и жне о амды тіршілік иесі болып табылады. леуметтану «т"л а» " ымына баса назар аударады. Т$ла — дара тіршілік иесі немесе адамзатты жеке алын ан кілі, леуметтік жне психологиялы белгілерді таратушысы. Жынысы, жасы, нсілі, мртебесі, р лі оны сипаттамасы болып табылады. о амда адамдарды мдени нышандар мен к тулерді сері негізіндегі зара рекеттесулерінен баса шынды жо. Біра адамдар- ды барлы асиеттері рекеттесу барысында ріптестері шін маыз- ды емес, я ни, леуметтік маызды. Алдымен леуметтік рекеттесуді тиімділігін амтамасыз ететін асиеттері маызды: білімі, біліктілігі, адамгершілік асиеттері, т.б. Осы ан байланысты леуметтік ылымны басты назарында т$ла т"р, я ни, леуметтік маызды жне ерекше жеке асиеттерге ие, леумет- тену рдісіні, жеке тжірибе мен леуметтік рекеттестік нтижесінде алыптасан жеке адам. Т"л а " ымында бірінші орын а адамны леуметтік маызды а- сиеттері ие болады. Адамны о аммен байланысында оны леу- меттік болмысы алыптасады жне к рініс береді. Т$ланы #алыптасуына биологиялы# т$#ым#улаушылы#, физикалы# #оршаан орта, мдениет, топты# тжірибе, ерекше жеке тжірибе сер етеді. Наты т"л аларды бірегейлігін айшытау шін леуметтанушылар даралы " ымын олданады. Даралы# дегеніміз — мінез бен психика- лы алыпты белгілеріні жиынты ы, ол адамны баса адамдардан ерекшелігін, айталанбасты ын анытайды. жүктеу/скачать 1,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|