64
V тарау
Қышқыл
ерітінділерінің қышқыл дәмі
болады. Мысалы, көптеген жемістердің
дәмінің қышқыл болуы құрамында қыш-
қылдардың кездесуіне байланысты.
Öитрус жемістері — грейпфрут, апельсин
және лимонда лимон және аскорбин қыш-
қылдары бар. Сүтте сүт қышқылы, қызанақта
салицил қышқылы кездеседі.
Қышқылдың
атаулары да осыған байланысты: лимон, алма
қышқылы және т.с.с. Алайда кез келген
қышқылдың дәмін татып көруге болмайды.
Олардың арасында улы қышқылдар болуы
мүмкін. Оларға күкірт қышқылы, азот қыш-
қылы, тұз қышқылдары сияқты минералды
қышқылдар жатады. Барлық қышқылдың
құрамына
сутек атомдары кіреді, олар әр-
түр лі реакцияларға қатысады. Кейбір қыш-
қылдардың формулалары мен атаулары
9-кес те де берілген.
ХИМИЯЛЫҚ
РЕАКЦИЯЛАР
§ 11. таБÈҒÈ қыØқылÄар мен сІлтІлер. ÈнÄÈÊатÎрлар
9-
êåñòå
Êейбір қышқылдардың атаулары мен формулалары
Атаулары
Формулалары
Тұз
қышқылы
HCl
Азот қышқылы
HNO
3
Күкірт қышқылы
H
2
SO
4
Фосфор қышқылы
H
3
PO
4
Көмір қышқылы
H
2
CO
3
Қышқыл ерітінділерімен жұмыс жасағанда қауіпсіздік техника сы
ережелерін мұқият сақтау керек. Өйткені қышқылдардың күйдіргіш
және уландырғыш қасиеті бар.
Тұз қышқылының (массалық үлесі 0,5% хлорсутек) ерітіндісін
медицинада асқазан қышқылдылығы
төмендеген науқастарға
•
Қышқыл
•
Сілті
•
Индикатор
•
Лакмус
•
Фенолфталеин
•
Метилоранж
Тірек сөздер
Бүгінгі сабақта:
•
қышқылдар мен сілті-
лер туралы білетін
боламыз;
•
химиялық индикатор-
лармен
танысамыз;
•
қышқыл және сілті
ерітінділерін бір-
бірінен индикатор
көмегімен ажыратуды
үйренеміз.
65
береді. Асқазандағы
тұз қышқылы астың
тез қорытылуына, аспен бірге түскен зиян ды
бактерияларды жою ға көмектеседі. Қышқыл-
дылығы жоғары науқастарға антацидтік
препараттар беріледі. Олардың әсер ету
механизмі асқазан сөлінің қышқылдылығын
бейтараптауға негізделген. Антацидтік пре-
параттарға магний оксиді,
магний гид рок-
сиді, магний карбонаты, алюми ний гидрок-
сиді және т.б. заттар жатады.
Көмір қышқылының ерітіндісі әртүрлі
сусындардың құрамына кіреді. Азот, кү-
кірт, фосфор қышқылдары, минералды ты-
ңайтқыштар, бояулар, қопарғыш заттар т.б.
алуда қолданылады.
Ойлан!
•
Неге лакмус апельсин
шырынында қызыл
түске боялса,
сабынның сулы
ерітіндісінде
фенолфталеин
таңқурай түске
боялады?
Достарыңызбен бөлісу: 
