Дұрыс жауабы: 1 – В; 2 - А,С; 3 - А,С; 4 – А; 5 – А, В, С, Д; 6 – А, В, С

Тарау 9 
Асқорыту жүйесі 
 
Асқорыту жүйесі ағзаға қоректік заттардың түсуін және олардың қан 
мен лимфаға сіңірілетін заттардың мономерлерге дейін ыдырауын, сондай-
ақ ерімеген және ыдырамаған заттардың сыртқа шығарылуын қамтамасыз 
етеді. 
Асқорыту жүйесінің негізгі қызметтері:

қоректік заттың механикалық және химиялық өңделуі; 

секреторлық; 

экскреторлық; 

резорбтивті (сіңірілу); 

қорғаныштық-барьерлік. 
Адамның асқорыту жүйесінің түрлі бөлімдерінің қызметтері 9-1 
кестеде берілген. 
Кесте 9-1.
Адамның асқорыту жүйесінің түрлі бөлімдерінің қызметтері 
Бөлім 
Қызметі 
Ауыз қуысы 
Қоректі қабылдау және оны бөлшектеу 
Жұтқыншақ 
Жұту 
Өңеш 
Жұтқыншақты пен асқазанды байланыстырады 
Асқазан 
Ақуызды қорыту 
Он екі елі ішек 
Қорыту және сіңіру 
Бауыр 
Майды (өт) эмульсиялау 
Ұйқы безі 
Крахмалды, ақуыз және майды қорыту (ұйқы бездің 
секреті) 
Мықын ішек 
Асқорытудың аяқталуы және өнімдердің сіңірілуі
Тоқ ішек 
Судың сіңірілуі 
Тік ішек 
Нәжістің түзілуі мен сақталуы 
Аналь тесігі 
Дефекация 
Асқорыту жүйесінің дамуы 
Асқорыту ағзалараның қалыптасуы эмбриональді дамудың өте ерте 
сатыларында басталады. Эмбриональді дамудың 7-8 күнінде энтодермадан

255 
біріншілік ішектің қалыптасуы басталады, ал 12-күнінде біріншілік ішек 
екі бөлікке бөлінеді: ұрықішілік (болашақ асқорыту жүйесі) және 
ұрықсыртылық 
(сарыуыз 
қабы). 
Бастапқыда 
біріншілік 
ішекте 
ауызжұтқыншақтық және клоакальді мембрана болады. Құрсақішілік 
дамудың 
3-аптасында 
ауызжұтқыншақтық, 
3-айында 
клоакальді 
мембрананың балқуы жүзеге асады. Бірінші айдың соңына қарай 
біріншілік ішектің түтікше тәрізді үш бөлігін көруге болады. 
Эмбриогенездің бірінші аптасы – асқорыту жүйесінің әртүрлі 
бөлімдерінің қалыптасуының басталуы. Алдыңғы ішек жұтқыншаққа, 
өңешке, асқазанға және он екі елі ішектің бөлігі, ұйқы бездің қалдығы мен 
бауырға; ортаңғы ішек – он екі елі ішекке, аш ішекке және мықын ішекке; 
артқы ішек – тоқ ішектің барлық бөліміне бастама береді. Осымен бір 
уақытта сарыуыз қабына және ішекке баратын тамырлардың қалыптасуы 
болады. Артериялар аортадан, ал веналар веналық қойнаулардан бастау 
алады. 
Құрсақішілік дамудың 1,5-2 айынан кейін асқорыту жүйесінің 
ұзындығының жылдам өсуі байқалады. 6-аптасында ішек қабырғасы 3
қабаттан тұрады: эндодермальді, мезенхималы, мезотелиальді. 

жүктеу/скачать 12,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: