адам болмысы мақсат коя білу жэне оған жету қабілеттерімен, тек ішкі- рухани тұргыда еркіндікке ие болу ғана емес, койылған мақсаттарды жүзеге асыра отырып, накты-практикалык түрғыда да еркіндікке ие болумен сипатталады. Еркін рух өзінің жүзеге асуын нақты өмірден, тарихтан, объективті рух саласынан табуы тиіс. «Еркіндік,- дейді Гегель,- танылган кажеттілік болып табылады». Адам ақыл-ойдық көмегімен элемді, оның зандарын тани отырып, оны өзгертуге кабілетті, әлемді бағындыруға өз күші мен куат-жігерін жүмсай отырып, өз үстемдігін орнатуға кабілетті. Адамның өзі өзгертіп құрған элемі еуропалыктың элемі болып табьшады жэне ол ѳзге халыктар үшін Канон болып саналады. Бұл элем «адам өзінің сана-сезіміне толык колы 112
жеткен, ешкандай бѳгет, кедергі жок деп саналатындай ѳзіндік сенімнің дэрежесіне ие болған, жэне, сондыктан барлык нэрселерден өзінің катысын көре алатын акыл-ойдың элемі болып табылады. Сондыктан мұнда білімге деген шексіз ұмтылыс үстемдік етеді». Гегельдің Абсолют философиясы бүтіндей алғанда платондык парадигманың бір нұсқасы болғанымен, ѳзіндік ерекшеліктері де бар. Біріншіден, мұнда болмыс предикат емес, субъект деген ой негізделеді. Екіншіден, абсолюттік болмыс тарихтың нэтижесі емес, соның өзі деп түсіндіріледі. Гегельде болмыс түрактылык пен біркалыптылықтың бейнесі ретінде козгалыстың субъекті болып табылады, оның үдерісі барысында эр түрлі формалар бөтен болмыс ретінде көрінеді. Абсолюттің диалектикасы мэселесін шешудің бастапқы принципі болмыс пен ойлаудың бірегейлігі, тепе-теңдігі болып табылады. Осьшайша, әлемнің түрақты жэне бірқалыпты негіздерін философиялык
