лунатизм, магнетизм мен біреудің еркін билеу, түсі дэл келу-бұл үш түрлісі үш бөлек куатгың иесі болуға лайык». Қазақы (жалпы мұсьшмандык та түсінік бойынша) кұдай Адам атаны балшыктан жаратып оған өзі жан берген. Адамның өмірдегі келеңсіз көріністердің барлығы осы хаостык табиғи денеде ұяланады. Адам өз нәпсіқұмарлығын жеңіп, кұдайылык рухани жоғарылылыкка жетуі кажет. Нэпсікүмарлықпен жэне тэн ләззаттығымен күрес діни философияның басты такырыптарының біріне айналған. Алыска бармай-ак, Орталық Азияда исламдык сопылық бағыттың бір өкілінің пікірін келтірейік: «Нәпсім айтады, бұл дүниенің бар (мүлкін) жисам, Қытай, қыргаз, кыпшак, Үндістанды (жаулап) алсам, Асьш мата, алтын менен күмісті үйіп койсам, бак берсе, бір кепе салып жатамын дейді. Нәпсім айтады: кәсіл еткен ісінді жаксылап біл, ішіп-жегеннің күнэсін (тексеріп) неғьшамын? Қайсыбір кісілердің асын көріп (комағайланып) адал арам деместен жейтіннің бэрін жұтамын дейді. Нәпсім айтады: шонжарлардың жанында отырып, алуан түрлі дэм-тағамдарды келтіріп, ішіп-жеп, күні-түні карын толтырып, жастық үстінде жантайып жатамын дейді» (Сүлеймен Бакырғани - ХІ-ХІІ ғ.). Казак дүниетанымында жан мэселесі күрделі этикалык үстаным өмірдің жалғастығы, мэңгі тіршілік ету ұстанымдарына әкеледі. Өлімді адам жеңе ала ма? - деген сүракты Қоркыт ата да, Асан Қайғы да, Шэкэрім де қойған. Тек ізгі рух мэңгілікке апаратъш көпір дейді ғүламалар. Адам 267
ажалды болса да, дейді Ж. Баласагуни. Егер тірілердің есінде жаксы істері,
