Бор постулаттары – даниялық физик Бордың атомның орнықты (стационар) күйін және спектрлік заңдылықтарын түсіндіруге арналған негізгі болжамдары (1913). Сутек атомының сызықтық спектрін (Бальмер-Ридберг формуласы), атомның ядролық моделі мен жарық сәулесінің квантты шығарылуы мен жұтылуын түсіндіру мақсатында Нильс Бордың 1913 жылы тұжырымдаған жорамалдары:
1. Атомдар, тек стационарлық күйлер деп аталатын қандай да бiр күйлерде ғана бола алады. Бұл күйдегi электрондар ядроны айнала үдей қозғалғанымен өзiнен сәуле шығармайды. Бірінші қағида немесе орнықты күйлер қағидасы: атомдағы электрондар кез келген энергиясы бар орбиталармен емес, тек белгілі бір энергиясы бар орбиталар бойымен қозғалады. Оларды орнықты орбиталар деп атайды. Орнықты орбиталардың энергиясы тек белгілі бір дискретті (үзікті) мәндерді ғана иеленеді. Электрондар мұндай орнықты орбита бойымен қозғалып жүргенде сәуле шығармайды.
2. Сәуле шығару немесе жұту тек бiр стационарлық күйден екiншi стационарлық күйге өткен кезде ғана болады
Сутегі атомы толық энергиясының формуласы жазыңыздар.
Сутегі атомы үшін Z = 1, ал оның энергиясының мәндері былай анықталады:
En=-(k2mee4/2ħ2)(1/n2).
Лайман, Бельмер, Пашен сериялары қалай пайда болады?
Осы өрнек Лаймен формуласы деп аталады. Сутегі атомының электрондары екінші, үшінші және төртінші орбитадан бірінші орбитаға көшкенде атомның шығаратын фотонының спектрлік сызықтары осы Лаймен формуласымен анықталады. Ал , десек, онда , бұл Бальмер сериясы деп аталады. Бұл формула үшінші, төртінші, бесінші және т.с.с. орбиталардан екеінші орбитаға электрон келіп түскенде атомның шығаратын фотонының жиіліктерін анықтап береді. Сол сияқты , болғанда . Бұны Пашен сериясы деп атайды.
Атом ядросының құрамына қандай бөлшектер кіреді?