П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


деймін  (Аймауытов);  көрінеді: дем алғанға ауыл жақсы корінеді



Pdf көрінісі
бет821/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   817   818   819   820   821   822   823   824   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

деймін 
(Аймауытов); 
көрінеді: дем
алғанға ауыл жақсы
корінеді 
(салыстыр: осы жер- 
ден ауыл жақсы көрінеді);ту/?/ 
бар, тэрізі бар, сы-
ңайы бар; екен, -са (-се) екен; сияқты, сиықты: мен
сиықты сүремі қарттар толып жатыр
(диалек.); 
сияқатты:
і>/з
сияқатты адамдарға не жорық
(ди- 
алек.).
Соңғы екі лексема 
(сиықты, сыяқатты)
қазақ 
тілінде етістік баяндауыштың шылауында көмекші 
мүше ретінде қолданылғанда модальдық болжал 
мағына білдіреді; 
сиқатты, сықылды, секілді, тәрізді,
тақылетті, сынды, реуішті (рэуішті), мэзімді,
іспетті, болар, -са (-се) неғысын
(күдік мәнді 
модальдылықты білдіретін конструкция).
3. 
Мүмкін.
Бұл болжал мәнді модаль сәз қазақ 
тілінде сөйлемде әрі синтаксистік қыстырма мүше 
позициясында, әрі қим ы л есімді баяндауыштың 
шылауында көмекш і қызметінде қолданылады. 
Бұл ретте кейде 
-уы
(-
уі

м үм кін
модальдық кон- 
струкцияны ң соңғы
м үм кін
бөлігі сы ңары нан 
ажырап, сөйлемнің басында, синтаксистік қы с- 
тырма мүше қызметінде қолданылады да, сөйлем 
оның қосарындағы сол тәуелдік жалғаулы қимыл 
есімге аяқталады: 
Мүмкін, олар үйде жоқ
(Ғаб- 
дуллин); 
Әзір жасырынып жатуы да
мүмкін
(М үсірепов); 
Мүмкін, губернатор келген күні шу-
ламаңдар деп тиып қоюы
(М ұқанов). 
Мүмкін
модаль сөзі кейде анықтауыш мүше қызметінде 
қолданы лса, кей ж ағдайда тіпті 
-дік
ж ұрнағы н 
қабылдап, ж аңа зат есімдік те мән алып кетеді. 
М ұндайда одан модальдық м ағы на байқалм ай- 
ды, мысалы: 
Сенуге
мүмкін нэрсе емес
(М ұқа- 
нов); 
Бүл енді дайындық жүмыстарын кеңейтуге
м үмкіндік береді
(М ұстафин).




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   817   818   819   820   821   822   823   824   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет