|
Байланысты: kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksisозінің тілегі бойынша болып жатыр
(Байтұрсы -
нов).
Үш жарым айда Ж ам ал м үғалім ніц ыжда-
ғаты,
озінің өткір
зейіні арқасында хат танып,
жазарлықтай болды
(Дулатов).
Өзгеніц қуанышына
қуана білу
озіңнің қуанышыңды үмыту емес қой
(Исабеков). -
Көкетай, бір ашуыцды берші.
Өзіңнің
інің ғой... үруға да жарамайды ғой ол
(Сонда).
Өздік есімдіктері әрқилы морфологиялық соз
түрлендіруші формаларды қабылдайды. Ол ф ор-
малар әрқаш ан оздік есімдігіне қосылып айтыла-
тын тәуелдікжалғаулары ның үстіне үстемеленіп
отырады.
Өздік есімдігіне тәуелдік жалғауының
-нікі,
-дікі
ф орм асы ж ал ған ы п қолданылады .
Әзір
озімдікі алып қой
(Дулатов). -
Өзіңдікін атсай-
шы, - деп Әлдекей қырын қарады
(Аймауытов).
Қалғаныныц бәріозімдікі
я;в/?/«ед/(Исабеков).
Жер
озінікі болса, қазақ естектіц істегенін істемейді
деп кім айтарі
(Байтұрсынов).
Өздік есімдіктеріне жіктік жалғаулары жал-
ғанады .
Өз
есімдігі тәуелденіп барып жіктеледі.
Мысалы:
I. озіммін
озімізбіз
II. өзімсің
озімізсіңдер
озімсіз
озімсіздер
III. озім
озім
Кейде жіктеу есімдіктері өздік есімдіктері-
мен тіркесіп қатар жұмсалады. Ондай кезде, оздік
есімдік тәуелдіктің қай жағында тұрса, тіркесетін
жіктеу есімдігі де сол ж ақта қолданылады.
Мен
озім елге бармағаныма төрт-бес жыл болды
(Ду-
латов). -
Сен өзіц ақы м ақ екенсіц ғо й
? (Аймауы-
тов).
Я,
біз озіміз де солай деп ойлаймыз
(Дула-
тов).
Өздік есімдіктеріне септік жалғаулары тәуел-
денген зат есімдердің септелу ізімен жалғанады.
Атау
озім
озің
озіңіз
өзі
Ілік
өзімнің
озіңнің
өзіңіздің
әзінің
Барыс
өзіме
озіңе
озіңізге
өзіне
Табыс
өзімді
озіңді
өзіңізді
өзін
Жатыс
өзімде
өзіңде
өзіңізде
өзінде
Ш ығыс
озімнен
озіңнен
©зіңізден
өзінен
Комекгес
озіммен
озіңмен
өзіңізбен
өзімен
Өздік есімдіктері сөйлемде пысықтауыштан
озге мүшелердің бәрінің де қызметін атқара алады.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
