П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


Інім, мына жаман ағаңның арқасында оқығансың деп



Pdf көрінісі
бет692/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   688   689   690   691   692   693   694   695   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

.Інім,
мына жаман ағаңның арқасында оқығансың деп
озін нүсқады
( ”Ана тілі”). Ал көсемшеден болған 
(біліппін, оқыпсың)
жәнеекен 
көмекші етістігінен 
құралған күрделі 
(білген екенсің, білген екен)
түрі 
айғақсыз мәнді білдіреді, сөйлеушінің көзі толық 
жетпейтіндігін байқатады. Сондықтан да бұрын- 
ғы өткен ш ақты ң бұл түрі ертегілерде жиі кезде- 
седі. 
Өткен замандарда саудагер атаулының ішінде
бір мықтысы болыпты.
( “ М ың бір тү н ”). 
Шаһ-
заман патшаның келуіне арнап бүкіл шаһарды жа-
сандырып тастаған екен
(“Әлем халықтарының 
ертегілері”).
Бұры нғы өткен ш ақты ң 
болымсыз түрі 
бы- 
лай жасалады.
Есімше формалы бұрынғы өткен шақ:
1. 
-м а /-м е , -б а /-б е , -па/-пе 
қосымш алары 
арқылы. 
Беймаза байбаламдарын Абай түсінсе
де вз бойына дарытпаған
(Әуезов).


ЕТІСТІК
517
2.Ж оқ, 
емессөздері арқылы: Мысалы: 
Бірақ
оны елеПу ескерген емес. Оған Бақт ығүл қара-
ған жоқ
(Әуезов).
-ып, -іп, -п 
формалы көсемшенің болымсыз 
түрі тек қан а 
-м а, -м е, -ба, -бе, -па, -пе 
қосы м - 
шасы арқы лы жасалады. Мысалы: 
Еркежанның
да элдеқашан үйден шыққанын Жақсылық аңғар-
мапты
(Сланов), 
Баспадан жаңа шығыпты, элі
бояуы кеппепті
(Әуезов).
б) 
Ауыспалы откен шақ. 
Ауыспалы откен шақ 
есімшенің 
-атын/-етін, -йтын/ -йтін 
жұрнақтары 
арқылы жасалып, бірде откен шақтық, бірде келер 
шақгық мағынада қолданылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   688   689   690   691   692   693   694   695   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет