П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет693/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   689   690   691   692   693   694   695   696   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Олкүйдің себепшісі
- бүл екеуінің аңшы інісі Шэке болатын
(Әуезов). 
Есеней малымен, билігімен ғана айналысып жүре
беретін
(Мүсірепов). 
Бүл өңірдің балықшылары бір
тайпа ел болатын
(Нұршайықов).
Ауыспалы өткен шақ жіктеліп те, 
еді 
комекші 
етістігімен тіркесіп келіп те (онда 
еді 
етістігі жікте- 
леді) жұмсалады. 
Бүдан бүрынғы кештерде си-
ырлардың алдынан эндеткен қыз-келіншектер де
шығатын еді
(М ұқанов).
Ауыспалы откен ш ақтың болымсыз түрі еті- 
стікке 
-м а , -м е , -ба, -бе, -па, -пе 
ж ұрнақтары - 
ны ң ж ал ған у ы арқы л ы ж асалады : 
Олардың
көпшілігі қала ішінде жөнін тауып жүре алмай-
тын
(М ұқанов).
Ал ауыспалы келер шақ тікелей жікгелмейді, 
те к е д і ком екш і етістігімен тіркесіп қолданы ла- 
ды. 
Ж адағай болған соң панасы болмайтын еді
(Әуезов). 
Қүдалыққа бүгін кешке баратын едік
(“Ана тілі”).
Ауыспалы откен ш ақты ң жіктелу үлгісі
жақ жекеше
копше
I
білетінмін
білетінбіз
II
айтатынмын
айтатынбыз
аитатын едім
аитатын едік
II
білетінсің
білетінсіңдер
аитатынсың
аитатынсыңдар
аитатын едің
аитатын едіңдер
білетінсіз,
білетінсіздер,
аитатынсыз,
аитатынсыздар,
аитатын едіңіз
аитатын едіңіздер
III
білетін, айтатын, айтатын еді
Есім ш енің-аты н/ -етін, -йтін/ -йтын түрінде 
т ір к е с іп , ж ік тел іп қ о л д а н ы л ға н еді к о м е к ш і
етістігінен ж асалған етістіктің күрделі түрі бірде 
ауыспалы откен ш ақ, бірде ауыспалы келер шақ 
мәнінде жұмсала береді. Оның ш ақты қ мағы на- 
сы кобінесе ол етістікпен тіркескен басқа созден 
айқындалып тұрады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   689   690   691   692   693   694   695   696   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет