П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет740/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   736   737   738   739   740   741   742   743   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

(оқып
отыр) 
бар. Сол сияқты өткен ш ақ тарамында син- 
тетикалы қ форма 
(кетті) 
да, аналитикалы қ ф ор- 
ма 
(келген еді, кетіп еді) 
да қы змет етеді. Сын 
есім шырайлары категориясының тарамында да 
сингетикалы қ 
(когірек) 
ф ормамен қатар анали- 
тикалы қ 
(оте кок) 
форма қызмет етеді. Сонды қ- 
тан қазақ тілінде категорияның формасы тек син- 
тетикалы қ, тек аналитикалық форма болу керек 
деген шек қойылмайды.
А налитикалы қ сөз ф орм асы ны ң жасалуы 
көмекш і созбен байланысты. Көмекш і сөз бол- 
м аған жерде аналитикалы қ ф орма болмайды. 
Бірақ кез келген комекші сөз аналитикалық фор- 
ма жасай бермейді. Мысалы, 
жарқ етті, саңқ етті
деген мысалдарда еліктеуіш сөзге көмекші етістік 
тіркескен. Бірақ олар аналитикалық формаға жат- 
пайды, себебі олардың ешбір грамматикалық ка-


540
М О Ғ Ф О Л О Г И Я
тегорияларға қатысы жоқ, сондықтан ешбір грам- 
матикалық, лексика-грамматикалық категориялар- 
ды ң тарам ы ны ң құрам ы на кірмейді. 
Жарқ етті,
саңқ етгі 
сияқты сөздерде 
ет 
комекші етістігі елік- 
теуіш сөзге қим ы л м ағы насы н қосы п, олардан 
құранды етістік жасап, сөзжасамдық қызмет атқ- 
а р ғ а н . К ө м е к ш і сө з к а те го р и я м а ғ ы н а с ы н
білдіретін көрсеткіш қызметін атқарғанда ғана, 
ол аналитикалы қ форма жасайды.
Аналитикалық формалы сөздің құрамы тұрақ- 
ты емес, сөйлемде белгілі бір аналитикалық фор- 
мадағы сөз үнемі тек қана сол ф ормада тұруы 
мүмкін емес. Сөйлемнің қажетіне қарай ол басқа 
аналитикалы қ формада немесе түрлі синтетика- 
л ы қ ф ормада тұра береді. М ысалы, 
оқып отыр
деген аналитикалы қ ф ормадағы оқы етістігі бас- 
қа сойлемде 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   736   737   738   739   740   741   742   743   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет