СӨЗДЕРДІҢ М ОРФОЛОГИЯЛЫ Қ ҚҮ РЫ Л Ы М Ы
567
диалогта жеке-дара тұрғанда сөз сөйлем (слово-
предложение) қызметін атқарады. -
Ол кай адам ?
-Кеше біздің үйде отырған ше!
-сЭ-э-<э/(Сланов).
М ұндағы ә-ә-ә! одағайы “
Енді түсіндім, есі-
м е енді түстГ
деген сөйлемнің мағынасын аңғар-
тып тұр. Одағайлар сөйлем ішінде кейде көмекші
етістікпен тіркеседі. Ондай біріншіден, көмекш і
етістікпен тіркескен одағай тек айтушының ғана
емес, басқа біреудің де көңіл-күйін, сезімін, әсерін
т.б. біддіріп, хабарлап,
екінш іден, оқш ау айтыл-
май, сөйлемнің белгілі бір күрделі мүшесінің құра-
м ына енеді.
Тынымсыз аһ үрды. Ол ойбай салды.
Ол орман жиегіне ау дейтін жер калғанда, бізге
сөйлегелі түрған адамдай оң колын орманға соз-
ға н бетінде калкиы п түрып алды
(М ұқанов).
Еш кіммен өмір бойы ай-шай деспеген сопы кісі
болатын
(М ұстафин).
О дағайларды ң тіркестік, я қатар келу қабі-
летінде де біраз ерекш еліктер бар. О дағайлар-
ды ң
қатар келіп, я тіркесіп қолданылуын екі то-
пқа бөлуге болады.
1) Одағайлардың озара тіркесе қатар қолда-
нылуы. Одағайлар
ж апа-тарм ағай бір-бірімен
тіркесе де, қатар келе де бермейді. Олардың өза-
ра тіркесуінде, я қатар жұмсалуында семантика-
лы қ сәйкестік болады. Әдетте, жағымды эмоция,
көңіл-күйді білдіретін одағайлар қатар тұрып
қолданыла алады
.А іакай!, Ураі
одағайлары бір-
бірімен қатар тұрған күйінде айтылады да,
Әттең!,
#7л/одағайлары мен қатар қолданылмайды.
2) Одағайлардың етістікпеи тіркесі. Одағай-
лар етістікпен тіркескенде
олардың бір қатары
одағашты тіркес құрайды да, бір қатары тұрақты
тіркес құрайды. О сыған орай бұл тіркестерді екі-
ге бөліп қарастырған жөн.
А)
Достарыңызбен бөлісу: 
